نویسندگان

1 شهید رجایی

2 دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

3 تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

بی‌شک امنیت به عنوان یکی از مؤلفه ­های کیفیت محیطی شناخته می‌شود. در این میان، پارک ­ها به عنوان بخشی از فضاهای باز شهری که زمینه­ ساز بستر کالبدی و اجتماعی مناسب، جهت افزایش کیفیت زندگی و سلامت جسمانی و روانی افراد هستند، باید بتوانند امنیت محیطی لازم را نیز در ادراک استفاده­ کنندگان آن فراهم آورند. به­ دنبال این مسئله، پژوهش حاضر، ارزیابی امنیت محیطی فضای پارک­ های محل ه­ای، بر پایه رویکرد CPTEDو تعیین شکاف بین ترجیح و ادراک ساکنان محله را هدف قرار داده است. روش پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه و از لحاظ هدف، کاربردی است. جامعه امّاری آن را ساکنان محله صابونپزخانه، واقع در منطقه 12 شهرداری تهران تشکیل می‌دهند و نمونه‌ها به شیوه تصادفی انتخاب شده ­اند. ابتدا ادراک و ترجیح امنیت محیطی فضای پارک سنجیده شده، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، مؤلفه ­های مؤثر برامنیت محیطی، با تکیه بر شاخص ­های رویکرد CPTED، اولویت‌بندی شده است. پرسشنامه­ های جمع ­آوری شده، در محیط نرم افزار 22-SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته ­است. نتایج نشان می­دهد که کمترین شکاف مربوط به شاخص ­های کنترل دسترسی و مدیریت و نگهداری و بیشترین شکاف مربوط به شاخص نظارت است و از دیدگاه استفاده­کنندگان، شاخص نظارت و کنترل دسترسی بیشترین اهمیت را دارند. همچنین نتایج حاصل از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نشان می­دهد که زیرشاخص های «زیبایی و منظرسازی» و «نظافت و تعمیرات تجهیزات» از شاخص «مدیریت و نگهداری» و «تعریف ورودی» و «وجود نگهبانی» از شاخص «کنترل دسترسی» در رتبه­ های نخست قرار دارند. لذا در فرآیند ارزیابی پس از ساخت که به منظور شناخت و اصلاح نقاط ضعف احتمالی انجام می­گیرد و نیز به منظورارائه راهکارهای طراحی فضای پارک در طرح های آتی با توجّه به مؤلفه امنیت محیطی، توجّه به اولویت و اهمیت شاخص­های آن در ادراک و ترجیح ساکنان، به عنوان استفاده‌کنندگان اصلی فضا ضروری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Gap between the Perception and Preference of Environmental Security in Neighborhood Parks (Case Study: Sabounpazkhaneh Neighborhood Parks in District 12 of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Azemati 1
  • Abdolhamid Ghanbaran 2
  • Fateme Jam 3
      الماسی‌فر،‌ نینا و انصاری، مجتبی (۱۳۸۹). بررسی امنیت محیطی در پارک‌های منطقه‌ای به‌عنوان بخشی از فضاهای شهری از دیدگاه زنان بر پایه رویکرد CPTED (نمونه موردی: پارک ساعی)،‌ مدیریت شهری، شماره ۲۵.
 
 
  پوراحمد، احمد؛ مهدی، علی و مهدیان بهمنمیری، معصومه (۱۳۹۲). امنیت فضاهای عمومی، بررسی سنجش سطح امنیت پارک‌های شهری در منطقه۲ شهر قم، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، شماره ۵.
 
 
صالحی‌فرد، محمد (1382). شاخص‌های مکان­یابی برای مراکز نگهداری افراد خاص و اثرهای آن در کاهش آسیب­های اجتماعی. فصلنامه تأمین اجتماعی، 14.
 
 
 عابدی، سپیده (1389). پارک شهری؛ فرصت مدنی یا تهدید جامعه؟ ملاحظات امنیت اجتماعی در پارک شهری. ماهنامه منظر، شماره 10.
 
 
 غنی‌زاده،‌ جهان‌آقا و کلانتری، ‌محسن (۱۳۹۱). آسیب‌شناسی نظم و امنیت در پارک‌های شهر تهران با استفاده از اصول و راهبردهای پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی. پژوهش‌نامه نظم و امنیت انتظامی، ‌سال پنجم،‌ شماره ۱۹.
 
 
  کارمونا، متیو؛ هیت، تیم؛ اک، تنر و تیسدل، استیون (2003). مکان­های عمومی، فضاهای شهری، ابعاد گوناگون طراحی شهری. ترجمه: فریبا قرائی و همکاران (1388). تهران: اداره انتشارات دانشگاه هنر.
 
 
  گلکار، کوروش (1390). آفرینش مکان­های پایدار، تأملاتی در باب نظریه طراحی شهری. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
 
 
گلی،‌ علی (۱۳۹۰). زنان و امنیت در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی: پارک آزادی شیراز)، مجله جامعه‌شناسی تاریخی، دوره سوم،‌ شماره دوم.
 
 
  طرح منظر شهری محدوده میانی محله صابونپزخانه (گزارش اول) (۱۳۸۶). ‌مهندسین مشاور باوند.
 
 
 مطلبی، قاسم (1380). روان­شناسی محیطی، دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری. هنرهای زیبا، شماره 10, صص. 52-67.
 
 
مک اندرو، فرانسیس تی (1993). روان­شناسی محیطی. ترجمه: غلامرضا محمودی (1387). تهران: زرباف اصل.
 
 
 شهرداری منطقه 12 شهر تهران، 1394.