نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
2 دانشجوی کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
چکیده
آرامستانها بهعنوان منزلگاه نهایی انسانها میباشند. روند روزافزون جمعیت موجب افزایش شمار فوتشدگان میشود. جهت حل این معضل روشهایی نظیر چندطبقه کردن قبرها، افزایش تعداد و گسترش فیزیکی آرامستانها موردتوجه میباشد.آرامستان امامزاده سلطان ابراهیم قوچان یکی از مواردی است که در سالهای اخیر، گسترش پیدا کرده است. در نتیجه آرامستان تاثیراتی بر محلههای همجوار خود گذاشته که نیازمند بررسی است. لذا این آرامستان مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف این مقاله بررسی تأثیرات آرامستانها بر بافت همجوار آنها میباشد. پژوهش به لحاظ نوع، کاربردی و روش مورد استفاده کیفی است. برای تدوین شاخصها از تکنیک دلفی در دو راند استفاده شده است. ابتدا با استفاده از روش دلفی (10 نفر متخصص) به بررسی شاخصهای مهم، پرداخته سپس 21 عدد مصاحبه عمیق به صورت تصادفی با ساکنین و کاسبهای محله (شامل 52 درصد مرد و 48 درصد زن و 43 درصد بین 20-39، 38 درصد بین 40- 59 و 19 درصد بالای 60 سال) انجام گرفت. نتایج به دست آمده از بررسی در این پژوهش نشان میدهد که وجود یا گسترش آرامستان بر ابعاد مختلف بافت همجوار تأثیرگذار است. تأثیرات آرامستانها عمدتاً در زمینه ترافیک و دسترسی (ویژه ایام خاص)، مشکلات روانی و ترس(به خصوص در بین زنان)، مشکلات زیستمحیطی، سروصدا، یکنواختی بصری است. دیدگاه افراد نیز بر موارد یاد شده موثر است. بنابراین برنامهریز شهری میبایست با رعایت حد فاصله مطلوب، شعاع دسترسیها، کاربریهای همگرا، برنامههای نظارتی، افزایش فضای سبز و غیره، از میزان جلوه نامناسب این فضا در دیدگاه عمومی بکاهد. همچنین از طریق پیوند این محیط و بافت اطراف، این فضا را نظیر آیین گذشته تبدیل به فضای جمعی کند.
کلیدواژهها
- اسماعیلی، رضا؛ حق جو، محمدرضا؛ خاکپور مقدم، پرستو (1390). نقش عوامل زیستمحیطی در تعیین مکان بهینه آرامستان منطقهای در نواحی شهری عملکردی بههمپیوسته نور- رویان- ایزدشهر، استان مازندران. پژوهشهای دانش زمین، سال دوم، شماره 5، بهار 28:1390-40.
- آویشن، مریم؛ خمان، آزاده؛ فدایی زاده، ندا (1394). بررسی ضرورت ارزیابی اثرات زیستمحیطی آرامستان ها. فصلنامه علمی ترویجی رسام، 4(2):43-45.
- حسینی، سید هاشم (1389). معـرفی سبک مقبـره سازی متصوفـة آذربایجان. نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 43 :57-68.
- حقیر، سعید؛ شوهانی نژاد، یلدا (1390). چگونگی ارتقای جایگاه گورستانها در جوانب اجتماعی و فرهنگی توسعه. فصلنامه باغ نظر، 8 (17):81-94.
- خمر، غلامعلی؛ پاسبان عیسی لو، وحید (1395). کاربرد توابع منطق فازی در محیط ARC GIS به منظور مکانیابی آرامستانهای شهر پارسآباد (استان اردبیل). فصلنامه آمایش محیط، (40): 43-66.
- زاهدی، محمد؛ شفیعی، زاهد؛ زارعی مزرعچه، طاهره (1394). برنامهریزی و توسعه گردشگری در آرامستان تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد. مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری ، 4 (15)، : 128-147.
- رضایی، محمدرضا؛ تازش، یوسف؛ امیدی پور، مرتضی؛ معین مهر، آتنا (1396). مکانیابی آرامستان با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی و سامانه اطلاعات جغرافیایی) نمونه موردی: شهر لیکک(، فصلنامه برنامه ریزی منطقهای، 7(28):167-178.
