نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید مجتبی صفدرنژاد ¹
• عبدالهادی دانشپور ²
• مصطفی بهزاد فر ³

¹ دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

² دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم وصنعت، تهران، ایران

³ استاد طراحی شهری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

بیان مسئله: رودخانه‌های شهری، بر اثر توسعه شتابان شهرنشینی با چالش‌های فراوانی روبرو شده‌اند. رویکرد مؤخر ‏‏«بازآفرینی شهری پایدار آبکنار» در پی احیای آنها در قالب «مکان‌های پایدار» در توازن با مقوله حفاظت اکولوژیک است.‏
پرسش پژوهش: تجدیدحیات رودخانه‌ به‌مثابه مکان‌ عمومی پایدار و سازوکارهای آن چیست؟ وضعیت رودخانه‌ها پس از ‏اقدامات اصلاحی چگونه است و مکان‌های عمومی حاصل چه کیفیتی دارند؟
اهداف: پژوهش حاضر، ضمن بررسی ارزیابی مردم از اقدامات انجام‌شده روی رودخانه‌ها و سنجش کلان کیفیت آنها ‏به‌عنوان مکان‌های عمومی، در تلاش برای تبیین چگونگی تجدیدحیات رودخانه‌ به‌مثابه مکان عمومی پایدار است.‏
‏ روش تحقیق: بنیان فلسفی پژوهش عمل‌گرایی، رویکرد آن آمیخته پژوهی و روش تحقیق، موردکاوی رودخانه در شهرهای ‏اصفهان، اهواز، اردبیل و رشت است. مفهوم و چگونگی تجدیدحیات پایدار، از طریق ادبیات موضوع‎ ‎و تجارب مشابه واکاوی شده ‏و به‌واسطه بررسی‌های میدانی مبتنی بر تحلیل محتوا و تئوری زمینه‌ای تکمیل‌شده است.‏
نتیجه‌گیری: مکان‌سنجی نمونه‌های موردی بیانگر آن است که از دیدگاه مردم، کیفیت مکان‌های عمومی مبتنی بر کارون ‏و زرجوب در سطح متوسط به پایین، بالقلی چای اردبیل در سطح متوسط و زاینده‌رود اصفهان در سطح متوسط رو به بالا قرار ‏دارد. اقدامات اصلاحی تا حدودی موجب ارتقای وضع رودخانه و مکان‌های عمومی آن شده است.‏‎ ‎تجدیدحیات پایدار ‏رودخانه‌های شهری، به دنبال احیای آن در قالب «مکان‌ عمومی پایدار» است. سازوکارهای کلان این رویکرد شامل: توازن ابعاد ‏رودخانه و مواجهه فعال و جامع‌نگر با آن، تسهیل عملکردهای مختلف، رویکرد کل‌نگر نسبت به رودخانه، اولویت سلامت ‏رودخانه به‌عنوان سامانه زیستی باز و سرشار از تنوع، تمرکز توأمان بر «درونداد، فرایند، برونداد، کیفیات، اثرات»، پیوستگی ‏رودخانه، زمینه‌سازی حضور انسان برای تجربه مکان، بازتعریف جایگاه رودخانه در نظام‌های کلان زیست‌محیطی/ اجتماعی/ ‏اقتصادی، تناظر فرایند با چرخه حیات مکان عمومی و متکی بر سازندهای آن، توجه به انتظارات شهروندان در فرایند مراجعه و ‏تسهیل ارتباط شهر/ شهروندان/ رودخانه است. ‏

کلیدواژه‌ها

• بازآفرینی شهری پایدار
• بازآفرینی رودکناری
• مکان عمومی پایدار
• رودخانه شهری
• مکان‌داری
• مکان پروری

عنوان مقاله [English]

Analytical study of urban river regeneration as a sustainable public place and explanation of its conceptual model ‎(Case studies: Balighli Chai (Ardabil), Zayandehrood (Isfahan), ‎Karun (Ahvaz), Zarjoub (Rasht))‎

نویسندگان [English]

• seyed Mojtaba safdarnejad ¹
• Seyed Abdolhadi Daneshpour ²
• Mostafa Behzadfar ³

¹ Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran

² Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Science and Technology, Tehran, Iran

³ Professor of Urban Design, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

Statement of Problem: Urban rivers, due to the rapid development of urbanization, have ‎faced many challenges. The recent approach of "Waterfront Sustainable Urban Regeneration" ‎seeks to revitalize them in the form of "sustainable places" and strike a balance with ecological ‎conservation.‎
Research Questions: What is river regeneration as a natural sustainable public place and what ‎is its macro mechanism? What is the status of rivers after remedial measures and what is the ‎quality of the resulting public places?‎
Objectives: The present study, while examining people's evaluation of the measures taken on ‎rivers and their macro-quality assessment as public places, is trying to explain how the river is ‎being regenerate as a natural sustainable public place.‎
Research Method: This research, with the philosophical basis of pragmatism, has chosen a ‎mixed research approach and case study method to study rivers in the cities of Isfahan, Ahvaz, ‎Ardabil and Rasht. The concept and method of sustainable regeneration has been explored ‎through the subject literature and similar experiences review and has been analyzed and ‎supplemented by case studies based on grounded theory.‎
Conclusion: People evaluate the quality of Karun and Zarjoub public places at a medium to ‎low level, Balighli Chai at a medium level and Zayandehrood at a medium to high level. ‎Sustainable urban river regeneration seeks to revitalize it as a "sustainable public space." The ‎macro mechanisms include: balancing the dimensions of the river and comprehensive exposure to ‎it, facilitating various functions, the holistic approach to the river, prioritizing river health, ‎focusing on "input, process, output, qualities, effects", river continuity, human presence, ‎redefining the place of the river in macro-environmental / social / economic systems, matching the ‎process with the life cycle of the public place and relying on its formations factors.‎

کلیدواژه‌ها [English]

• Sustainable Urban Regeneration
• Riverfront Regeneration
• Place making
• Sustainable River-‎orirnted Public Places
• Place keeping & management
• Place breeding