نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مژگان خاکپور ¹
• بهار مجلسی ²
• عباس ترکاشوند ³

¹ استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

² دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته دانشگاه گیلان

³ گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

نظریه‌ی مرلوپونتی، مبنی بر ماهیت بدنمند تجربه‌ی محیط پیرامون توسط انسان و تعمیم آن به نظریه‌ی ادارک چندحسی محیط توسط پالاسما، حاکی از آن است که انسان، در برقراری تعامل، چه با فرد دیگر و یا با محیط پیرامونی، از دستگاه حواس خود به صورت یک تمامیت منسجم بهره می‌برد.در همین حال، به رغم آن‌که در خصوص ماهیت چندحسی سازوکار ادراکی انسان تردید چندانی وجود ندارد؛ اما، در مورد تاثیر این ادراکات حسی، بر میزان حضورپذیری محیط، اطلاع کمی در دست است. پژوهش‌های معدود در این چارچوب، تاکید بر محوریت حس بینایی را عمدتا عامل مهجوریت سایر حواس و نقصان در ادراک حسی منسجم فضا می‌دانند. بنابراین در پژوهش حاضر، تلاش شده است که با استفاده از روش‌های علوم اعصاب، به این سوال پاسخ داده شود که چگونه محرک‌های حسی در محیط، به تنهایی یا در همراهی با یکدیگر، سبب حضورپذیری بیش‌تر محیط می‌شوند. در این راستا، گروه آزمودنی، در یک فضای واحد معماری، که با استفاده از تمهیدات واقعیت مجازی برای آن‌ها شبیه‌سازی شد؛ در معرض محرک‌های حسی چهارگانه، به طور مجزا و ترکیبی قرار گرفتند. هم‌زمان، واکنش‌های احساسی مغز آن‌ها به این محرک‌ها، در قالب ۶ شاخص کمی، که عبارتند از درگیری ذهنی، هیجان، تمرکز، علاقه، آرامش و استرس، با استفاده از دستگاه Emotiv EPOC+ و در محیط نرم‌افزار Emotiv BCIاستخراج و ثبت شد. هم‌چنین، میزان خوشایندی فضا برای آن‌ها نیز، بر اساس خوداظهاری داوطبان، در طیف لیکرت با مقیاس ۵ واحدی، ثبت شد. جمع‌بندی یافته‌ها روشن می‌سازد که در فضاهای داخلی، همراهی محرک‌های بینایی، بویایی و لامسه، با درجه‌ی اطمینان بالایی، موجب افزایش خوشایندی فضا خواهند بود؛ به تعبیری افزایش هم‌سازی در ادراک و تجربه‌ی بدنمند فضا، به نحو مشاهده‌پذیری موجب افزایش درجه‌ی خوشایندی فضا شده و محتمل است که به ارتقای حضور در فضاها نیز منجر ‌شود.

کلیدواژه‌ها

• ادراک چند‌حسی، علوم اعصاب، معماری حواس
• ، ادراک حسی

موضوعات

• معماری

عنوان مقاله [English]

A study on the role of multisensory experience in the presence of spaces using neuroscience methods

نویسندگان [English]

• mojgan khakpour ¹
• bahar majlece ²
• Abbas Tarkashvand ³

¹ Professor Assistant, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Rasht, Iran

² masters student of architecture in university of guilan

³ Iran University of Science and Technology, School of Architecture and Environmental Design, Architecture Department

چکیده [English]

Merleau-Ponty's theory, about body-based experience of the environment and its generalization to the theory of multisensory perception of the environment by Plasma, suggests that while communicating, either with another person or with the environment, people use their senses in a cohesive manner. Although there is less skepticism about the multisensory nature of the human perceptual mechanism, little is known about how it works in terms of presence. Researches consider the emphasis on the centrality of the sense of sight as the main cause of the abandonment of other senses and the lack of coherent sensory perception of space. Therefore, in the present study, relying on neuroscience strategies, it has been tried to clarify how sensory stimuli in the environment will lead to greater presence. In this regard, a test was conducted to quantify the effect of sensory stimulation, separately and in combination, on the pleasantness of the space as an indicator of its presence. Volunteers, in a single architectural space, simulated for them using virtual reality devices, exposed to four sensory stimuli and their brain's emotional responses to these stimuli, in the form of 6 quantitative indicators, which are engagement, excitement, focus, interest, relaxation and stress, using the Emotive EPOC+ device which was recorded in the Emotive BCI software. The findings makes it clear that in indoor spaces, the combination of visual, olfactory and tactile stimuli, with a high degree of confidence, will increase the pleasant atmosphere. Findings of the study, in general, indicate that increasing the harmonization in the perception and physical experience of space, visibly increases the degree of pleasantness of the space and is likely to improve the presence in space.

کلیدواژه‌ها [English]

• Multisensory perception
• neuroscience
• architecture of the senses
• neuro-architecture