نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

چکیده

نوشتار حاضر حاکی از آن بوده که دانش ما از معماری مجموعه های صنعتی (نسبت به دیگر کاربری ها)، محدود است. جدا از کم بودن پژوهشهای معماری در خصوص مجموعه های صنعتی، یکی دیگر از چالش های کلیدی این عرصه، جزءگرایی یا تقلیل یافتن چیستی معماری آنها در تحقیق های پیشین است. لذا مقاله پیش رو با هدف ارائه تعریفی کل گرا و تمامیت خواه از معماری چنین مراکزی تدوین شده و کوشیده است تا براساس نگرش سیستمی و
براساس مقولات ششگانه کاپون (معنا، کارکرد، شکل، انگیزه، ساخت و بافت)، پاسخی مناسب در این باره بیابد. این مقاله درصدد بوده تا ازطریقِ تأمل بر واژه های فارسی و انگلیسی مرتبط با مجموعه های صنعتی به تعریف کل گرای خود نزدیک شود. گردآوری اطلاعات این تحقیق به شیوه کتابخانه ای و تحلیل آنها با کمک گرفتن از راهبرد استدلال منطقی محقق شده است. نتایج مؤید آن است که مقولات ششگانه، تعاملات میان آنها و محدوده پیرامونی آنها، به مثابه سه مشخصه ساختاری عموم سیستم ها، می توانند مرز مشخصی میان معماری مجموعه های صنعتی با معماری دیگر مجموعه ها ایجاد نمایند. به عبارت دیگر، هر تلاش برای معرفی معماری صنعتی بدون درنظرگرفتن این سه مشخصه از کلیت و جامعیت تعریف فاصله می گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comprehensive Concept of Architecture in the Study of Industrial Complexes Based on Systems Theory Approach

نویسندگان [English]

