معماری و شهرسازی ایران(JIAU) - مقالات آماده انتشار

مقاله پژوهشی

تبیین«ماهیت دانش طراحی» از منظر یادگیری سازنده‌گرا

رویا صادقی فرشته؛ امید دژدار؛ سارا جلالیان؛ حسین اردلانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 آبان 1399

https://doi.org/10.30475/isau.2020.222893.1373

چکیده

طراحی، یکی از پیچیده‌ترین و درعین‌حال مهمترین فعالیت خلاقه انسان است که نیازمند توانایی و دانش خاص خود است. در حدود چند دهه از شروع طراحی‌پژوهی می‌گذرد، که در این بین پژوهش‌های اولیه، بیشتر درپی ارائه ... بیشتر طراحی، یکی از پیچیده‌ترین و درعین‌حال مهمترین فعالیت خلاقه انسان است که نیازمند توانایی و دانش خاص خود است. در حدود چند دهه از شروع طراحی‌پژوهی می‌گذرد، که در این بین پژوهش‌های اولیه، بیشتر درپی ارائه روش‌های کاربردی طراحی بوده‌اند و مطالعات اخیر، بیشتر به پیچیدگی‌های کار، توصیف فضای مساله و فرآیند طراحی بوده است. بنابراین، نیاز به مطالعه‌ی شناخت ماهیت دانش‌طراحی وساختن دانش در یادگیری سازنده‌گرا، احساس می‌شود. در این مقاله سعی شد با رویکردی‌ کیفی و به روش نظریة‌زمینه‌ای به بررسی ماهیت دانش طراحی از منظر سازنده‌گرایی پرداخت. این سوال مطرح می‌شود که، ماهیت دانش طراحی از منظر یادگیری سازنده‌گرا چگونه است؟ راه‌های کسب دانش طراحی در یادگیری سازنده‌گرا چگونه است؟ به نظر می‌رسد، دانشی که طراحان استفاده می‌کنند، قابل انطباق به رویکرد تولید دانش از منظر سازنده‌گرا است، پس سعی می‌شود، از منظر یادگیری سازنده‌گرا به بررسی ماهیت دانش ‌طراحی بپردازد. اطلاعات به‌دست‌ آمده از مستندات برجسته و مصاحبه با اساتید معماری در نرم‌افزار مکس‌کیودا وارد شد، ضمن کدگذاری اولیه ، محوری و گزینشی، به استخراج مولفه‌هایی انجامیده و معطوف به ارائه این شد که، مجموعه عوامل شناختی، عاطفی طراح که نگرش او به موقعیت طراحی و دانش طراحی‌اش موثرند، همراه طراح به موقعیت طراحی راه می‌یابند، که می‌توان از آن به «دانش مختص هر طراح» معرفی شود و محیط یادگیری سازنده‌گرا مناسب‌ترین رویکردی است که می‌توان برای آموزش طراحی اتخاذ نمود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بررسی سیر تکوینی نقش رایانش در الگوسازی از فرآیندهای شکل گیری پدیده های طبیعی در تولید فرم معماری

یاشار قراچمنی اصل؛ محمد بهاروند؛ سحر طوفان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 اسفند 1399

https://doi.org/10.30475/isau.2021.242338.1476

چکیده

ایده تعمیق در طبیعت و توجه به نحوه رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی بجای تقلید از لایه‌های سطحی و شکلی، سابقه‌ای طولانی دارد. لیکن در عمل، توانایی علمی و فنی کافی برای اجرای آن وجود نداشته است. شاید بتوان ... بیشتر ایده تعمیق در طبیعت و توجه به نحوه رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی بجای تقلید از لایه‌های سطحی و شکلی، سابقه‌ای طولانی دارد. لیکن در عمل، توانایی علمی و فنی کافی برای اجرای آن وجود نداشته است. شاید بتوان دلیل آن را انتخاب سطحی موضوعات پیچیده و غیر قابل احاطه به لحاظ ضعف در زمینه‌های علمی و یا نبود امکانات فنی برای اجرا دانست. حال با عنایت به تحولات فنی و علمی در چند دهه اخیر امکان‌پذیری چنین رویکرد ماهیتی، دور از ذهن نمی‌باشد. ظهور نظریات و روش‌های رایانشی نوین بر گرفته از سیستم‌های زیست‌شناختی، در طی چند دهه اخیر، تعمیق در اصول و قواعد فرآیند تولید فرم را امکان‌پذیر نموده است. پؤوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که چگونه می‌توان الگو‌های رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی را در روشمند‌سازی فرآیند تولید فرم معماری به کار بست؟ هدف مقاله حاضر بررسی چگونگی الگو‌سازی از فرآیندهای رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی در روشمند‌سازی فرآیند تولید فرم در حوزه معماری می‌باشد. یکی از الگوهای مطرح در فرآیند رشد پدیده‌های زیستی، الگوی رشد دیفرانسیلی می‌باشد. روش تحقیق در پژوهش پیش رو، بصورت توصیفی تحلیلی میباشد و گردآوری اطلاعات شامل مطالعات کتابخانه ای و اسناد و مدارک هست. پس از مرور سوابق نظری و عملی رایانشی ملهم از اصول زیست‌شناختی و بررسی سیر تکوینی آنها، با استفاده از روش تحقیق شبیه‌سازی با راهبرد استدلال منطقی، الگوی رشد دیفرانسیلی، در یک فرآیند تولید فرم معماری مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت. به نحوی که طی یک آزمایش شبیه‌سازی، مدلی از الگوهای رشد در تولید فرم رایانشی ارایه گردید. با توجه به آزمایش صورت گرفته، نتیجه‌گیری می‌شود شبیه‌سازی الگوریتمیک الگوهای رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی از مجرای رایانشی، در خلق روشهای نوین فرآیند تولید فرم معماری می‌تواند مؤثر واقع گردد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل تاثیر تغییرات حجمی بر رفتار آکوستیکی در مساجد (مطالعه موردی: مساجد تاریخی تبریز)

عباس غفاری؛ فرزانه قلیزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 تیر 1400

https://doi.org/10.30475/isau.2021.230007.1410

چکیده

شنوایی در انسان حسی است که در انتخاب ورودی‌ها نقشی ندارد و ناخود آگاه در برابر صداها قرار می‌گیرد. محیط زندگی انسان، سرشار از این اصوات است و منابع مختلفی به ازدیاد آن کمک می‌نمایند که در هر محیطی بسته ... بیشتر شنوایی در انسان حسی است که در انتخاب ورودی‌ها نقشی ندارد و ناخود آگاه در برابر صداها قرار می‌گیرد. محیط زندگی انسان، سرشار از این اصوات است و منابع مختلفی به ازدیاد آن کمک می‌نمایند که در هر محیطی بسته به موقعیت انسان، تعریف حداکثری برای میزان بار وارده صوتی به گوش انسان تعریف می‌شود. مساجد به عنوان عملکردی خاص در زمینه آکوستیک نیازمند رفتارهای چندگانه در این حوزه‌اند. مسجد ایده‌آلِ آکوستیکی بایستی بتواند در عین این‌که به فضاهای خلوت و تمرکز فردی اهمیت می‌دهد؛ در پخش مناسب صدا به منظور کاربردهای جمعی نیز موفق عمل نماید. به نظر می‌رسد رفتار کلی صوتی در مساجد با فرم و ساختار سنتی در احجام کمتر همگن‌تر بوده، تراز فشار صدا را در کلیت فضا بالاتر نشان دهد و در نمونه‌های حجیم‌تر مکان‌های متعدد با فشار بالای صدا اما ناهمگن بوجود آید. به منظور واکاوی فرضیه‌ی مذکور، طرح مطالعاتی پیش رو، در دو فاز مطالعاتی و میدانی انجام یافته و تحلیل رفتار صوتی دغدغه اصلی پژوهش است تا بتوان در گونه‌های مختلف حجمی تفاوت ‌های آکوستیکی را با تکیه بر ابزارهای سنجش بروز که ارائه دهنده نتایج کارآمدتری نیز خواهد بود؛ بررسی و تحلیل نمود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد افزایش حجم در ساختار یکسان نمونه‌ها، موجب کاهش فشار صدا در بنا می‌شود و در عین حال زمان واخنش افزایش می‌یابد. این مقوله به فرکانس وابستگی مستقیم دارد و در فرکانس‌های پایین‌تر، افزایش حجم تاثیر کمتری در تراز فشار صدای فضا دارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

