زهرا احمدی؛ حسن ذوالفقارزاده
چکیده
زبان پستمدرن مستلزم بهکارگیری فنون بلاغی گوناگون است. توجه به نقش فن مجاز و بهویژه رابطهی تعاملی آن با استعاره، در زبان معماری پستمدرن، برای تولید و بیان معنا، در پژوهشهای پیشین مدنظر قرار ...
بیشتر
زبان پستمدرن مستلزم بهکارگیری فنون بلاغی گوناگون است. توجه به نقش فن مجاز و بهویژه رابطهی تعاملی آن با استعاره، در زبان معماری پستمدرن، برای تولید و بیان معنا، در پژوهشهای پیشین مدنظر قرار نگرفته است. هدف این پژوهش بررسی نحوهی شکلگیری و کارکرد فنون بلاغی در تولید و انتقال معنا و نیز رمزگشایی و بازتولید آن در معماری پستمدرن است. بهاین منظور، برای نخستینبار، شرایط تحقق فنون بلاغی مجاز و استعاره در معماری پستمدرن تعریف شد و رابطهی تعاملی آنها در دو محور همنشینی و جانشینی برای ایجاد دو فن دیگر ایهام و کنایه، مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. بنابراین پژوهش حاضر کیفی و با ماهیتی کاربردی است. دادهها از طریق مطالعهی اسنادی گردآوری و بهروش توصیفی-تحلیلی، با تحلیل نشانهشناسانه و شیوهی تطبیقی-مقایسهای و مطالعهی موردی تحلیل شد. براساس یافتههای پژوهش، معماری پستمدرن بهیاری رابطهی تعاملی مجاز و استعاره در دو محور همنشینی و جانشینی با شکلدهی دیگر فنون بلاغی مفاهیمی چون پیچیدگی، تضاد، لذت، کثرتگرایی و تعویق معنا را متجلی میکند و موجب تکثیر و توسعهی آنها میشود. همچنین با تلفیق معانی صریح و ضمنیِ نشانههای متون گذشته و «از آن خود سازی» آنها، ضمن شکلدهی به واقعیات، برخلاف ادعای پستمدرنیستی خود، به ساخت ایدئولوژی مبادرت میورزد. بنابراین، از طریق درک عملکرد فنون بلاغی و بهویژه رابطهی تعاملی مجاز و استعاره، امکان رمزگشایی و بازتولید معنای هر معماریِ پیچیدهی بلاغی بهکمک تحلیل نشانهشناسانه میسر میشود. همچنین بهرهگیری از این فنون، بهمثابه ابراز بیان اندیشه در طراحی معماری، غنای معناییِ معماری حاصل را ممکن میکند.