نویسندگان

هنر اصفهان

چکیده

انسان در طول دوره زندگی و درهمه حال نیاز به ارتباط با محیط اطراف خود و انسان‌های دیگر دارد. دامنه این ارتباط درمیان سه عرصه عمومی(خیابان)، میانه و خصوصی(خانه) گسترده شده است. عرصه میانه به مثابه فضای انتقال میان خانه و خیابان است که در محدوده­های مسکونی، اتصال دهنده دو عرصه عمومی و خصوصی می­باشد، به طوری که از مرز هر خانه در واحد‌های مسکونی آغاز شده و تا محله و اتصال به فضای عمومی شهر گسترده می‌شود. امروزه به دلیل محدودیت‌های زندگی آپارتمانی، از جمله افزایش تراکم واحدهای مسکونی، فضاهای هر واحد مسکونی تقلیل پیدا کرده و عرصه‌های واسطی که به‌عنوان حلقه ارتباط دهنده درون و بیرون محسوب می‌شوند مبهم بوده و یا به فراموشی سپرده شده‌اند. این پژوهش با مطالعات کتابخانه‌ای و به روش کیفی درصدد بررسی عرصه میانه و کیفیت آن در مقیاس مسکن آپارتمانی است. از این رو ابتدا براساس ادبیات موضوع به بیان لزوم وجود عرصه میانه در عرصه‌های زیستی، اهمیت و تأثیر آن بر شکل­گیری روابط فضایی و اجتماعی ساکنین واحدهای مسکونی پرداخته می‌شود. در ادامه مقایسه محدوده عرصه میانه­­ی خانه­های سنتی و خانه­های حیاط دار با الگوی رایج در آپارتمان­های مسکونی نشان می­دهد، محدوده عرصه میانه در مسکن آپارتمانی از پیوستگی لازم برخوردار نیست. از این رو عرصه میانه در سه بخش «رسش به آپارتمان»، «رسش به هر خانه» و «درون هر خانه» بازتعریف شده است. بازتعریف این بخش­ها به همراه ارائه راهکارها نشان می­دهد، پیوستگی فضایی و اجتماعی عرصه میانه موجب کاهش «خوی خیابانی» افراد و افزایش آرامش روانی در لحظه ورود به خانه خواهد شد. در واقع پیوند با حیاط اصلی،ایجاد فضاهای پویا و مرتبط با بیرون در دسترسی طبقات (کوچه‌ای در ارتفاع) و الگوی حیاط میانی موجب پیوند فضایی، بصری و اجتماعی با درون خانه و بالعکس خواهد شد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Redefining In-between Space in Residential Apartments

نویسندگان [English]

  • Kimia Valiani
  • Mehran Gharaati
  • Behrouz Shahbazi

 آلتمن، اروین (1382). محیط و رفتار اجتماعی، خلوت، فضای شخصی، قلمرو، ازدحام. ترجمه: علی نمازیان، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
 
 اشعری، زهره (1390). نقش فراموش شده حیاط، مجله معماری و فرهنگ، جلد 48، صص. 74-80.
 
الکساندر، کریستوفر (1381). معماری و راز جاودانگی راه بی­زمان ساختن ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی با مقدمه دکتر مهدی حجت، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
 
 الکساندر، کریستوفر (1388). الگوهای استاندارد در معماری، ترجمه: فرشید حسینی. تهران، مهرازان.
 
 بحرینی، سیدحسین و گلناز، تاج­بخش (1378). مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن، نشریه هنرهای زیبا، جلد 6، صص. 18- 31.
 
 توسلی، محمود (1369). اصول و روش­های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد اول، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی.
 
 چرمایف، سرج و کریستوفر، الکساندر (1376). عرصه­های زندگی جمعی و زندگی خصوصی، ترجمه: منوچهر مزینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 
 حائری مازندرانی، محمدرضا (1388). خانه فرهنگ طبیعت، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
 
راپوپورت، آموس (1388). انسان­شناسی مسکن، ترجمه: خسرو افضلیان، تهران، حرفه هنرمند.
 
ساسانی، مژگان؛ عینی­فر، علیرضا و ذبیحی، حسین (1395). تحلیل رابطه بین کیفیت فضای میانی و کیفیت­های انسانی - محیطی، مورد پژوهی: مجتمع­های مسکونی شهر شیراز، نشریه هنرهای زیبا، 21، صص. 69-80.
 
 شایگان، داریوش (1381). افسون­زدگی جدید: هویت چهل تکه و تفکر بسیار، ترجمه: فاطمه ولیانی. تهران، نشر فروزان روز. چاپ سوم.
 
عینی­فر، علیرضا (1379). عوامل انسانی - محیطی مؤثر در طراحی مجموعه­های مسکونی، نشریه هنرهای زیبا، 8، صص. 109- 117.
 
 عینی­فر، علیرضا و علی­نیای مطلق، ایوب (1393). تبیین مفهوم بیرون و درون در فضاهای مابین مسکن آپارتمانی، نشریه هنرهای زیبا، 19، صص. 55- 66.
 
عینی­فر، علیرضا و آقالطیفی، آزاده (1390). مفهوم قلمرو در مجموعه­های مسکونی، مطالعه مقایسه­ای دو مجموعه مسکونی در سطح و در ارتفاع در تهران، نشریه هنرهای زیبا 47، صص. 17- 28.
 
 قاسمی اصفهانی، مروارید (1383). اهل کجا هستیم؟ (هویت بخشی به بافت­های مسکونی). تهران: انتشارات روزنه.
 
 گل، یان (1387). زندگی در فضای میان ساختمان­ها، ترجمه: شیما شصتی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
 
 لنگ، جان (1386). آفرینش نظریه معماری، ترجمه: علیرضا عینی­فر، تهران: دانشگاه تهران.
 
 مایس، پی یر فن (1384). عناصر معماری از صورت تا مکان، ترجمه: فرزین فردانش. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
 
 مدنی، رامین (1387). مسکن حداقل در اکوسیستم سکونت، بر مبنای جبران­سازی در عرصه میانه، پایان‌نامه دکتری معماری، دانشگاه شهید بهشتی.
 
 مدنی، رامین و شفایی، مینو (1392). راهکارهای طراحی عرصه میانه با رویکرد جبران­سازی مسکن حداقل در ایران. معماری و شهرسازی آرمان­شهر، 11، صص. 153-165
 
  مدنی­پور، علی (1387). فضاهای عمومی و خصوصی شهر، ترجمه: فرشاد نوریان، تهران: انتشارات پردازش و برنامه­ریزی شهری.
 
 منصوری، علی (1389). حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی - اسلامی نمونه پژوهش میدانی: بافت قدیم شهر شیراز، مسکن و محیط روستا، 132، صص. 38-49.
 
 نحوی، نوید (1391). شناخت حریم و بررسی کیفیت ظهور آن در معماری ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان.
 
 هرتزبرگر، هرمن (1388). درس­هایی برای دانشجویان معماری، ترجمه: بهمن میرهاشمی و بهروز خبازبهشتی. تهران: آراد.