چارچوبی نظری در تعیین آستانه بهینه دگرگونی، پیوستگی و پایایی مفهوم خاطره جمعی در مرکز تاریخی تهران

مصطفی حسینی کومله؛ مهران علی الحسابی؛ سید عبدالهادی دانشپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.300209.1759

چکیده

دگرگونی ارزش‌ها، آداب فکری و زیستی و تغییر رابطه انسان با جهان و طبیعت، مخدوش شدن انسجام دیرینه کالبدی، اجتماعی و فرهنگی از جمله چالش‌های شهرهای ایرانی در دوران معاصر است که فراموشی خاطرات جمعی و دگرگونی ... بیشتر دگرگونی ارزش‌ها، آداب فکری و زیستی و تغییر رابطه انسان با جهان و طبیعت، مخدوش شدن انسجام دیرینه کالبدی، اجتماعی و فرهنگی از جمله چالش‌های شهرهای ایرانی در دوران معاصر است که فراموشی خاطرات جمعی و دگرگونی مفهوم شهر را در پی داشته است. هدف از نوشتار حاضر، مطالعه آستانه بهینه دگرگونی، پیوستگی و پایایی در راستای حفاظت از مفهوم شهر و خاطره جمعی در مرکز تاریخی تهران است. پژوهش، از روش کیفی و راهبرد پدیدارشناسانه (پدیدارشناسی توصیفی) استفاده می‌کند. در این نوشتار، ضمن مرور نوشتگان مرتبط با خاطره جمعی، دگرگونی، پیوستگی و پایایی، یک چارچوب نظری برای انجام مطالعه پدیدارشناسانه تدوین گردیده و بر پایه آن مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته با 41 نفر از اهالی مرکز تاریخی تهران (از متولدین دهه‌های گوناگون و از اقشار و طیف‌های اجتماعی متفاوت) به انجام رسیده است. نتایج این پژوهش، علاوه بر گونه‌بندی خاطرات جمعی (خاطرات خانه و محله، خاطرات فرهنگی-اجتماعی، مذهبی، ملی-سیاسی، طبیعی و شهری)، صور‌ت‌بندی نظری مفاهیم «دگرگونی»، «پیوستگی» و «پایایی» را در بر میگیرد. صورتبندی نظری مفهوم دگرگونی در مرکز تاریخی تهران، حکایت از چهار سندروم یا نشانگان «دگرگونی متداوم»، «ترک محله پدری»، «آشیانه خالی» و «فراموشی متداوم» دارد. برپایه چارچوب نظری پژوهش، میتوان گفت که آستانه بهینه دگرگونی، پیوستگی و پایایی در مرکز تاریخی تهران در حدودی است که در آن، «دگرگونی متداوم» محدوده متوقف گردد و ساختار هویتبخش آن از طریق غلبه فرهنگ مرمت بر فرهنگ تخریب و نوسازی، حفظ شخصیت مرکز تاریخی و حفظ سبک زندگی و شیوه سکونت اصیل تداوم یابد که این خود متضمن «توقف ترک محله پدری» و «بازگشت به آشیانههای خالی» است. همچنین لنگرگاههای خاطره از طریق حفظ یا یازیابی سرنخهای کالبدی (ابنیه تاریخی)، سرنخهای اجتماعی (بافت اجتماعی) و سرنخهای فرهنگی (قصهها و ضربالمثلها و زبان شیرین تهران) تثبیت گردند که این خود منجر به توقف «فراموشی متداوم» و حفظ خاطره جمعی خواهد شد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل اثرات ایجاد بزرگراه ‌های درون شهری بر شهر با استفاده از رویکرد آینده‌نگاری

سمانه جلیلی صدر آباد؛ شقایق پرهیزگار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2021.278400.1673

چکیده

در خلال تغییرات سریع جهانی شهرها تغییر الگویی را تجربه می‌کنند که بزرگراه یکی از آنها است و نقش مهمی را در جابجایی و دسترسی شهری ایفا می‌کنند. در همین راستا باید تاثیراتی که بر شهر می‌گذارند نیز مورد ... بیشتر در خلال تغییرات سریع جهانی شهرها تغییر الگویی را تجربه می‌کنند که بزرگراه یکی از آنها است و نقش مهمی را در جابجایی و دسترسی شهری ایفا می‌کنند. در همین راستا باید تاثیراتی که بر شهر می‌گذارند نیز مورد بررسی قرار گیرد. روش پژوهــش حاضر توصیفی-تحلیلی و از نــوع کاربردی است و استخراج شاخص‌ها با شیوه دلفی در سه راند، ابتدا از متخصصین خواسته شده تا شاخص‌ها و عوامل موثر را بیان کنند و در مرحله بعدی شاخص بیان شده دسته‌بندی و نهایی شده‌اند و در راند آخر به تعیین امتیازات عوامل پرداخته شده است. لذا 10 نسخه پرسشنامه جهت تعیین امتیازات عوامل توسط کارشناسان تکمیل شده و با بهره‌گیری از روش تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روش‌های متداول و مورد پذیرش آینده‌نگاری است، به تحلیل مؤلفه‌های موثر در ارتباط با بزرگراه‌ها پرداخته است. تعداد 24 عامل در ارتباط با تاثیرات بزرگراه مورد بررسی قرار داده شده و در نهایت با جداول و نمودارهای مستخرج از این نرم‌افزار تحلیل عوامل انجام گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد از میان شاخص‌ها و عواملی که مورد بررسی قرار گرفتند، متغیرهای میزان تغییر شبکه راه‌ها، میزان استفاده از حمل و نقل موتوری، مسیر پیاده و دوچرخه، عملکرد و کارایی کاربری اراضی، میزان آلودگی آب‌های سطحی، جهت گسترش شهر و میزان جریان باد و هوا حائز اهمیت ویژه‌ای هستند و متغیر میزان تغییر شبکه راه‌ها و میزان استفاده از حمل و نقل موتوری، بیشترین تاثیرات بزرگراه‌های درون شهری می‌باشند، به طور کلی این موارد 7 عامل کلیدی اثرات بزرگراه‌های درون شهری هستند که باید در روند برنامه ‌ریزی‌های خرد و کلان در جهت بهبود وضعیت شهر و بزرگراه‌ها به آنها توجه ویژه‌ای کرد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

سنجش و تحلیل میزان استفاده از ظرفیت‌های رسانه و تأثیر آن بر برندسازی شهری (مطالعه موردی: شهر خلاق خوراک رشت)

علی اکبر سالاری پور؛ میترا روشن؛ عالیه فریدی فشتمی؛ حمیدرضا یوسفی ماتک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 دی 1400

https://doi.org/10.30475/isau.2021.283183.1691

چکیده

برندسازی شهری از عوامل مهم در دستیابی شهرها به توسعه اقتصادی است که یکی از راه‌های مؤثر جهت نیل به این هدف، استفاده از ظرفیت رسانه و وسایل ارتباط جمعی می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تحقق برندینگ ... بیشتر برندسازی شهری از عوامل مهم در دستیابی شهرها به توسعه اقتصادی است که یکی از راه‌های مؤثر جهت نیل به این هدف، استفاده از ظرفیت رسانه و وسایل ارتباط جمعی می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تحقق برندینگ شهر خلاق خوراک شناسی رشت صورت پذیرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی می‌باشد. با مطالعات مبانی نظری و پیشینه تحقیق، چهار معیار برندسازی شهری، رسانه‌های جمعی، رسانه‌های اجتماعی و کیفیت اطلاعات رسانه‌ای استخراج شده و پرسش‌نامه‌ای بر مبنای آن‌ها با سؤالات طیف لیکرت طراحی شد. تعداد 395 پرسش‌نامه به صورت آنلاین در میان شهروندان و گردشگران شهر رشت جهت جمع آوری اطلاعات تکمیل شده است. داده‌های به دست آمده وارد نرم‌افزار SPSS شد و برای تحلیل داده‌ها از میانگین و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن نشان داد به ترتیب معیارهای برندسازی شهری، کیفیت اطلاعات رسانه‌ای، رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های جمعی دارای بیشترین اهمیت هستند. سپس با استفاده از نرم‌افزار 3Smart PLS به مدل سازی و تحلیل پژوهش پرداخته شده است. ضریب مسیر معیار‌های رسانه‌های اجتماعی، کیفیت اطلاعات رسانه‌ای و رسانه‌های جمعی به ترتیب با مقادیر 361/0، 279/0 و 124/0 در ارتباط با برندسازی به دست آمدند. نتایج پژوهش نشان داد رسانه‌های اجتماعی به خصوص تبلیغات به واسطه افراد مشهور و تاثیرگذار در فضای مجازی نقش بسیار پررنگی را در شناساندن برند ایفا می‌کند و با سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه زیرساخت‌های اینترنت می‌توان به ارتقای برند شهر کمک نمود که نیازمند تعاملات بیشتری با افراد داخل و خارج کشور است. در آخر نیز، تأثیر رسانه‌های جمعی بر برندسازی از نظر پاسخ‌دهندگان بسیارکم بدست آمد که به دلیل عدم فعالیت‌های مؤثر در این حوزه و اعتماد کمتر مردم به رسانه‌های رادیویی و تلویزیون است، با این حال نمی‌توان تأثیر آن را به طور کامل نادیده گرفت و لزوم فعالیت در هر دو حوزه از رسانه را می‌طلبد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

