نویسندگان

1 صنعتی جندی شاپور

2 صنعتی جندی شاپور دزفول

چکیده

تزئینات بخش جدایی ناپذیر از معماری و بناهای هر فرهنگ و سرزمینی است که خود شیوه های متنوع و گوناگونی را شامل می شود و کاربرد آن در معماری موجب کمال و غنای بصری می گردد. شهرستان رامهرمز خوزستان با پیشینه ای باستانی و تاریخی دارای ابنیه و آثار باقی مانده متنوعی است که عمدتاً از دیدگاه کالبدی بیانگر شاخص های فرهنگی و هنری خاص این منطقه جغرافیایی می باشد. به عنوان نمونه می توان به بنای سکونتی- حکومتی عمارت صمیمی، ساخته شده در دو دوره صفوی و قاجار در شهرستان رامهرمز اشاره نمود. این بنا از جمله باغ های سکونتی حکومتی قاجار است که در دو دوره زمانی صفوی و قاجار احداث شده است. در این پژوهش با توجه به خلاء علمی - تحقیقاتی در رابطه با معماری بناهای تاریخی رامهرمز بخصوص در بحث تزئینات، سعی شده است تزئینات بنای فوق مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و با استفاده از روش تفسیری - تاریخی ویژگی های معماری تلفیقی دوره قاجار و صفوی بنای فوق را بیان نماید. سپس با استفاده از روش تحقیق مورد کاوی و با ابزار مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و همچنین ابزار میدانی شامل بازدید از بنا، عکس برداری و تهیه نقشه، به بازشناسی رویکردهای غیر ایرانی و ویژگی های تلفیقی تزئینات عمارت فوق و همچنین نوآوری های موجود در معماری بنا پرداخته شده است که موجب شناخت هویت فرهنگی بنا گردیده است. سؤال اصلی تحقیق عبارت است از: "تزئینات تلفیقی مورد استفاده در معماری دو دوره صفوی و قاجار بنای عمارت صمیمی چگونه است؟". نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تلفیق در تز ئینات معماری عمارت صمیمی در سه زمینه شامل: 1. تأثیر تزئینات غرب در ساختمان قاجاری و پیدایش ستون های کلاسیک، 2. تلفیق تزئینات بنا با معماری کشورهای عربی در ساختمان صفوی و شکل گیری چهار نوع قوس نوآورانه و مشابه قوس کنگره دار، 3. ترکیب الگوهای معماری ایرانی با سایر الگوها و تشکیل قوس های ترکیبی؛ قابل مشاهده است. 4. عمده تزئینات آجرکاری عمارت صمیمی رامهرمز، شامل شیوه های آجرکاری گل اندازی و انواع رگ چین با الگوهای فخرومدین، راسته، هره، دندان موشی، گل پنجره و حصیری است که در جداره های بنا می توان مشاهد نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Identification of Integrated Architectural Features in the Decorations of Samimi Mansion in Rāmhormoz County

نویسندگان [English]

  • Koorosh Attariyan 1
  • Koorosh Momeni 2
  • Maryam Bigdeli 1

1

2

آصفی، مازیار و ایمانی، الناز ( 1392 ). ریشه یابی و شناخت عوامل دگرگون ساز روح معماری گذشته ایران در گذر زمان، اصالت گذشته، تازگی اکنون،
.76- نشریه هویت شهر، شماره 19 ، سال هشتم، صص. 63
 
 اصطخری، ابواسحق ابراهیم ( 1368 ). مسالک و ممالک، ته ران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 
 پوپ، آ ( 1373 ). معماری ایران، مترجم: غلامحسین صدری افشار، تهران: انتشارات فرهنگان.
 
 پورجعفر، محمدرضا و علوی با المعنی، مریم ( 1391 ). استخراج معیارهای هماهنگی و ناهماهنگی نماهای ساختمان با دستگاه بینایی انسان با توجه به
.5- اصول بوم شناسی بصری، نشریه علمی - پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 4، صص. 18
 
 پیرنیا، محمدکریم ( 1383 ). سبک شناسی معماری ایرانی، غلامحسین معماریان، تهران: انتشارات معمار.
.18- - جوادی، شهره ( 1385 ). بررسی جایگاه هنر دوره صفوی، نشریه باغ نظر، دوره 3، شماره 5، صص. 6
 
شاهکاری از هنر عصر صفوی درکرمان، نشریه باغ نظر ، سال « مجموعه گنجعلی خان » - جوادی، شهره ( 1387 ). بررسی و تحلیل تزئینات معماری در
. 50- پنجم، شماره 9، صص. 35
 
 دهخدا، علی اکبر ( 1377 ). لغت نامه دهخدا، به کوشش محمد معین و جعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
 
 زمرشیدی، حسین ( 1367 ). طاق و قوس در معماری ایرانی، تهران: انتشارات کیهان.
 
 زمرشیدی، حسین ( 1373 ). کاشیکاری ایران گلچین معقلی، جلد اول، تهران: انتشارات کیهان.
 
 زمرشیدی، حسین ( 1390 ). پدیده های بدیع معماری ایران از نیمه قرن اول هجری تا دوره ایلخانی، فصلنامه علمی پژوهشی شهر ایرانی اسلامی،
.58- شماره 4، صص. 49
 
 سازمان میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز ( 1382 ). پروژه ثبتی عمارت صمیمی، رامهرمز: سازمان میراث فرهنگی.
 
 صالح پور، اردشیر ( 1377 ). خوزستان، سازمان خدمات طراحی استان خوزستان: چاپ تابان.
 
 کیانی، محمد یوسف ( 1376 ). تزئینات وابسته به معماری ایران دوره ی اسلامی، تهران: چاپ نادر، سپیدار تندیس.
 
 کیانی، مصطفی ( 1392 ). جایگاه هنر آجرکاری تزئینی در معماری دوره پهلوی اول، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی ، دوره 18 ، شماره 1
.28- صص. 15
 
 مظفر، فرهنگ، حسینی، باقر و عبدمجیری، امین ( 1391 ). فرهنگ در پژوهش های معماری، فصلنامه علمی پژوهشی مسکن و محیط روستا، شماره
.29- 138 ، صص. 38
 
 مکی نژاد، مهدی ( 1387 ). تاریخ هنر ایران در دوره ی اسلامی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 
نعیما، غلامرضا ( 1376 ). دزفول شهر آجر، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه).
 
نقره کار، عبدالحمید؛ مظفر، فرهنگ و تقدیر، سمانه ( 1393 ). بررسی قابلیت های فضای معماری برای ایجاد بسترِ پاسخ گویی به نیازهای انسان از
، منظر اسلام مطالعة موردی: خانه های زینت الملک شیراز و بروجرد ی های کاشان، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، شماره 15
.21- صص. 34