  • Javad Goudini 1
  • Mohsen Vafamehr 2

1 Assistant Professor, Faculty of Engineering, Razi University, Kermanshah, Iran

2 Professor, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

The present article mentioned that our architecture knowledge of industrial complexes (in comparison to the other kind of buildings and complexes) is limited. Apart from the lack of architectural research on industrial complexes, another major challenge in this field is the reductionist nature of their architecture definitions proposed in prior researches. Therefore, the goal of this article is to provide a comprehensive concept of architecture in these complexes. The study is based on systems theory as a holistic approach as well as primary and secondary categories of Smith Capon (meaning, function, form, spirit, construction and context). The research method was reflecting on Persian and English words related to industrial complexes such as industry, production and so on. The collected data is analyzed by logical reasoning. The results confirmed that these categories, their interactions and their periphery, as three general structural features of systems, can create a comprehensive boundary between the architecture of industrial complexes and the architecture of other complexes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architecture
  • Industrial Complexes
  • Systems theory approach
  • Six Categories of Smith Capon
-      اپل، جیمز م. (1385). طرح­ریزی واحدهای صنعتی، ترجمه: اردوان آصف وزیری، چاپ پنجم، تهران: نشر جوان.
-      اسدی ملک­جهان، فرزانه (1393). مدل­سازی معماری نیروگاه‌های هسته ای آب سبک تحت فشار به منظور ارائه ضوابط و معیارهای طراحی با تأکید بر ملاحظات ایمنی و زینهاری، رساله دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره).
-      اشتن، ت. س. (1375). انقلاب صنعتی، ترجمه: احمد تدین، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-      ایازی، محمد؛ امیری، شهرام (1389). اصول طراحی، ساخت، نصب و راه­اندازی واحدهای نیمه صنعتی در مهندسی شیمی، تهران: پژوهشگاه صنعت نفت.
-      بهرامی، بهرام و دیگران (1383)و بررسی وضعیت عملکرد شهرک­های صنعتی در استان هرمزگان و ارائه راهکارهای اجرایی جهت بهبود آنها، طرح تحقیقاتی معاونت امور اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی.
-      بهرامی‌پناه، امیر (1394). طراحی چیدمان، سازماندهی فضایی و ارتباط مناسب بین ساختمان راکتور، ساختمان‏های سیستم ایمنی و ساختمان سوخت در یک نیروگاه APWR، رساله دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین­المللی امام خمینی(ره).
-      بهرامی‌پناه، امیر و دیگران (1394). راهکارهای طراحی معماری به منظور افزایش ایمنی نیروگاه‌ها در برابر پدیده‌های طبیعی، محیطی و رخدادهای درونی، باغ نظر، شماره 32، سال دوازدهم، صص. 103-116.
-      بهشتی‌فر، سارا و دیگران (1389).، استفاده از منطق فازی در محیط GIS به­منظور مکان­یابی نیروگاه­های گازی، نشریه مهندسی عمران و نقشه­‌برداری (دانشکده فنی)، دوره 44، شماره 4، صص. 583-595.
-      بیات، کیومرث (1384). معماری صنعتی، معماری در خدمت صنعت، ماهنامه ساختمان و کامپیوتر، صص. 17-21.
-      بیات، کیومرث (1389). آدم­ها و ربات­ها در معماری صنعتی، در اندیشه معماران معاصر ایران 1، پدیدآورنده اسماعیل آزادی، تهران: نشر فرهنگ صبا.
-      بیک‌زاد، جعفر؛ تیرانداز، حامد (1388). خوشه­های صنعتی و توسعه صنایع کوچک، تدبیر شماره 212، صص. 49-52.
-      پوراحمد، احمد؛ فلاحیان، ناهید (1384). بررسی روند شکل­گیری محورهای صنعتی پیرامون شهر تهران با تأکید بر محور کرج-تهران، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 53، صص. 173-192.
-      پهلوانزاده، لیلا (1392). میراث معماری صنعتی ایران، جلد اول، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
-      خراط زبردست، اسفندیار (1378). توسعه صنعتی مناطق و عوامل مؤثر در مکان­یابی فعالیت­های صنعتی بزرگ، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 6، صص. 44-54.
-      دبیری، مریم، (1388). صنعت همنوا با منظر (ارزیابی کیفیت منظر صنعتی)، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد منظر، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
-      ­دل‌انگیزان، سهراب (1385). بررسی جایگاه خوشه­های صنعتی در کسب مزیت رقابتی و توان صادراتی (مورد واکاوی صنایع پوشاک و نساجی چین) تعاون شماره 183، صص. 36-43.
-      دیتر وایس، کلاوس (1380). ساختمان صنعتی، معمار، شماره 66، صص. 7-10.
-      رهایی، امید (1389). معیارهای مطلوب برای طراحی ساختمان­های صنعتی با هدف ارتقای تهویه صنعتی عمومی (نمونه موردی: ساختمان تعمیرگاه مرکزی پالایشگاه تهران)، رساله دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
-      ره­شهر (1386). متدولوژی مکان­یابی صنایع، http://bulletins.rahshahr.com، دسترسی در تاریخ 15/11/93
-      زندیه، مهدی و دیگران (1396). تجزیه و تحلیل موانع اجرای مدل اطلاعات صنعتی ساختمان (BIM) در ساختمان­های صنعتی ایران، مجله انجمن معماری و شهرسازی ایران، دروه 8، شماره 13، صص. 49-62.
-      سمیعی، علی و دیگران (1388). مکان­یابی محل احداث نیروگاه­های گازی 1 و 2 زنجان با رویکرد محیط زیستی، انرژی ایران، سال 12، شماره 32، صص. 1-12.
-      شهرداری قزوین (بدون تاریخ)، تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری قزوین.
http://edari.qazvin.ir/c/document_library/get_file?&folderId=53853&name=DLFE-7906.pdf
-      صاحب‌الزمانی، سارا؛ داداشی، ایرج (1389). ارتباط دوسویه اصول مدیریت کیفیت با ارزش­های صناعات اسلامی و نمود آن در نظر و عمل اصناف عصر صفوی، نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، شماره پنج، صص. 101-117.
-      عباسی، کامیار (1388). جایگاه معماری منظر در طراحی سایت­های صنعتی، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد منظر، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
-      علیزاده، بیوک (1387). نقد مبانی فلسفی منطق ارسطو، فصلنامه مصباح، سال نهم، شماره 35، صص. 15-35.