کاهش ورود آلودگی صوتی از طریق بازشوها به درون ساختمان (طراحی بازشو از بین برنده صوت جریان هوای ورودی)

امیر کلانتری‌فرد؛ سید عباس آقا یزدانفر؛ محسن فیضی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.246232.1505

چکیده

بحران انرژی یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های امروز جهان بوده که بخش عمده‌ای از مصرف انرژی در ساختمان‌ها است. یکی از بهترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌های دستیابی به آسایش حرارتی و کاهش مصرف انرژی، استفاده ... بیشتر بحران انرژی یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های امروز جهان بوده که بخش عمده‌ای از مصرف انرژی در ساختمان‌ها است. یکی از بهترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌های دستیابی به آسایش حرارتی و کاهش مصرف انرژی، استفاده از تهویه طبیعی است که در شهرهای پرجمعیت امروز غالباً امکان تهویه طبیعی از طریق پنجره‌ها به علت ورود آلودگی صوتی همراه با جریان هوا به درون ساختمان، وجود ندارد. هدف این پژوهش دستیابی به راهکاری است که بتوان همزمان با استفاده از تهویه طبیعی و جریان هوا از محیط به درون بنا، از ورود آلودگی صوتی همراه هوا جلوگیری نمود. برای این منظور در ابتدا سامانه‌های ایستای تهویه طبیعی مورد بررسی قرار گرفت و نقاط ضعف آن‌ها با توجه به شرایط شهرنشینی امروزی بررسی شد. سپس سامانه‌های ایستا و پویای کنترل صوت بررسی و از ادغام این سامانه‌ها و با الهام از سامانه عملکردی مکانیکی صداخفه‌کن اسلحه‌ها، نمونه‌ای از یک بازشو طراحی و سپس از طریق شبیه‌سازی با استفاده از نرم‌افزارهای حرارتی و CFD مورد آزمایش قرار گرفت. با استفاده از تحلیل‌های مورد نظر، بازشویی طراحی شد که می‌تواند در حین عبور جریان هوا، مانع ورود آلودگی صوتی به درون ساختمان شود. نمونه‌ای از این بازشو ساخته و مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایشات نشان داد که بازشو مورد نظر باعث کاهش شدت صوت جریان هوای ورودی به بنا تا ۱۰ دسی بل می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل و ارزیابی مولفه‌های راهبرد توسعه شهر در شهرهای کوچک، مورد مطالعه شهر گلوگاه، مازندران

علی حسینی؛ محمدحسین محمدی؛ زهرا کبیری؛ رامین ضربی کناری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.280499.1682

چکیده

طرحهای جامع شهری به دلیل مسائلی همچون بلندپروازانه بودن، عدم ملاحظه امکانات واقعی، عادم انعطاف پذیری، عدم مشارکت شهروندی، کمرنگ بودند نقش هدایت کنندگی و نقش بازدارندگی ناکارآمدی خود را در برنامه ریزی ... بیشتر طرحهای جامع شهری به دلیل مسائلی همچون بلندپروازانه بودن، عدم ملاحظه امکانات واقعی، عادم انعطاف پذیری، عدم مشارکت شهروندی، کمرنگ بودند نقش هدایت کنندگی و نقش بازدارندگی ناکارآمدی خود را در برنامه ریزی و مدیریت شهری نشان دادند. راهبرد توسعه شهر به عنوان یک برنامه کل نگر و یک فرآیند عملگرا به شهرها کمک می‌کند تا رویکرد راهبردی و دیدگاه بلندمدت را در برنامه‌ریزی شهری ادغام و رشد عادلانه در شهر را ارتقاء دهد تا کیفیت زندگی برای همه شهروندان بهبود یابد. بنابراین هدف این تحقیق، تحلیل و ارزیابی مولفه‌های راهبرد توسعه در این شهر می باشد تا درک بهتری از وضعیت شهر ایجاد شود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی و از طریق مشاهده و توزیع پرسشنامه بین دو جامعه شهروندان و کارشناسان مختلف شهری صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که شهر گلوگاه با چالشهایی مواجه است که اینها همه منجر به کاهش کیفیت زندگی شهری در آن شده است. در این میان میانگین شاخصها برای ساکنین، شاخص زیست پذیری شهری ضعیف تر از سایر شاخصها می باشد و بعد از آن شاخص رقابت پذیری شهری قرار دارد. شاخص حکمروایی شهری و بانکی بودن در مرتبه بعدی قرار می گیرند. همچنین نتایج همبستگی روابط متوسط تا ضعیفی را بین ابعاد نشان می دهد. به طورکلی ارزیابی از ابعاد راهبرد توسعه شهر در شهر گلوگاه از دید کارشناسان و از دید شهروندان با میزان کمتر از میانگین استاندارد در حد پایین قرار دارد که نشان دهنده وضعیت نه چندان مطلوب از نگاه این دو گروه می باشد. این تحقیق وضعیت شاخصهای موجب قبل از تهیه برنامه راهبرد توسعه شهر را برای درک بهتر وضعیت شهر نشان می دهد و همچنین تهیه و اجرای این برنامه را برای این شهر ضروری می داند تا در راستای آن موجب پایداری شهری گردد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تأملی بر شناخت مزرعه قاضی‌بالا بر پایه معیارهای شش‌گانه مزارع اربابی

حسین راعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.271946.1634

چکیده

در سالیان اخیر مطالعات گسترده‌ای در جهت شناخت و شناسایی مزارع مسکون تاریخی در فلات مرکزی ایران آغاز شده است. جغرافیای فرهنگی شهرهایی مانند؛ قم مأمن این گونه فراموش شده از معماری ایران است. مزرعه قاضی‌بالا ... بیشتر در سالیان اخیر مطالعات گسترده‌ای در جهت شناخت و شناسایی مزارع مسکون تاریخی در فلات مرکزی ایران آغاز شده است. جغرافیای فرهنگی شهرهایی مانند؛ قم مأمن این گونه فراموش شده از معماری ایران است. مزرعه قاضی‌بالا در کنار مزارع دیگری چون؛ سزاوار، البرز، کَهَک وچشمه‌علی در برهه‌ای از تاریخ به ویژه دوره قاجار به وجود آمدند، توسعه یافتند و هم‌اکنون نیز بقایای آن‌ها در پیرامون قم دیده می‌شود. مسئله اصلی تحقیق آگاهی اندک جوامع در شناسایی و شناخت مزارع مسکون تاریخی است. بسیاری از مزارع اربابی بدون توجه به هویت آن‌ها در حال بازسازی نادرست هستند و یا با نام‌ها و عناوین دیگری در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند. مزرعه قاضی بالا در قم نیز دچار این مسائل بوده است. دو پرسش اساسی در این تحقیق مطرح می‌شود؛ چه معیارهایی برای شناسایی مزارع اربابی در اقلیم مرکزی ایران وجود دارد؟ و آیا مزرعه قاضی بالا در انطباق با معیارهای مزارع اربابی ایران، انشاء شده است؟ هدف تحقیق معرفی مزرعه قاضی بالا به عنوان یک مزرعه اربابی در ایران است. بنابراین سعی می‌شود با رهیافت تفسیری و راهبرد تفسیری تاریخی به موضوع پرداخته شود و در قالب مطالعات میدانی، نگرش‌سنجی و سندپژوهی، یافته‌های تحقیق محقق شود. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد شش معیار برای شناسایی مزارع اربابی در ایران وجود دارد و مزرعه قاضی‌بالا با معیارهای شش‌گانه موجود منطبق است. این مزرعه می‌تواند براساس مطالعات موجود در فهرست آثار ملی ایران در قالب یک «کلِ‌منسجم» و با حضورکلیه متعلقات و عناصر وابسته به نام «مزرعه‌اربابی قاضی‌بالا» به ثبت برسد. مالک مزرعه می‌تواند با حفاظت از قابلیت‌های کالبدی، کاربری گذشته مزرعه را احیاء کند و با بهره‌گیری از روش‌های نوین کشاورزی و با فعال‌کردن صنایع تبدیلی موزون به ارزش‌های اقتصادی مزرعه بیفزاید. هم اکنون مزارع اربابی زیادی همانند قاضی‌بالا در ایران وجود دارند که نیازمند شناخت درست، معرفی و حفاظت هستند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل تصویر برند درونی بافت تاریخی شهر اصفهان

