ساحل قاسمی بغدادی؛ مزین دهباشی شریف؛ محمدرضا پورزرگر
چکیده
با افزایش جمعیت شهرها و احداث مجتمعهای مسکونی، امروزه فضاهای باز در مجتمعهای مسکونی جایگزین حیاط درخانههای سنتی شدهاند. فضاهای باز همواره عملکردهای متنوعی در بناهای مسکونی داشته و پاسخگو بودن ...
بیشتر
با افزایش جمعیت شهرها و احداث مجتمعهای مسکونی، امروزه فضاهای باز در مجتمعهای مسکونی جایگزین حیاط درخانههای سنتی شدهاند. فضاهای باز همواره عملکردهای متنوعی در بناهای مسکونی داشته و پاسخگو بودن این فضاها به نیازهای مختلف فردی، اجتماعی و فرهنگی ساکنین از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف این پژوهش مشخص کردن مؤلفههای مؤثر برکیفیت فضاهای باز مسکونی شهر تبریز، از نظر بوم شناسی فرهنگی است که با روش تحلیلی - توصیفی و موردی انجام شده است. بخشی از اطلاعات کیفی مورد نیاز با رجوع به منابع اسنادی و کتابخانهای و بخش دیگر از طریق پرسشنامه و مشاهده، گردآوری شده است. در این تحقیق تعداد پنج نمونه از بناهای مسکونی شهر تبریز به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شده و فضاهای باز از سه جنبه کالبدی، احساسی و ادراکی از نظر ساکنین مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای سنجش پایایی و روایی تحقیق از روش AVE و CR و برای تجزیه و تحلیل دادهها از مقایسه میانگین و انحراف معیار و بررسی همبستگی استفاده شد. یافتههای تحقیق مؤید این است که شاخصهای کالبدی - کارکردی و احساسی نقش مؤثری در افزایش کیفیت فضاهای باز ایفا کرده و بین شاخصهای مذکور رابطهای مستقیم وجود دارد. در مورد ارتباط شاخصهای کالبدی، ادراکی، احساسی با توجه به یافتههای تحقیق میتوان نتیجهگیری کرد که سازمان و ساختار کالبدی و همچنین فعالیتها (شاخصهای کالبدی) بر روی تصور و ادراک افراد از فضاهای باز بناهای مسکونی تأثیر میگذارند (شاخصهای ادراکی)، ولی توانایی خلق مفاهیم احساسی و اجتماعی برای ساکنین است (شاخصهای احساسی) که به فضاهای باز هویت فرهنگی میبخشد. توجه به نمادها و نشانههای فرهنگی و حافظه تاریخی ساکنین، وجود عناصر طبیعی مانند آب و فضای سبز، تعریف مرزهای مشخص میان عرصه و اعیان ساختمان و خوانایی فضاهای باز، در ارتقاء کیفیت محیطی و فرهنگی فضاهای باز مسکونی بسیار مؤثر هستند.