-      فرانسیس، ریچارد، وایت، جان (1386). چیدمان و مکان­یابی تجهیزات در کارخانه، ترجمه: کورش عشقی و حسن جوانشیر، تهران: مؤسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
-      فرشاد، مهدی (1362). نگرش سیستمی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
-      فرهمندیان، مجتبی (1394). تدوین و تطبیق اصول دفاع غیر عامل در طراحی معماری ساختمان‌های صنعتی (مطالعه موردی: نیروگاه سیکل ترکیبی)، رساله دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین­المللی امام خمینی(ره).
-      قاسمیان، علی؛ بریمانی آبکسری، عبدالله (1390). رتبه­بندی شاخص­های مواد و محصول در مکان­یابی احداث کارخانه تولید کاغذ فلوتینگ از پسماند کشاورزی، اولین همایش ملی توسعه صنایع چوب و کاغذ کشور در افق ۱۴۰۴.
-      کاپون، دیوید اسمیت (1388). مبانی نظری معماری غرب، جلد اول، ترجمه: علی یاران، تهران: شهیدی.
-      کریمی، فرزاد؛ ثاقب، حسن (1388). بررسی وضعیت و جایگاه صنایع کوچک اصفهان در کشور، بررسی­های بازرگانی، شماره 37، صص. 64-82.
-      گارسیا دیاز، آلبرتو؛ اسمیت، جیمزمک گرگور (1389). طراحی و طرح­ریزی واحدهای صنعتی (مدیریت کارخانه)، ترجمه: علی شهابی و امین وفادار، قم: انتشارات آیین احمد.
-      گرجی­مهلبانی، یوسف و دیگران (1394). روش­های بهینه طراحی معماری در ساختمان­های صنعتی براساس آراء صاحب­نظران حوزه طراحی معماری، انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 10، صص. 133-147.
-      گمپل، ژان (1374). انقلاب صنعتی قرون وسطی، ترجمه: مهدی سحابی، تهران: نشر مرکز.
-      گنون، رنه (1387)،. پیشه­های قدیم و صنعت جدید، کتاب ماه هنر، شماره 121، صص. 68-71.
-      گودینی و دیگران (1395). ارزیابی دانش معماری ایران در زمینه مجموعه‌های صنعتی؛ به‌ منظور کشف چالش‌ها و ارائه راهبردهای توسعه، باغ نظر، شماره 41، مهر و آبان.
-      گودینی، جواد (1395). الگوی فرآیند طراحی معماری در مجموعه­های صنعتی، رساله دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره).
-      لیندبک، جان رابرت (1376). تکنولوژی تولید،ترجمه: علی حائریان اردکانی و فرشید فرشچی خبره، تهران: فرهنگیان.
-      مانیاگولامپونیانی، ویتوریو. معماری و شهرسازی در قرن بیستم، ترجمه: لادن اعتضادی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-      محرم­نژاد، ناصر؛ کاچار، حسین (1382). بررسی وضعیت مشاغل آلاینده و مزاحم در منطقه 11 تهران، علوم و تکنولوژی محیط­زیست، شماره 16، صص. 33-46.
-    مصوبه هیات وزیران (1390). ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیت های صنعتی و تولیدی، شماره 8946 /ت/ 39127 ه، http://fars.doe.ir/Portal/File/ShowFile.aspx?ID=0ceb5928-d5df-4153-be24-d09d25ee7c4d
-      مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ نجفی کانی، علی اکبر (1385). بررسی و ارزیابی اثرات شهرک­ها و نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستائی نمونه موردی: شهرستان بابل، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 58، صص. 147-165.
-      معماریان، غلامحسین (1388). سیری در مبانی نظری معماری، تهران: مرکز انتشارات سروش دانش.
-      میرجانی، حمید (1389). استدلال منطقی به مثابه روش پژوهش، صفه، دوره 20، شماره 50، صص. 35-50.
-      میرفندرسکی، میرزا ابوالقاسم (1387). رساله صناعیه، محقق حسن جمشیدی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
-      تافلر، الوین (1384). موج سوم،ترجمه: شهیندخت خوارزمی، چاپ شانزدهم، تهران: نشر علم.
-      Adam JA., Hausmann K., Jüttner F., Daniels K. (2004). Industrial Buildings (A Design Manual), Birkhauser Architecture.
-      Alberti LB. (1755). The architecture of Leon Battista Alberti in ten books, Printed by Edward Owen.
-      Devold H. (2013). Oil and gas production handbook an introduction to oil and gas production, transport, refining and petrochemical industry.
-      Dunn R. (2001). Definition & organisation of the plant engineering function, Plant Engineering Handbook, Butterworth-Heinemann.
-      Edrik M., Eren U. (2013). Earthquake damage & fragilities of industrial facilities, International Conference on Seismic Design of Industrial Facilities, RWTH Aachen University.
-      Eghbali R., Ebrahimi M. (2014). Applying sustainable architecture in research reactor design, Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, Vol. 4, No. S3, pp. 1371-1377.
-      Ghafoorifard Hasan, et al. (2014). Evaluation of different geometric shapes of the target buildings in PWR nuclear power plant for aircraft impact, Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, Vol. 4, No. S3, pp. 1363-1370.
-      Gorji Mahlabani Y., Hashemi Feshraki SJ., Farahmandian M. (2015). Passive defense principles evaluation in architectural design of industrial buildings by AHP method, International Journal of Review in Life Sciences, Vol. 5, No. 8, pp. 1162-1171.
-      Goudini J, et. al (2015). Evaluation of architectural creativity in design of existing industrial units (Case study: Industrial units in Caspian industrial park), Qazvin, International Journal of Review in Life Sciences, Vol. 5, No. 11, pp. 243-249.
-      IAEA (2016). Iaea Safety Glossary, http://www-ns.iaea.org/downloads/standards/glossary/iaea-safety-glossary-draft-2016.pdf.
-      Kumar S., Suresh N. (2009). Operation management, New Age International, Electronic book.
-      Mele C., Pels J., Polese F. (2010). A brief review of systems theories and their managerial applications, Service Science, Vol. 2, No. 1/2, pp. 126-135.
-      Porter M. (1998). Clusters and the new economic of competition, Harvard Business Review (November/ December), pp. 77-90.
-      Romeo RW (2013). Seismic risk analysis of an oil-gas storage plant, International Conference on Seismic Design of Industrial Facilities, RWTH Aachen University.
-      Vitruvius (1914). Ten Books on Architecture, Morris Hicky Morgan, London: Oxford University Press.
-      Wotton H. (1624). the Elements of Architecture, London: John Bill.