هاجر ناصری اصفهانی؛ مهین نسترن؛ رسول بیدرام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.261676.1593

چکیده

بافت‌های تاریخی از مزیت‌های نسبی شهرهای کهن هستند که در رویکردهای رقابت‌پذیری شهری توانایی جذب سرمایه‌های انسانی و اقتصادی را دارند؛ اما هنگامی این مزیت تبدیل به مزیت رقابتی می‌شود که برند مکان توانایی ... بیشتر بافت‌های تاریخی از مزیت‌های نسبی شهرهای کهن هستند که در رویکردهای رقابت‌پذیری شهری توانایی جذب سرمایه‌های انسانی و اقتصادی را دارند؛ اما هنگامی این مزیت تبدیل به مزیت رقابتی می‌شود که برند مکان توانایی خلق تصویر یگانه ارزشمند را در ذهن ذی‌نفعان خود داشته باشد. هرگونه برنامه ریزی و طراحی در راستای ارتقا برند مکان، نیازمند شناسایی دقیق وضع موجود و ادراک ذی نفعان مکان است؛ در این میان تصویر ذهنی ذی‌نفعان داخلی مکان اعم از ساکنان، صاحبان کسب و کار و شهروندان بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا تا بافت شهری برای ذی‌نفعان داخلی خود نتواند ارزش‌آفرینی، خلق تصویر مثبت و رضایت خاطر ایجاد کند در جلب رضایت ذی نفع خارجی اعم از گردشگران و سرمایه‌گذاران نیز ناموفق است. از این رو این مطالعه با هدف بررسی برند درونی بافت‌ تاریخی شهر اصفهان با روش نظریۀ زمینه‌ای استراوس و کربین، تصویر ذهنی ذی‌نفعان داخلی پنج محله تاریخی جویباره، دردشت، جلفا، تخت فولاد و نقش جهان را مورد بررسی و تحلیل قرار داد تا از دستاورد نتایج آن به شناخت عوامل شکل دهنده به ذهنیت ذی‌نفعان داخلی و وضعیت فعلی برند بافت دست یابد. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که پدیده تصویر ذهنی بافت تاریخی شهر اصفهان از منظر ذی‌نفعان داخلی، متشکل از جذابیت‌های میراث ملموس و ناملموس فرهنگی، سازگاری اجتماعی در مقابل تعارض اجتماعی، گونه فعالیت‌های اقتصادی و تعامل اجتماعی است که عواملی مانند مسائل کالبدی، اجتماعی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بر میزان تمایل به بافت در جنبه های مختلفی نظیر سکونت، سرمایه‌گذاری و بازدید و گذراندن اوقات فراغت در بافت اثر می‌گذارد؛ در برخی محله‌های تاریخی منجر به رکود اقتصادی، عدم سرزندگی اجتماعی و خروج سرمایه از بافت می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین رابطه «الگو» و «ضابطه» در معماری

آزاده مهاجرمیلانی؛ علیرضا عینی فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.257504.1577

چکیده

دو واژه الگو و ضابطه از پرکاربردترین واژه‌ها در ادبیات معماری و شهرسازی هستند. همنشینی و همسویی این دو واژه از این جهت که با تفاوت در سطح کاربرد، نقش نظام‌دهندگی به محیط انسان‌ساخت دارند، موضوع این ... بیشتر دو واژه الگو و ضابطه از پرکاربردترین واژه‌ها در ادبیات معماری و شهرسازی هستند. همنشینی و همسویی این دو واژه از این جهت که با تفاوت در سطح کاربرد، نقش نظام‌دهندگی به محیط انسان‌ساخت دارند، موضوع این پژوهش هستند.سوال‌های این تحقیق این است که چه نسبتی بین الگو و ضابطه در معماری وجود دارد؟ و مفاهیم توصیه‌ای الگوها چگونه با چارچوب تجویزی ضوابط قابل همسویی هستند؟هدف این است که با بررسی بنیان‌های تغییرات معماری امروز، نسبت الگو و ضابطه و تاثیر آن‌ها در شکل‌دهی به ساختار معماری را بررسی و رابطه این دو را تبیین کند.برای بسط این مفاهیم و پر کردن خلأ پژوهشی موجود، رویکرد ساخت نظریه و روش تحقیق استدلال منطقی است. داده‌ها با تحلیل محتوا از پیشینه موضوع گردآوری و برای گروه‌کردن آن‌ها و تبیین مفاهیم الگو و ضابطه از تکنیک دلفی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که میزان تاکید و توجه به نقش محدودکننده ضوابط در روند شکل‌گیری و ساخت معماری به گونه‌ای است که در نقش ساخت چارچوب‌های تجویزی به همسویی متعادلی با الگوها نمی‌رسند. ضوابط در صورتی می‌توانند همسو با الگوها عمل کنند که حامی مفهومی الگوها بوده و بجای تجویز مطلق، به الگوها شکل کاربردی بدهند. تعادل میان کاربرد الگو و ضابطه‌، با گرایش بیشتر به توصیه-محور و مکان-محور بودن و قرارگیری همسو در سلسله‌مراتب اسناد طراحی، میسر می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

ارزیابی و معرفی مدل‏ های حکمروایی اثربخش برای مناطق کلان‏ شهری ایران

ایرج اسدی؛ اسفندیار زبردست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.254622.1553

چکیده

به رسمیت شناختن مناطق کلان‏شهری و نیز پرسش از نهادها و ساختارهای متناسب و اثربخش برای مدیریت و حکمروایی این گونه مناطق نزدیک یک قرن دغدغه فکری جدی اندیشمندان این حوزه بوده است. مطالعات نشان می‏دهد ... بیشتر به رسمیت شناختن مناطق کلان‏شهری و نیز پرسش از نهادها و ساختارهای متناسب و اثربخش برای مدیریت و حکمروایی این گونه مناطق نزدیک یک قرن دغدغه فکری جدی اندیشمندان این حوزه بوده است. مطالعات نشان می‏دهد در بخش قابل توجهی از مدل‏های پیشنهادی که برای تجدید‏سازمان حکومتی این مناطق در ایران ارائه شده‏اند، بافتار فضایی و سیاسی خاص مناطق کلان‏شهری کشور کمتر مورد ملاحظه قرار گرفته‏اند. ازاین رو، هدف اصلی این مقاله یافتن آن دسته از مدل‏های منطقه‏ گرایی کلان‏شهری است که با تعریف جغرافیایی از مجموعه‏ های شهریِ کلان‏شهری و نیز ویژگی‏های ساختار سیاسی و مدیریت محلی و منطقه ‏ای کشور تناسب نسبی دارند. این مقاله بعد از بحث موجز درباره دلایل پرداختن به منطقه‏ گرایی کلان‏شهری، ابتدا به طرح گونه‏ شناسی‏های مختلف درباره منطقه‏ گرایی کلان‏شهری پرداخته و با بررسی تفصیلی چند گونه ‏شناسی مهم و شناخته شده به فهرست نمودن مدل‏ها و اشکال اصلی منطقه گرایی کلان‏شهری می‏پردازد. در ادامه تناسب و اثربخشی هر یک از مدل‏های منطقه ‏گرایی کلان‏شهری بر حسب دو تعریف عمده از «شهر»، یکی در معنای ناحیه ساخته‏ شده شهری یا کلان‏شهری و دیگری در معنای منطقه عملکردی شهری یا کلان‏شهری مورد بررسی قرار می‏گیرند. یافته‏ های تحقیق نشان می‏دهد برخی از مدل‏های منطقه ‏گرایی از پیش در کشور مورد استفاده بوده ‏اند با این حال از میان تمام مدل‏های مورد بررسی تنها سه مدل تاسیس سازمان‏های خدماتی منطقه ‏ای چندمنظوره، شورای منطقه‏ای و حکومت منطقه‏ای برای اداره یکپارچه مناطق کلان‏ شهری بزرگ تناسب و اثربخشی خواهند داشت.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

