نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نسیم السادات نکویی زهرایی ¹
• کورش مومنی ²
• کورش عطاریان ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران

² استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران

چکیده

حس تعلق به مکان سطح بالاتری از حس مکان است که منجر به محیط‌های با کیفیت می‌شود و انسان خود را جزئی از آن می‌داند و به آن احترام می‌گذارد. حس تعلق در معماری برآیند سه عامل فرد، دیگران و محیط می‌باشد که این حس شامل عواملی چون ادراک فرد از محیط، متغیرهای اجتماعی همچون نمادها، نشانه‌ها و کالبد بنا است و دارای سطوح مختلفی می‌باشد که شامل "رضایتمندی"، "رجحان مکانی"، "شناخت مکانی"، "نمادگرایی"، "تعلق مکانی"، "دلبستگی به مکان" و "تعهد به مکان" است. در راستای شناخت میزان حس تعلق افراد به مساجد تاریخی، مسجد جامع اصفهان به عنوان نمونه‌ای شاخص انتخاب شده است. این مسجد یکی از شاهکارهای معماری در دوران مختلف می‌باشد و در طول ایام دستخوش تغییراتی گشته است امّا همچنان به عنوان فضایی مناسب برای عبادت مورد استفاده افراد زیادی قرار می‌گیرد. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی-پیمایشی می‌باشد که با استفاده از پرسشنامه‌ و توزیع آن در مسجد جامع اصفهان، سطوح مختلف حس تعلق به مکان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که نمادگرایی بیشترین رتبه و شناخت مکانی پایین‌ترین رتبه را در میان سطوح مختلف دارد و در میانه این دو، مابقی سطوح حس تعلق قرار می‌گیرند امّا رجحان مکانی در میان پاسخ آزمودنی‌ها را نمی‌توان به عنوان یک عامل تأثیرگذار در نظر گرفت. لازم به ذکر است تفاوت معنا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری در زمینه رجحان مکانی در میان مردان و زنان نسبت به مسجد جامع اصفهان وجود دارد و همچنین نمادگرایی به عنوان مهمترین عامل در میان قشر تحصیل کرده و متخصص شناخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• حس تعلق به مکان
• مسجد جامع اصفهان
• نمادگرایی
• شناخت مکانی
• بناهای تاریخی- مذهبی

عنوان مقاله [English]

Study on Place Attachment in Religious-Historical Buildings (Case study: Jameh Mosque of Isfahan)

نویسندگان [English]

• Nasim Nekoee ¹
• Kourosh Momeni ²
• Korosh Attarian ²

¹ Graduate Student of Architecture, Jundishapur University of Technology, Dezful, Iran

² Assistant Professor of, Architecture and Urban Design Department, Jundishapur University of Technology, Dezful , Iran

چکیده [English]

Place attachment is at a higher level compared to sense of place. It results in the higher quality places and which people consider themselves part of and show respect to. Place attachment is the outcome of three factors: Individuals, Others and Environment. This sense includes the individual's perception of the environment, social variables such as symbols, signs and building body. It has different levels which are “Satisfaction”, “Preference”, “Recognition”, “Symbolism”, “Attachment”, “Interest”, and “Commitment”. Jameh mosque of Isfahan is chosen as a specific case for studying place attachment in religious-historical buildings. This mosque is a masterpiece in Iran`s architecture. It has changed in the different eras but people still use it as a suitable place for worship. The methodology in this research is descriptive survey and different factors of place attachment are studied by using a questionnaire. The results show that Symbolism ranks first and Recognition has the lowest rank amongst the factors. Also, Preference is not an effective factor but a significant different can be observed regarding this factor amongst men and women's answer. Symbolism is realized as the most important factor among the educated and professional class.

کلیدواژه‌ها [English]

• Place Attachment
• Jameh Mosque of Isfahan
• Symbolism
• recognition
• Religious-Historical Buildings