- رضای نظر زاده، الهه؛ حسامی، فرید (1396). بهورزان و نظارت بهداشتی بر غسالخانهها و آرامستان ها. فصلنامه پزشکی و پیراپزشکی بهورز، 28(2):66-68.
- شیعه اسماعیل (1386). کارگاه برنامهریزی شهری، چاپ پنجم. تهران: مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران
- طاهری، مرضیه؛ عباسپور، رحیم علی؛ علوی پناه، سید کاظم (1392).استفاده از تصمیمگیری چند معیاره مبتنی بر تلفیق روشهای DEMATEL و ANP در انتخاب مکان بهینه آرامستانها (مطالعه موردی: اصفهان). فصلنامه محیطشناسی، 40(2) : 480-463.
- عمرانی، قاسمعلی (1390) .اصول بهداشت و محیطزیست آرامستانها اهمیت، مکان یابی، آلودگیهای احتمالی، قوانین، مقررات و شناخت آرامستانهای موجود در ایران، تهران: سازمان چاپ و انتشارات با همکاری معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی.
- فرهادی پور، احمد (1388). راهبردهای مکا نیابی گورستان در شهرهای کشور. فصلنامه اندیشه ایرانشهر 4 (13): 48-51.
- کوهساری، محمدجواد؛ حبیبی، کیومرث (1385). تلفیق مدل AHP و منطق IO در محیط GIS جهت مکان گزینی تجهیزات جدید شهری (آرامستان جدید شهر سنندج). سومین همایش سیستمهای اطلاعات مکانی، قشم: 1-12.
- گودرزی، سروش؛ غفاری، نیکخو؛ محمد مهدی، سعید (1393). بررسی روند تطابق آرامگاهها و مقابر با فرهنگ ایرانی – اسلامی. دومین همایش ملی پژوهش های کاربردی در «مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری :1-7.
- گلی، علی؛ رحمانی، طاهره؛ علی پور فخر آبادی، محبوبه (1395). مکانی برای اموات، شناسایی پهنههای مستعد احداث آرامستان در شهر شیراز. نشریه پژوهش و برنامهریزی شهری، 7(25) :43-62.
- کاظمی، کیارش (1395). آرامستانها راویان خاموش تاریخ شهر. نشریه جستارهای شهرسازی، دوفصلنامه تحلیلی، پژوهشی، معماری و شهرسازی، 2(68): 45-72.
- ملک مکان، حمید؛ فتاحی، نسرین (1394). بررسی حرمت زیارت قبور توسط زنان از منظر فقهای مذاهب اسلامی. پژوهشهای فقهی، 11(4): 880 – 849.
- معین، محمد (1387). فرهنگ فارسی معین. چاپ دوم. تهران: بهزاد.
- مکارم شیرازی، ناصر (1379). تفسیر نمونه،. چاپ سی و نهم. تهران: دارالکتب اسلامیه.
- مسعودی اصل، بهزاد (1395). مناظر فرهنگی و اجتماعی آرامستان میلان با رویکرد فضای باز جمعی شهری. فصلنامه هنر و تمدن شرق، 4(11): 55-62.
- مسعودی اصل، بهزاد؛ فرزین، احمدعلی؛ جوادی، شهره؛ براتی، ناصر (1397). مبانی معماری مقابر امامزادگان در ایران. ماهنامه باغ نظر، 15(64): 5-14.
- نوروزی فرد، هاشم (1385). نگاهی به آرامستان (گورستان) در شهر. ماهنامه شهرداریها، (76): 68-71.
- Basmajian C, Coutts Ch (2013). Planning for the disposal of the dead, Journal of the American Planning Association, Vol. 76, No. 3, pp. 305-317.
- Hariyono WP (2015). Vertical cemetery, International Conference on Sustainable Design, Engineering and Construction, Procedia Engineering, Vol. 118, pp. 201-214, Available online at www.sciencedirect.com.
- Pécsek B (2015). city cemeteries as cultural attractions: Towards an understanding of foreign visitors’ attitude at the national graveyard in Budapest, The Central European Journal Of Regional Development and Tourism, Vol. 7 Issue.
- Santarsiero A (2000). Environmental and legislative aspects concerning existing and new cemetery planning, Microchemical Journal, Vol. 67, pp. 140-143.
- Üçisik AS, Rushbrook Ph (1998). The impact of cemeteries on the environment and public health, Who Regional Office For Europe, Eur/Icp/Ehna 01 04 01(A) English Only, Unedited, E61937.