معیارهای گزینش دستیاران تدریس و مدرسان مدعو معماری

وحید صدرام؛ سیده مهسا موسوی شیلگانی؛ سارا اسعدی جعفرآباد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.252278.1537

چکیده

با افزایش پذیرش دانشجو در رشته‌ی معماری نسبت به گذشته، استادان معماری برای پیشبرد کارگاه طراحی نیازمند کمک دستیارانی هستند که غالباً از میان مدرسان مدعو انتخاب می‌شوند. ظاهراً برای انتخاب این دستیاران ... بیشتر با افزایش پذیرش دانشجو در رشته‌ی معماری نسبت به گذشته، استادان معماری برای پیشبرد کارگاه طراحی نیازمند کمک دستیارانی هستند که غالباً از میان مدرسان مدعو انتخاب می‌شوند. ظاهراً برای انتخاب این دستیاران محدودیت‌ها و معیارهای روشنی وجود ندارد و استادان صرفاً با نظر شخصی و تجربی و با شناخت قبلی خود دستیار انتخاب می‌کنند. از سوی دیگر، برخی دانش‌آموختگان جدید معماری نیز به‌دلیل کمبود کار در بازار حرفه‌ای، بدون میل و استعداد شخصی، متقاضی دستیاری هستند. گاهی بی‌توجهی یا اشتباه استادان در انتخاب یک دستیار مناسب، موجب نارضایتی دانشجویان کارشناسی معماری می‌شود. از این رو، سعی شده به معیارهای گزینش دستیار تدریس و مدرسان مدعو در دانشکده‌ی معماری دانشگاه حکیم سبزواری پرداخته شود. روش تحقیق این مقاله ترکیبی است و در دو بخش مطالعات کتابخانه‌ای و زمینه‌ای، از طریق مصاحبه و پرسشنامه انجام شده است. از طریق مصاحبه با استادان و پرسش از دانشجویان دوره‌ی کارشناسی، و در ادامه، با مقایسه، تحلیل و تطبیق نظرها، چند معیار روشن بدست آمد و اولویت‌بندی شد. هدف از تحقیق حاضر آن است که از طریق استخراج معیارهای برجسته‌ی مورد قبول استادان و دانشجویان معماری، تعریفی عملیاتی برای گزینش دستیاران استاد ارائه دهد تا استادان علاقه‌مند بتوانند انتخاب‌های شخصی و تجربی خود را با نتایج حاصل از این پژوهش ارزیابی نمایند و خطای کمتری داشته باشند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین اصول طراحی نمای ساختمانهای مسکونی اقلیم گرم و مرطوب در راستای کاهش دمای هوای داخلی مبتنی بر معماری بومگرا

جمال الدین مهدی نژاد درزی؛ زهرا مهدی نژاد گودرزی؛ فاطمه مظفری قادیکلایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2021.249604.1524

چکیده

از راهکارهای تاثیرگذار بر کاهش مصرف انرژی و مصرف سوخت های فسیلی در ساختمان و نیز کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی آن(افزایش انتشار گازهای گلخانه ای)، بکارگیری انرژی غیرفعال می باشد. نمای ساختمان های مسکونی ... بیشتر از راهکارهای تاثیرگذار بر کاهش مصرف انرژی و مصرف سوخت های فسیلی در ساختمان و نیز کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی آن(افزایش انتشار گازهای گلخانه ای)، بکارگیری انرژی غیرفعال می باشد. نمای ساختمان های مسکونی به عنوان واسطه ی اصلی بین فضای داخلی و خارجی عنصر مهمی جهت کنترل تابش نور خورشید به محیط داخلی و کاهش مصرف انرژی می باشد. در اقلیم گرم و مرطوب بوشهر مهم‌ترین پدیده و فرآیند مشهود اقلیمى گرماى هواست، از این رو بررسی راهکارهای اقلیمی جهت کنترل جذب و انتقال حرارت خوشید و کاهش بار سرمایش امری ضروری می باشد. در پژوهش حاضر عملکرد حرارتی و میزان جذب و انتقال تابش خورشیدی به فضای داخل توسط نمای ساختمان آپارتمانی در اقلیم گرم و مرطوب بوشهر بررسی شد. سپس تاثیر راهکارهای طراحی نمای معماری بومی بوشهر بر کاهش دمای هوای داخلی ساختمان مورد بررسی قرار گرفته است. در راستای پاسخگویی به پرسش های تحقیق، شبیه سازی عملکرد حرارتی سایه اندازی، نسبت پنجره به دیوار و مصالح نما به شکل جداگانه بر ساختمان آپارتمانی انجام شد. متغیر بهینه جهت کاهش بار سرمایشی، انتخاب و بر ساختمان اعمال و رفتار حرارتی آن جهت بهبود عملکرد حرارتی ساختمان‌های آینده ی اقلیم گرم و مرطوب به عنوان ساختمان بهینه بررسی شد. شبیه سازی با استفاده از نرم‌افزار دیزاین بیلدر با موتور شبیه‌ساز انرژی پلاس و نرم افزار کلایمت کانسالتنت1 نسخه 55 و مدل آسایش حرارتی اشری2 انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که بهینه ترین حالت عملکرد نما با سایه اندازهای عمودی کرکره ای، پنجره مشبک و نمای سیمانی سفید با کاهش بار سرمایشی تا 38 درصد و کل بار مورد نیاز ساختمان تا 33 درصد می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

واکاوی و یکپارچه سازی نظریات توسعه شهری دانش پایه در راستای ارائه چارچوب مفهومی

معصومه جعفری؛ منوچهر طبیبیان؛ سید حسین بحرینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.248491.1516

چکیده

در قرن بیست و یکم با پیشرفت دانش و تکنولوژی مشکلات عدیده ای برای توسعه شهرها به وجود آمده است که طرح های توسعه کنونی از جمله طرح های تکنوکراتیک و غیرمنعطف قادر به حل این مشکلات نیستند. توجه به لزوم دانش ... بیشتر در قرن بیست و یکم با پیشرفت دانش و تکنولوژی مشکلات عدیده ای برای توسعه شهرها به وجود آمده است که طرح های توسعه کنونی از جمله طرح های تکنوکراتیک و غیرمنعطف قادر به حل این مشکلات نیستند. توجه به لزوم دانش در امر توسعه شهرها جهت حل مشکلات جدید، توسعه ای از جنس با مردم و اهمیت آن حتی در ابتدای بشریت از یونان باستان در کتاب جمهوری افلاطون به عنوان راه حل کلیدی و اشاره به عناصر این نوع توسعه همچون کارکنان دانش که از آن با عنوان نخبگان آن هم در راس حکومت یاد می کند لزوم توجه به توسعه دانشی می باشد. بنابراین با توجه به مشکلات عدیده این قرن با درنظر گرفتن دانش به عنوان اصل اساسی برای توسعه کنونی شهرها می توان گامی اساسی در بهبود مسائل برداشت. پژوهش حاضر به واکاوی و یکپارچه سازی نظرات، الگوها و تجارب در رویکرد توسعه شهری دانش پایه به روش تحلیل کیفی می پردازد و از طریق طیف لیکرت و اولویت دهی توسط 20 کارشناس برجسته مولفه ها و شاخص های توسعه شهری دانش پایه مشخص شده است. در پایان چالش های پیش روی توسعه شهری دانش پایه در ایران را مطرح کرده و به 6 مولفه اساسی برای بهبود شرایط تاکید می کند که اولین و مهمترین مولفه مدیریت دانشی و در ادامه اقتصاد دانش پایه در رتبه دوم ، فناوری و اطلاعات رتبه سوم ، محیط دانشی رتبه چهارم، کارکنان دانش رتبه پنجم و مکان دانش در رتبه آخر امتیازدهی داده اند. امید است این پژوهش گامی هر چند کوچک در توسعه شهری ایران برداشته بردارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بررسی تحلیلی تجدیدحیات رودخانه‌های شهری به‌مثابه مکان عمومی پایدار ‏و تبیین مدل مفهومی آن ‏(نمونه موردی: بالقلی چای (اردبیل)، زاینده‌رود (اصفهان)، کارون (اهواز)، زرجوب (رشت))‏

