نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محراب محرابی ¹
• محسن رفیعیان ²

¹ دانشکده هنر معماری، گروه شهرسازی، دانشگاه یزد

² گروه شهرسازی دانشگاه یزد

چکیده

امروزه رشد شتابان شهرنشینی از زوایای مختلف محیط‌های شهری را تحت تاثیر قرار داده؛ به گونه‌ای که توسعه‌ی کالبدی پویا و مداوم را در شهر‌ها رقم‌زده است. شرایطی که تعیین جهات توسعه شهر‌ها را بسیار چالش برانگیز ساخته است. توسعه کالبدی که تحت تاثیر نیرو‌های مختلفی پدید می‌آید و چنانچه بسط ناموزون را تجربه نماید، هزینه‌های فراوانی همچون تبدیل و تغییرکاربری اراضی کشاورزی و طبیعی، افزایش هزینه زیرساخت، افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، جدایی گزینی اجتماعی و... را در ابعاد گوناگون بر شهر و ساکنینش تحمیل می‌کند. این موضوع اهمیت هدایت و مدیریت گسترش کالبدی شهرها را دو چندان می کند. براین اساس هدف اصلی این پژوهش، سنجش و ارزیابی کمی الگوی توسعه کالبدی شهر یزد در دهه های اخیر می باشد. در پژوهش حاضر از مدل های تحلیلی کمی مختلفی همچون آنتروپی شانون(1385-1400)، هلدرن(1345-1395)، ضریب موران(1385-1395)، مقایسه اراضی پر و خالی شهری(1398) و تصاویر ماهواره‌ای چند زمانه در بازه زمانی 1990-2000-2013 و 2021 برای بررسی الگوی توسعه کالبدی شهر استفاده شده است. سنجش تصاویر ماهواره‌ای در بازه 31 ساله بیانگر رشد 71.46 درصدی شهر یزد می باشد. براین اساس سایر نتایج ارزیابی نیز حاکی از رشد پراکنده و لجام گسیخته شهر یزد در طی دهه های اخیر می باشد و نتایج مبین آن است که چهره کنونی ساختار کالبدی شهر یزد با توجه به ظرفیت بالای اراضی قابل توسعه در شهر، خوشهای و نامتوازن میباشد و روند پراکنده‌ای را تجربه می کند.

کلیدواژه‌ها

• "الگوی توسعه کالبدی"
• " مدل کمی"
• " جهات توسعه"
• "شهر یزد"

موضوعات

• برنامه ریزی

عنوان مقاله [English]

Evaluation and analysis of the physical development pattern of Yazd city

نویسندگان [English]

• mehrab mehrabi ¹
• Mohsen Rafian ²

¹ Faculty of Architecture, Department of Urban Planning, Yazd University

² SAFAEEIH, YAZD UNIVERSITY.

چکیده [English]

The rapid growth of urbanization from different aspects has affected urban environments; It has marked the dynamic and continuous physical development in cities. Conditions that have determined the directions of urban development very challenging issue. Physical development, which occurs under the influence of different forces, and if it experiences uneven expansion, imposes great costs on the city and its inhabitants in various dimensions. This makes more the importance of guiding and managing the physical expansion of cities. Therefore, the main purpose of this paper is to analyze the pattern of physical development in Yazd in recent decades. In the process of study various quantitative analytical models such as Shannon entropy, Holdern, Moran, comparison of mass and space of urban fabric and multi-temporal satellite images have been used to study the physical development pattern of the city. The results of all analyzes indicate the sprawl growth of Yazd city during recent decades and due to the high capacity of developing lands in the city, it is experiencing a bad and worse trend. Accordingly, it is suggested to use internal capacities and inactive urban levels to avoid sprawl growth.

کلیدواژه‌ها [English]

• "physical development pattern"
• "Quantitative models"
• "Yazd"
• "Iran"