سید مجتبی صفدرنژاد؛ عبدالهادی دانشپور؛ مصطفی بهزاد فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.248179.1512

چکیده

بیان مسئله: رودخانه‌های شهری، بر اثر توسعه شتابان شهرنشینی با چالش‌های فراوانی روبرو شده‌اند. رویکرد مؤخر ‏‏«بازآفرینی شهری پایدار آبکنار» در پی احیای آنها در قالب «مکان‌های پایدار» ... بیشتر بیان مسئله: رودخانه‌های شهری، بر اثر توسعه شتابان شهرنشینی با چالش‌های فراوانی روبرو شده‌اند. رویکرد مؤخر ‏‏«بازآفرینی شهری پایدار آبکنار» در پی احیای آنها در قالب «مکان‌های پایدار» در توازن با مقوله حفاظت اکولوژیک است.‏پرسش پژوهش: تجدیدحیات رودخانه‌ به‌مثابه مکان‌ عمومی پایدار و سازوکارهای آن چیست؟ وضعیت رودخانه‌ها پس از ‏اقدامات اصلاحی چگونه است و مکان‌های عمومی حاصل چه کیفیتی دارند؟اهداف: پژوهش حاضر، ضمن بررسی ارزیابی مردم از اقدامات انجام‌شده روی رودخانه‌ها و سنجش کلان کیفیت آنها ‏به‌عنوان مکان‌های عمومی، در تلاش برای تبیین چگونگی تجدیدحیات رودخانه‌ به‌مثابه مکان عمومی پایدار است.‏‏ روش تحقیق: بنیان فلسفی پژوهش عمل‌گرایی، رویکرد آن آمیخته پژوهی و روش تحقیق، موردکاوی رودخانه در شهرهای ‏اصفهان، اهواز، اردبیل و رشت است. مفهوم و چگونگی تجدیدحیات پایدار، از طریق ادبیات موضوع‎ ‎و تجارب مشابه واکاوی شده ‏و به‌واسطه بررسی‌های میدانی مبتنی بر تحلیل محتوا و تئوری زمینه‌ای تکمیل‌شده است.‏نتیجه‌گیری: مکان‌سنجی نمونه‌های موردی بیانگر آن است که از دیدگاه مردم، کیفیت مکان‌های عمومی مبتنی بر کارون ‏و زرجوب در سطح متوسط به پایین، بالقلی چای اردبیل در سطح متوسط و زاینده‌رود اصفهان در سطح متوسط رو به بالا قرار ‏دارد. اقدامات اصلاحی تا حدودی موجب ارتقای وضع رودخانه و مکان‌های عمومی آن شده است.‏‎ ‎تجدیدحیات پایدار ‏رودخانه‌های شهری، به دنبال احیای آن در قالب «مکان‌ عمومی پایدار» است. سازوکارهای کلان این رویکرد شامل: توازن ابعاد ‏رودخانه و مواجهه فعال و جامع‌نگر با آن، تسهیل عملکردهای مختلف، رویکرد کل‌نگر نسبت به رودخانه، اولویت سلامت ‏رودخانه به‌عنوان سامانه زیستی باز و سرشار از تنوع، تمرکز توأمان بر «درونداد، فرایند، برونداد، کیفیات، اثرات»، پیوستگی ‏رودخانه، زمینه‌سازی حضور انسان برای تجربه مکان، بازتعریف جایگاه رودخانه در نظام‌های کلان زیست‌محیطی/ اجتماعی/ ‏اقتصادی، تناظر فرایند با چرخه حیات مکان عمومی و متکی بر سازندهای آن، توجه به انتظارات شهروندان در فرایند مراجعه و ‏تسهیل ارتباط شهر/ شهروندان/ رودخانه است. ‏

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت طراحی نمای ساختمان‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها (با رویکرد فازی)

محمدرضا ترابی؛ احد نظری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.235394.1436

چکیده

از سال 1391 با تشکیل کمیته‌های نما در شهرداری‌ها و بررسی نماهای طراحی‌شده در فرآیند صدور پروانه، کیفیت نمای ساختمان‌ها مورد توجه قرارگرفته‌است. با این حال، ابعاد کیفی نما و شاخص‌های آن (که همواره محل ... بیشتر از سال 1391 با تشکیل کمیته‌های نما در شهرداری‌ها و بررسی نماهای طراحی‌شده در فرآیند صدور پروانه، کیفیت نمای ساختمان‌ها مورد توجه قرارگرفته‌است. با این حال، ابعاد کیفی نما و شاخص‌های آن (که همواره محل اختلاف‌نظر کارشناسان بوده‌است) از مهم‌ترین چالش‌های این کمیته‌ها به‌شمار می‌رود. در راستای پاسخ به این چالش، هدف این مقاله، شناسایی شاخص‌های کیفی مرتبط با طراحی نمای ساختمان‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها از منظر خبرگان معماری‌وشهرسازی است. به منظور تدقیق و شفافیت هدف و پرسش تحقیق، پژوهش حاضر بر ساختمان‌های مسکونی میان‌مرتبه‌ی میان‌افزای شهر تهران متمرکز شده‌است.رویکرد این پژوهش در درجه اول پرداختن به مقوله کیفیت در طراحی معماری به طور کلی و سپس تمرکز بر روی نماست. در این راستا ابتدا به منظور شناسایی شاخص‌های کیفیت در طراحی معماری، منابع معتبر علمی مورد مطالعه قرار گرفته که در نتیجه این مطالعه، 40 شاخص کیفی مرتبط با کلیتِ طرح معماری در ۳ بُعد اصلی عملکردی، ماندگاری و تأثیرگذاری و 8 زیرگروه تعریف و طبقه‌بندی شده‌اند. در گام بعد با تمرکز بر نمای ساختمان‌ها از میان این شاخص‌های 40گانه، آن‌هایی که مرتبط با طراحی نمای ساختمان هستند، با مشورت و مصاحبه با متخصصان و خبرگان، غربال‌گری و اصلاح شده‌است.پس از غربال‌گری شاخص‌ها، مجموعه‌ای از 29 شاخص کیفی مرتبط با طراحی نمای ساختمان‌ها تعیین شده و به منظور اولویت‌بندی شاخص‌ها، در قالب پرسشنامه در اختیار سرپرستان طراحیِ دفاتر مهندسین مشاوره معماری‌وشهرسازی شهر تهران قرار گرفته‌است. این جامعه‌آماری دارای 182 عضو بوده که در این پژوهش با توزیع 132 پرسشنامه و دریافت 126 عدد از آن‌ها روند جمع‌آوری اطلاعات پایان‌یافته‌است.بر اساس نتایج پرسشنامه‌ها، شاخص‌های امنیت فیزیکی، امنیت روانی، نورگیری، دوام، و آلودگی مهم‌ترین شاخص‌های کیفی طراحی نمای یک ساختمان به‌شمار‌می‌روند. همچنین نتایج حاکی از آن است که معمارانِ شهر تهران در طراحی نمای یک ساختمان بر حوزه‌های محیط‌زیست، سیستم‌های مهندسی ساختمان و شخصیت معماری تأکید بیشتری دارند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

امکان سنجی استفاده از راهکارهای بهینه‌سازی پوسته ساختمان‌های اداری در مناطق معتدل ایران با بهره‌گیری از نمونه‌‌ بناهای صفر انرژی اجرا شده در اقلیم‌های مشابه

فاطمه یارمحمد؛ فاطمه مهدیزاده سراج

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.225316.1384

چکیده

انتشار بیش از حد گاز دی‌اکسیدکربن اثرات سوئی را بـر محیط‌زیست گذاشته است حدود 40 درصد از مصرف انرژی و 30 درصد انتشار دیاکسیدکربن توسط ساختمان‌ها صورت می‌گیرد. این در حالی است که تاثیر بسزای پوسته ساختمان ... بیشتر انتشار بیش از حد گاز دی‌اکسیدکربن اثرات سوئی را بـر محیط‌زیست گذاشته است حدود 40 درصد از مصرف انرژی و 30 درصد انتشار دیاکسیدکربن توسط ساختمان‌ها صورت می‌گیرد. این در حالی است که تاثیر بسزای پوسته ساختمان را در تبادل حرارتی و مصرف انرژی و در پی آن انتشار گاز دیاکسیدکربن نمیتوان نادیده انگاشت، این مقاله به بررسی راهکارهای طراحی پوسته ساختمان‌های صفر انرژی با رویکرد کاهش مصرف انرژی، انتشار دی‌اکسیدکربن و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به تفکیک در دو دهه اخیر پرداخته است. سپس 34 نمونه ساختمان اداری در مناطق معتدل اروپایی بررسی و پرکاربردترین راهکارهای طراحی پوسته‌های آن شناسایی شده است. و نهایتا پرکاربردترین راهکارهای شناسایی شده جهت امکان سنجی قابلیت اجرا برای ساختمان های اداری در اقلیم مشابه در ایران بر اساس پارامترهایی چون هزینه، سهولت اجرا در زمان ساخت و سهولت نگهداری پس از ساخت بنا، نیاز به نیروی کار ماهر و تجهیزات تخصصی، زمان اجرا، میزان تولید انرژی و بازگشت سرمایه با استفاده از آنتروپی شانون وزن‌دهی و برحسب وزن ترکیبی حاصل از کاربرد و قابلیت اجرا رتبه‌بندی شده است. روش تحقیق استفاده شده از نوع توصیفی تحلیلی بوده و از ابزارهایی چون بهره‌گیری از نتایج تحقیقات پیشین، بررسی نمونه‌های موردی و مقایسه تطبیقی نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهند پرکاربردترین راهکارها به ترتیب مربوط به استفاده از صفحات فتوولتائیک، عایق‌کاری حرارتی جداره‌ها، استفاده از تهویه طبیعی، توجه به ابعاد و موقعیت پنجره‌ها، استفاده از نور روز، استفاده از مصالح با ظرفیت حرارتی مناسب، استفاده از گلخانه و آتریوم و استفاده از دیوار و بام سبز می‌باشد. استفاده توامان این راهکارها در طراحی پوسته‌ها می‌تواند بیشترین بهره‌وری را به جهت کاهش مصرف انرژی و کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن در کوتاه مدت داشته باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین عوامل اقلیمی ایجادکننده حس مکان (مطالعه تطبیقی در بافت تاریخی رشت و یزد)

گیلدا دقیقی ماسوله؛ مژگان خاکپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.191454.1249

چکیده

حس مکان از موضوعاتی است که در سال‌های اخیر با پشت‌سر نهادن پیش‌فرض‌های ساخت‌گرایی، در پارادایم پساساختارگرایی به آن پرداخته شده و در راستای شناخت خصوصیات پدیداری این حس، تحقیقاتی صورت پذیرفته است. ... بیشتر حس مکان از موضوعاتی است که در سال‌های اخیر با پشت‌سر نهادن پیش‌فرض‌های ساخت‌گرایی، در پارادایم پساساختارگرایی به آن پرداخته شده و در راستای شناخت خصوصیات پدیداری این حس، تحقیقاتی صورت پذیرفته است. اما نظر به اهمیت فهم مکان، شناخت و تدقیق در عواملی که موجد این ادراک است، همچنان اهمیت دارد. این مقاله با این پرسش که خصوصیات اقلیمی چه تاثیری بر ایجاد حس مکان دارد، با این مفهوم نظری که نمی‌توان اقلیم را به ویژگی‌های آب و هوایی تقلیل داد، به پژوهش تحلیلی در دو منطقه اقلیمی متفاوت در ایران پرداخته است. این تحقیق کیفیِ پدیدارشناسی، با رویکردی اگزیستانسیال(سوم شخص) بر روش پژوهش تحلیل تطبیقی و استفاده از مطالعات میدانی در بافت قدیمی شهرهای رشت و یزد تکیه دارد. یافته‌های پژوهش مؤید آن است که تفاوت‌های حس مکان در معماری بافت قدیم شهرهای رشت و یزد با تکیه بر متغیرهایی از جمله خصوصیات کالبدی، نظام عملکردی و بار معنایی قرار دارد. خصوصیات کالبدی موثر بر حس مکان همچون عوامل تحدید فضا، نظام عملکردی(شامل وجوهی چون فضاهای فعالیتی و کاربری‌های عمومی و خصوصی) و نیز بار معنایی از جمله معانی حسی و ملموسِ محیط و معانی ارزشی و نمادین، تحت تاثیر عمیق اقلیم واقع است. به طور کلی اقلیم شامل دو دسته عوامل طبیعی-جغرافیایی و عوامل انسان-ساخت، در هر دو منطقه‌ی مورد مطالعه، پدیداری و ادراک حس مکان را دستخوش تغییر قرار داده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

حس حضور در آینده؛ نمود معماری آینده گرا در سینمای علمی-تخیلی

صلاح الدین مولانایی؛ محمد نوید فتاحی؛ نینا قصلانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.248688.1518

چکیده

رسانه‌ها در جوامع امروزی، دارای نقشی غیرقابل انکار هستند و از این رو می‌توانند محلی باشند برای نمایش معماری و امکانی فراهم آورند که افراد جامعه به کسب تجربه‌ی ذهنی معماری فقط با دیدن ساختمان‌های ساخته ... بیشتر رسانه‌ها در جوامع امروزی، دارای نقشی غیرقابل انکار هستند و از این رو می‌توانند محلی باشند برای نمایش معماری و امکانی فراهم آورند که افراد جامعه به کسب تجربه‌ی ذهنی معماری فقط با دیدن ساختمان‌های ساخته شده و دارای حضور کالبدی اکتفا نکنند‌. از سویی دیگر، ایده‌های یک معمار ممکن است نتوانند بنابه دلایلی رنگ واقعیت به خود گیرند و برای تحققشان از قابلیت‌های جهان مجازی استفاده شود. برخی شیوه‌های طراحی نیز بر اساس فناوری پیشرفته و رویکرد به آینده بنا نهاده شده-اند که آرکولوژی و آرشیگرام هم از این دست سبک‌ها هستند و این سبک‌ها ایده‌ای برای طراحی یک شهر بوده که مهم‌ترین اصول آن استفاده‌ی بهینه از فناوری و ابرسازه‌هاست. در عرصه‌ی سینما هم فیلم های علمی تخیلی در قالب سبک آینده‌گرا وجود دارد که نوشتار حاضر به بررسی میزان بهره‌گیری فیلم‌های این سبک از معماری آینده‌گرا درجهت القای حس حضور در آینده به مخاطب می‌پردازد. روش‌شناسی تحقیق، همبستگی از نوع رابطه‌ای بوده، پرسشنامه هایی جهت بررسی گزینه‌های مستخرج از مطالعات در 24 فیلم منتخب پژوهشگران در اختیار 60 نفر از دانشجویان، فارغ‌اتحصیلان و اساتید معماری گذاشته شد. در بررسی میزان تأثیرگذاری معماری بر فضاهای سینمایی و مقدار بهره‌گیری از ویژگی‌ها، بحث و نتایج این تحقیق بیانگر حضور 88 درصدی معماری آینده‌گرا در فیلم‌های علمی تخیلی است که حضور نشانه‌های آرکولوژیک و آرشیگرام نسبت به سایر سبک‌ها به وضوح بیشتر بوده و راهنماهایی برای طرح‌ریزی فضای آینده‌گرایانه با استخراج مهم‌ترین عوامل معماری دخیل در سکانس‌ها در انتهای نوشتار تبیین شده‌اند که پر کاربردترینشان: مقیاس، تک‌بناهای عظیم، مصالح فلزی با رنگ خنثی ، مقیاس بزرگ و سازه‌های فضایی و ... بوده‌اند که در مبحث طراحی معماری می‌توانند به کار برده شوند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بررسی تأثیر غنای حسی برتسهیل مسیریابی- جهت یابی کاربران در ایستگاه های حمل ونقل ریلی شهرتهران ( نمونه موردی: ایستگاه مترو میدان ولی عصر)

ساناز حق شناس؛ مهناز محمودی زرندی؛ نسیم خانلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.236861.1447

چکیده

حمل‌ونقل ریلی ایران، به‌دلیل رویکرد عملکردمحور و مبتنی برحس‌بینایی صرف، علی‌رغم مزایای فراوان آن، تنها امکان بهره‌مندی طیف خاصی ازکاربران را ازاین سامانه مفید انبوه‌بر، فراهم نموده است. این نقص، ... بیشتر حمل‌ونقل ریلی ایران، به‌دلیل رویکرد عملکردمحور و مبتنی برحس‌بینایی صرف، علی‌رغم مزایای فراوان آن، تنها امکان بهره‌مندی طیف خاصی ازکاربران را ازاین سامانه مفید انبوه‌بر، فراهم نموده است. این نقص، آسیب‌هایی همچون حس سرگشتگی وعدم سهولت مسیریابی-جهت‌یابی و... را برای کاربران به‌همراه داشته است. به‌نظر می‌رسد، این آسیب‌ها بیش ازهمه ریشه در عدم توجه به‌سایر حواس و افزایش غنای‌حسی کاربران به‌واسطه نوع طراحی مؤلفه‌های معماری و اطلاعاتی دراین فضاها دارد. لذا تحقیق حاضربا هدف دستیابی به‌راهکارهای تسهیل وبهبود عملکرد مسیریابی-جهت‌یابی مبتنی برافزایش غنای‌حسی کاربران درایستگاه‌های حمل‌ونقل‌ریلی شهرتهران، به‌روش توصیفی-تحلیلی، ازنوع همبستگی انجام شده است. حوزه پژوهش، ایستگاه‌های مترو تهران و جامعه‌آماری آن کاربران ایستگاه‌ها به‌روش تصادفی هدفمند بوده است. نمونه تحقیق، ایستگاه میدان‌ولی‌عصربه دلیل مقیاس عملکردی و اهمیت ایستگاه، تقاطعی و عمیق بودن، طیف کاربران متنوع، نوع معماری خاص و نزدیکی به رویکرد پژوهش انتخاب شده است. داده‌ها، ازطریق ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﺴﺘﻪ‌ﭘﺎﺳﺦ کاربران‌گردآوری شده است. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ، محقق ساخته بوده که روایی‌محتوایی آن ازطریق تحلیل عاملی و پایایی آن با محاسبه آلفای‌کرونباخ، تأیید شد.ایستگاه نمونه در مرحله اول، به شیوه نحو فضا در محیط نرم‌افزارDepthmapX تحلیل شده است. در مرحله دوم با اجرای پرسشنامه مصور و ایجاد شرایط حسی‌خاص(ایجاد تصویرذهنی مناسب کاربران به وسیله نمایش فیلم، ایجاد محرک-های حسی بویایی، چشایی، لامسه، بینایی وشنوایی)، توسط کاربران، مورد سنجش قرار گرفت. دراین تحقیق طراحی مبتنی برغنای‌حسی، متغیرمستقل؛ مؤلفه‌های‌اطلاعاتی و‌معماری، متغیرهای وابسته‌میانی و مسیریابی- جهت‌یابی، متغیر وابسته نهایی است. داده‌های گردآوری شده به‌روش‌ تحلیل‌مسیر، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. افزایش ضرایب‌مسیر از435/0 به536/0و 571/0 به‌واسطه تأثیر غنای‌حسی بر مؤلفه‌های اطلاعاتی و معماری درایستگاه نمونه، فرضیه پژوهش را تأیید نمود و نتایج نشان داد که، ضریب تأثیر غنای‌حسی برمؤلفه‌های اطلاعاتی(462/0)و بر مؤلفه‌های معماری (531/0) است. همچنین مؤلفه‌های‌اطلاعاتی با ضریب(218/)0و مؤلفه‌های‌معماری با ضریب (256/0)، بر تسهیل فرآیند مسیریابی-جهت‌یابی کاربران تأثیرگذار است. درواقع این‌گونه مؤلفه‌ها، از پیچیدگی فضا می‌کاهد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تدوین چارچوب طراحی مسکن مطلوب در بافت های فرسوده شهری نمونه موردی: بافت فرسوده منطقه6 مشهد

ندا رافتی سخنگو؛ وحید احمدی؛ محسن طبسی؛ سید مسلم سید الحسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.353480.1957

چکیده

چکیدهبافت های فرسوده شهری با قشر متفاوتی از ساکنین در آن، امروزه در محاصره توسعه جدید قرار گرفته است و از نظر ساختاری و عملکردی دچار کمبودهایی می باشد. این بافت ها به سبب مشخصه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی ... بیشتر چکیدهبافت های فرسوده شهری با قشر متفاوتی از ساکنین در آن، امروزه در محاصره توسعه جدید قرار گرفته است و از نظر ساختاری و عملکردی دچار کمبودهایی می باشد. این بافت ها به سبب مشخصه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی خود نیازمند توجه بیشتر در طراحی مسکن می باشند. در اتخاذ هر گونه تصمیم در تامین مسکن بافت فرسوده علاوه بر جامعیت در تدوین معیارها، توجه به خواست و تمایلات ساکنین اهمیت می یابد و پذیرش و تطبیق ویژگی های تصمیم ارایه شده با آداب و رسوم و شیوه زندگی افراد، اقتصاد حاکم بر خانواده ها و مسائل محیطی و حقوقی از دلایل موفقیت طرح ها می باشد.در این پژوهش سعی بر آن بوده است تا با رویکردی تحلیلی پیمایشی و با استفاده از مطالعات اسنادی و میدانی در کنار تدوین معیارهای جامع مسکن مطلوب در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، محیطی و حقوقی، مسائل آشکار و پنهان بافت های فرسوده شهری منطقه6 مشهد شناسایی شود و از طریق مشارکت ساکنین به تبیین چارچوبی که می تواند پایه طراحی هر واحد مسکونی در بافت های فرسوده باشد، دست یافت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در بین معیارهای مطلوبیت مسکن، بعد اجتماعی به عنوان پر اهمیت ترین و بعد حقوقی به عنوان کم اهمیت ترین معیارها محسوب می شود. همچنین تفاوت زیادی بین ویژگی های مسکن مطلوب در بافت فرسوده و الگوهای عام ارایه شده در ساخت و سازهای جدید می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بهینه‌سازی مناظر شهری با تأکید بر تاب‌آوری در برابر سیل

فاطمه فتوحی اهل؛ آزیتا بلالی اسکویی؛ یاسر شهبازی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.349273.1943

چکیده

منظر بطور عام و منظرشهری بطور خاص، در برابر خطرات فزاینده‌ی طبیعی، انسانی و انسان‌ساخت رو به اضمحلال می‌رود. این جریان در کشور ایران، در مقایسه با بسیاری از سرزمین‌های دیگر از حالت شکننده‌تری برخوردار ... بیشتر منظر بطور عام و منظرشهری بطور خاص، در برابر خطرات فزاینده‌ی طبیعی، انسانی و انسان‌ساخت رو به اضمحلال می‌رود. این جریان در کشور ایران، در مقایسه با بسیاری از سرزمین‌های دیگر از حالت شکننده‌تری برخوردار است. زیرا، از یک طرف توسعه مصنوع انواع ارزش‌های منظرین را تحت هجوم قرار داده است و از طرف دیگر رخدادهایی چون سیل بر تخریب آن تشدید می‌کند. منظر بُعدی از ابعاد مکان محسوب می‌شود که با مفاهیمی چون اینجا و آنجا و پی‌گاه‌های صحنه‌ای حوزه‌های طبیعی و مصنوع در قالب‌هائی چون چشم‌انداز زمین و چشم‌ انداز شهر تبیین می‌شود. شناخت ویژگی‌های آن با کیفیت‌هائی چون غنای حسی، تنوع، جذابیت و دعوت‌کنندگی مفهوم پیدا می‌کند. این پژوهش بر آن است که ضمن شناخت و معرفی تاب‌آوری منظر شهری در مقابل سیل نسبت به تقویت و بهینه‌سازی آن بکوشد. با یک انگاشت عملگرایانه و رویکرد عمدتاً کمی تاب‌آوری در منظر شهری پُل‌دختر با هدف کاربردی بررسی شد. برای داده‌پردازی از نقشه‌های مختلف مکان‌مبناء و برای تحلیل از نرم‌افزارهای هوشمند، بویژه City Engine استفاده شد. یافته‌اندوزی‌ها نشان می‌دهد که با استناد به نقشه‌های پایه هوشمند از یکطرف جریان‌های متداول و عادی توسعه غنای حسی، جذابیت و کارائی مناظر پایه را در مسیر سازندگی بهتر بکار گرفت و از طرف دیگر در شرایط بحرانی از بسترهای منظر، حریم رودخانه‌ها و دامنه ارتفاعات و محورهای شهری و میراث مصنوع و طبیعی تاریخی حفاظت نمود.

مشاهده مقاله

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

دوره و شماره: مقالات آماده انتشار / پذیرفته شده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده