معماری و شهرسازی ایران(JIAU)

مقاله پژوهشی

کاربست روش لینکوگرافی به منظورتحلیل تعاملات استاد-دانشجوی مبتدی درکارگاه طراحی معماری پایه

شیما مهراد؛ امید دژدار؛ غلامرضا طلیسچی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 5-18

https://doi.org/10.30475/isau.2020.244558.1492

چکیده

اصلی‌ترین فعالیت درکارگاه طراحی معماری که منجر به رشد توانایی طراحی در دانشجویان مبتدی می‌شود، تعامل و نقد استاد-دانشجو پیرامون پروژه درحال پیشرفت دانشجو است. در کارگاه‌های طراحی معماری پایه به دلیل ... بیشتر اصلی‌ترین فعالیت درکارگاه طراحی معماری که منجر به رشد توانایی طراحی در دانشجویان مبتدی می‌شود، تعامل و نقد استاد-دانشجو پیرامون پروژه درحال پیشرفت دانشجو است. در کارگاه‌های طراحی معماری پایه به دلیل قرارگیری دانشجو در سطح مهارتی مبتدی، ناآشنایی او‌ با ماهیت دانش‌طراحی و نیز چگونگی تعامل با استاد، همواره چالش‌هایی درزمینه‌ی آموزش و یادگیری وجود دارد. بدیهی است که تحلیل و بررسی کیفیت تعاملات استاد-دانشجو می‌تواند به تسهیل آموزش در کارگاه طراحی مبتدی کمک نماید. جدیدترین و دقیق‌ترین شیوه در تحلیل نحوه تفکرطراحان حین مواجه با مسئله طراحی، آنالیز جلسات طراحی به کمک روش لینکوگرافی است. در این شیوه آنچه در طول جلسه نقد طراحی بین استاد ‌و‌ دانشجو به‌صورت شنیداری رخ می‌دهد، مکتوب شده و متن به دست آمده به شیوه (FBS) کدگذاری می‌شود. در کدگذاری به شیوه FBS کدها مسائل طراحانه هستند و ارتباط آن‌ها باهم فرآیندهایی از طراحی را تعریف می‌کند. لینکوگرافی روشی است که ارتباط مفهومی بین کدها را به ارائه مصور تبدیل کرده و ازاین‌رو امکان تحلیل و شناسایی نحوه تفکر طراحان را فراهم می‌کند. در این پژوهش کاربرد روش لینکوگرافی به‌منظور تحلیل تعاملات تعدادی از دانشجویان مبتدی با استاد در کارگاه طراحی پایه مورد بررسی قرار گرفته ‌است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که برقراری تعاملات مثبت و سازنده میان استاد-دانشجوی‌مبتدی باعث رشد توانایی طراحی دانشجویان و سهولت ایده‌پردازی توسط آن‌ها می‌شود. آنچه شرایط را برای بروز این نوع تعاملات فراهم می‌کند، به‌وجود آمدن زمینه‌ای است که به‌موجب آن «گفتگو و دیالوگ» میان استاد-دانشجوی‌ مبتدی محقق شود. فراهم آمدن این زمینه به ظهور مؤلفه‌هایی فردی و رفتاری از استاد و دانشجو وابسته است که نتایج پژوهش حاضر این مؤلفه‌ها را شناسایی و معرفی نموده است. باتوجه به این مطالب، کاربرد نتایج حاصل از پژوهش حاضرتسهیل آموزش در کارگاه‌های مبتدی خواهد ‌بود.

مقاله پژوهشی

بهینه‌سازی‌ نظام فضایی در طراحی پلان معماری با استفاده از الگوریتم‌ بهینه‌سازی انبوه ذرات

مریم صادقیان؛ اکرم حسینی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 19-38

https://doi.org/10.30475/isau.2021.222373.1370

چکیده

امروزه با توجه به گستردگی متغیرهای تاثیرگذار بر طراحی معماری، از کامپیوتر به عنوان ابزاری در تعامل با فرایند طراحی جهت یافتن راه‌حل‌های بهینه و با کارایی بالا استفاده ‌می‌گردد. با توجه به محدودیت ... بیشتر امروزه با توجه به گستردگی متغیرهای تاثیرگذار بر طراحی معماری، از کامپیوتر به عنوان ابزاری در تعامل با فرایند طراحی جهت یافتن راه‌حل‌های بهینه و با کارایی بالا استفاده ‌می‌گردد. با توجه به محدودیت های موجود در استفاده از این روش‌ها برای طراحان و مطرح بودن طراحی نظام فضایی پلان به عنوان یکی از پرسابقه‌ترین پرچالش‌ترین مسائل طراحی از نظر تعداد پارامترهای تاثیرگذار، در این تحقیق پس از بررسی انتشاراتی که در آن‌ها طراحی نظام فضایی معماری با استفاده از الگوریتم‌های بهینه‌سازی‌ انجام شده است به شیوه تحلیل محتوای متن و مقایسه دو الگوریتم ژنتیک و بهینه‌سازی انبوه ذرات به عنوان نمایندگان دو گروه از الگوریتم‌های تکاملی در یک مساله‌ی مبنا، الگوریتم بهینه‌سازی انبوه ذرات به دلیل همگرایی سریع‌تر و کیفیت بالاتر انتخاب گردید. پس از معرفی و بررسی امکانات، محدودیت‌ها و نحوه‌ی کاربرد آن در طراحی نظام فضایی پلان، پیاده‌سازی راهکار عملیاتی آن برای بهینه‌سازی نظام فضایی شامل 1- تعیین اهداف مساله، معیارها و محدودیت‌ها، 2- عددی‌سازی و کمی‌کردن معیارها و محدودیت‌ها و 3- تعیین تابع برازندگی و پیاده‌سازی آن در پلتفرم برنامه‌نویسی NET. و به زبان #C همراه با محیط گرافیکی به‌عنوان رابط کاربری جهت تسلط و درک بیشتر کاربران از فرآیند انجام گردید.

مقاله پژوهشی

پیشنهادِ روش تهیه پالت رنگی مکان، رویکردی جهت حفاظت منظر شهری تاریخی(HUL)؛ مورد پژوهی: محله جلفا در اصفهان

بهاره تدین؛ محمود قلعه نویی؛ رضا ابویی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 39-53

https://doi.org/10.30475/isau.2020.231431.1419

چکیده

«منظر رنگی» از مهم‌ترین ارکان هویتی بافت‌های تاریخی شهرها و یکی از عناصری است که فرهنگ بومی را در کالبد مکان بازتاب می‌دهد و از همین جهت است که به‌عنوان مولفه‌ای از رویکرد «حفاظت از منظر ... بیشتر «منظر رنگی» از مهم‌ترین ارکان هویتی بافت‌های تاریخی شهرها و یکی از عناصری است که فرهنگ بومی را در کالبد مکان بازتاب می‌دهد و از همین جهت است که به‌عنوان مولفه‌ای از رویکرد «حفاظت از منظر شهری تاریخی» (Historic Urban Landscape :HUL) به طور روزافزون، مورد توجه قرار گرفته است. مساله آن است که استفاده ناآگاهانه از رنگ و بی‌توجهی به آن در بازآفرینی بافت‌های تاریخی و توسعه‌های شهری همجوار با آن بافت‌ها، گاه منظر شهری را مخدوش کرده و شخصیت این بافت‌های یگانه را تهدید می‌نماید. این در حالی است که منظر شهرهای تاریخی، متأثر از نظام‌های رنگیِ ذاتیِ مصالح بومی و همساز با شرایط اقلیمی شکل گرفته است، اما امروز به سبب استفاده از مصالح ناهمخوان با زمینه طبیعی، مناظر تاریخی شهرها دستخوش آسیب‌های بصری و ادراکی قرار گرفته اند. با توجه به اهمیت و وسعت این بافت‌ها و ایجاد ساخت و سازهای ناهمگون با نظام رنگی بومی، این امر که چگونه می‌توان از ابزارهای امروزی به‌جای روش‌های مرسوم دستی و قدیمی جهت ثبت و تحلیل اطلاعات رنگ محیط استفاده کرد؛ به‌گونه‌ای که این روش از لحاظ اقتصادی نیز، به صرفه و در عین حال به لحاظ صحت نتایج، قابل اعتماد باشد، پرسش پژوهش حاضر است. بر این اساس، هدف این پژوهش معرفی روشی در راستای تهیه پالت رنگی مکان و تشخیص کدهای رنگی غالب در زمینه شهری است. محله جلفای اصفهان با توجه به ویژگی‌های برجسته آن، نظیر قرارگیری در ساختار تاریخی شهر اصفهان، بهره‌مندی از فرهنگ ویژه و وجود الگوهای رنگی منحصربه‌فرد، به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب گردید. این پژوهش از نوع تحقیقات ترکیبی است و با توجه به ماهیت چند وجهی عنصر رنگ در موضوعات «روانشناسی»، «فرهنگ» و «بوم‌شناسی بصری»، به لحاظ راهبرد پژوهش از رویکرد سیستمی تبعیت می‌کند. سیستم رنگ مورد استفاده در پژوهش نیز، سیستم CIELab است. نتایج پژوهش نشان داد این روش قابلیت کاربرد به شکل گسترده برای تحلیل منظر رنگی و تهیه پالت پیشنهادی برای شهرهای تاریخی را در راستای تحقق رویکرد HUL داراست.

مقاله پژوهشی

شناسایی مؤلفه‌های معنای نماهای آپارتمان‌های مسکونی از دیدگاه شهروندان؛ مطالعه موردی: آپارتمان‌های شهر اردبیل

معصومه عالم راثی؛ قاسم مطلبی؛ منوچهر فروتن؛ سارا جلالیان

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 55-68

https://doi.org/10.30475/isau.2021.251831.1535

چکیده

نما یکی از عناصر تأثیرگذار بر کیفیت بصری یک بنا می‌باشد و شناخت اولیه هر فرد از بنا از این طریق صورت می‌گیرد. تابحال ادراک معانی نماها بیشتر در حوزه شهرسازی مورد توجه قرار گرفته و معانی نماها در مقیاس ... بیشتر نما یکی از عناصر تأثیرگذار بر کیفیت بصری یک بنا می‌باشد و شناخت اولیه هر فرد از بنا از این طریق صورت می‌گیرد. تابحال ادراک معانی نماها بیشتر در حوزه شهرسازی مورد توجه قرار گرفته و معانی نماها در مقیاس معماری کمتر مورد پژوهش متخصصان عرصه معماری قرار گرفته است. لذا پژوهش حاضر به شناسایی مؤلفه‌های معنای نماهای آپارتمان‌های مسکونی اردبیل از دیدگاه شهروندان پرداخته است. از همین‌رو در پژوهش حاضر تلاش شده است که به این پرسش پاسخ دهد که مؤلفه‌های معنای نماهای آپارتمان‌های مسکونی از دیدگاه شهروندان چیست؟ این پژوهش دارای رویکردی ترکیبی بوده است. بخش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری و بخش کمی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری انجام گرفته است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختار‌یافته با شهروندان اردبیل بوده است و در بخش کمی، پرسشنامه محقق‌ساخت بوده که روایی و پایایی آن بررسی شده است. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار مکس‌کیودا و روش مقایسه مداوم در طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که مؤلفه‌های تأثیرگذار بر معنای نما، شامل نه مؤلفه: عوامل فرهنگی اجتماعی، سبک زندگی، عوامل اقتصادی، عوامل محیطی، قوانین شهری، کیفیت بصری، سابقه ذهنی، رسانه‌ها، وضعیت اجرا می‌باشد.

مقاله پژوهشی

شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های مؤثر بر ارتقای کیفیت رسانه‌ای معماری؛ مطالعه موردی: دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

علی پوراحمد قلعه جوق؛ فرزین حق پرست؛ محمدتقی پیربابایی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 69-84

https://doi.org/10.30475/isau.2021.247306.1509

چکیده

رسانه‌ها به یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر زندگی انسان ‌در عصر تکنولوژی تبدیل‌شده‌اند. از سویی معماری نیز به‌عنوان عاملی رسانه‌ای معرفی می‌شود که در سطوح مختلف قابل‌تحلیل است؛ اما با این تفاسیر هنوز ... بیشتر رسانه‌ها به یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر زندگی انسان ‌در عصر تکنولوژی تبدیل‌شده‌اند. از سویی معماری نیز به‌عنوان عاملی رسانه‌ای معرفی می‌شود که در سطوح مختلف قابل‌تحلیل است؛ اما با این تفاسیر هنوز الگویی روشن از تعاملات میان معماری و رسانه تبیین نشده است. این پژوهش با هدف شناسایی شاخص‌های مؤثر بر ماهیت رسانه بودن معماری و اولویت‌بندی آن‌ها و نهایتاً ارائه مدلی از عوامل اثرگذار بر کیفیت رسانه‌ای معماری در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، به دنبال پاسخ به این سؤالات است که ابتدا شاخص‌های مؤثر بر ارتقای کیفیت رسانه‌ای معماری کدام‌اند و سپس چگونه می‌توان در نمونه استفاده مجدد تطبیقی مدلی از این شاخص‌ها را تدوین کرد. پژوهش حاضر ازنظر هدف بنیادی-تجربی، و ازنظر ماهیت و روش توصیفی-پیمایشی در مطالعه موردی است. پس از مطالعات کتابخانه‌ای، 21 نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز به‌عنوان متخصصین پانل دلفی انتخاب شدند و ایده‌پردازی شاخص‌ها با مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته انجام شد. سپس با ادغام شاخص‌های مبانی نظری و شاخص‌های حاصل از تحلیل محتوای مصاحبه‌ها، 43 شاخص مؤثر بر ارتقای کیفیت رسانه‌ای معماری در چهار دسته استخراج گردید. پس از تائید روایی و پایایی ابزار پژوهش، خبرگان در پرسشنامه‌های بسته و طیف 5 درجه‌ای لیکرت به امتیازدهی شاخص‌ها پرداختند و داده‌ها با تکنیک تاپسیس مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که شاخص‌های «اشاره‌کننده به هنر ساخت و تکنولوژی زمان»، «بازتاب‌دهنده فرهنگ مردم جامعه» و «به وجود آورنده ادراکات حسی جدید» دارای بالاترین اولویت‌ها بودند و دسته «شاخص‌های مربوط به کاربردهای رسانه» نیز مؤثرترین دسته معرفی شد. معماری اگر نقش رسانه‌ای نداشته باشد دیگر معماری نیست. معماری به‌عنوان یک میانجی در ظرف رسانه‌ای خود انتقال‌دهنده ایده‌ها و پیام‌ها به آیندگان است و کیفیت رسانه‌ای آن باعث باز زایش‌های گوناگون فضایی در بسترهای ذهنی طیف‌های مخاطبان می‌شود.

مقاله پژوهشی

تبیین راهبردهای داوری طرح‌های معماری و نقش آن در فرایند یادگیری دانشجویان

مائده میاحی؛ سعید میرریاحی؛ محمدابراهیم مظهری؛ یداله مهرعلیزاده

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 85-103

https://doi.org/10.30475/isau.2020.232738.1428

چکیده

فرایند یادگیری مستمر و جامع وابسته به انتخاب شیوه آموزش مناسب در هر نظام آموزشی پیشرو است. فرایند آموزش جامع در امر تدریس از دو جنبه یادگیری و ارزیابی بررسی می‌شود. در این پژوهش جایگاه ارزیابی طرح‌های ... بیشتر فرایند یادگیری مستمر و جامع وابسته به انتخاب شیوه آموزش مناسب در هر نظام آموزشی پیشرو است. فرایند آموزش جامع در امر تدریس از دو جنبه یادگیری و ارزیابی بررسی می‌شود. در این پژوهش جایگاه ارزیابی طرح‌های معماری در فرآیند یادگیری و ارتقای توان علمی دانشجویان بررسی شد. روش تحقیق از نوع آمیخته (کمی-کیفی) باهدف کاربردی است. جامعه‌ی آماری 51 مدرس از اعضای هیئت‌علمی متخصص رشته معماری در دانشگاه‌های شهید بهشتی، تهران، علم و صنعت و شهید چمران اهواز می‌باشند. نمونه‌گیری به‌صورت سامانمند و غیر تصادفی انجام‌ و نظر به اینکه یکی از عوامل مهم در ارزشیابی آموزشی عملاً خود دانشجویان می‌باشند ترجیح داده شد که نظرات دانشجویان هم درزمینه‌ی ارزشیابی طرح‌های معماری گرفته شود. بر این اساس دانشجویان آتلیه طرح معماری (3)، کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز به‌عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها از طریق پرسشنامه طیف لیکرت است. تجزیه‌وتحلیل آماری نتایج با کمک نرم‌افزار SSPS و به‌کارگیری آزمون همبستگی اسپیرمن برای سنجش مدل پژوهش و ارزیابی اعتبار آن و از آزمون فریدمن برای اولویت‌بندی متغیرها استفاده شد. امتیازدهی خبرگان در ارزشیابی نهایی پروژه‌ها محاسبه گردید. نتایج حاصل از پرسشنامه‌ها در تهیه راهکارهای پیشنهادی و امتیازدهی معیارها و ضوابط داوری پروژه‌های طراحی معماری مؤثر هستند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مطالعات و دانش فنی، با بالاترین ضریب همبستگی معنی‌دار بیشترین رابطه را با محصول نهایی داشته است و بعدازآن مهارت طراحی، پیشبرد روند طراحی و دانش اولیه قرار دارند. نتایج آزمون رتبه‌بندی فریدمن نشان داد که زیرمولفه تحلیل و تفسیر نتایج محصول نهایی،تکنیک نحوه ارائه و ماکت بالاترین رتبه و مهم‌ترین زیرمولفه‌های مرتبط با ارزشیابی طرح‌های معماری هستند. شاخص وزنی 5 مؤلفه اصلی تاثیرگزار بر داوری طرح‌های نهایی بر اساس آزمون رتبه‌بندی زیرمولفه‌ها به ترتیب محصول نهایی، مطالعه و دانش فنی، مهارت طراحی، پیشبرد روند طراحی و دانش اولیه است.

مقاله پژوهشی

چارچوب بازآفرینی بافت‌های تاریخی با رویکرد فرهنگ ‌مبنا جهت تحقق‌بخشی توسعه گردشگری پایدار؛ نمونه موردی: بافت تاریخی ارومیه

کیومرث حبیبی؛ کیومرث ایراندوست؛ احمد شیخ احمدی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 105-123

https://doi.org/10.30475/isau.2021.236712.1445

چکیده

امروزه موضوع بافت‌‌های تاریخی از موضوعات اصلی شهرسازی به حساب می‌‌آید. بازآفرینی فرهنگ‌‌مبنا رویکردی جدید به بازآفرینی شهری است که با بهره‌‌گیری از ویژگی‌‌های فرهنگی اجتماعی هر منطقه، به ساخت ... بیشتر امروزه موضوع بافت‌‌های تاریخی از موضوعات اصلی شهرسازی به حساب می‌‌آید. بازآفرینی فرهنگ‌‌مبنا رویکردی جدید به بازآفرینی شهری است که با بهره‌‌گیری از ویژگی‌‌های فرهنگی اجتماعی هر منطقه، به ساخت دوباره شهر و محله پرداخته و فضای کالبدی و اجتماعی متمایزی خلق می‌‌نماید. این رویکرد تأثیری مثبت بر اقتصاد و ایجاد اشتغال در شهرها دارد و می‌‌تواند موجب افزایش پیوستگی اجتماعی و صنعت گردشگری در شهر شده و میزان جرم و جنایت را کاهش دهد. صنعت گردشگری به‌‌عنوان یکی از سودآورترین صنایع خدماتی نقش مهمی را در اقتصـاد کشـورها ایفـا می‌‌کند و امروزه از آن به‌‌عنوان صنعت نامرئی در روند جهانی شدن یاد می‌‌شود. ارومیه به عنوان شهر ادیان و اقوام از مناطق مستعد گردشگری فرهنگی به شمار می آید که از توانمندی های بالایی برای جذب گردشگران برخوردا است. هدف از پژوهش حاضر بررسی ظرفیت های مولفه‌‌های بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت تاریخی ارومیه است و ارائه راهبرد جهت افزایش هویت‌مندی و توسعه گردشگری در این محدوده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی تحلیلی است، برای جمع‌‌آوری اطلاعات از روش‌‌های کتابخانه‌‌ای- اسنادی و میدانی - پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است. محدوده جغرافیایی و جامعه آماری پژوهش کلیه محلات بافت تاریخی ارومیه و حجم نمونه آماری آن طبق فرمول کوکران برابر با 379 نفر می باشد. پس از تبیین مدل مفهومی بازآفرینی فرهنگ مبنا به تدوین پرسشنامه پرداخته شده و توسط ارزش‌گذاری طی لیکرت به بررسی کیفی و توسط آزمون فریدمن و آزمون همبستگی به بررسی آماری داده‌‌های حاصل از پرسشنامه پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که تأثیرپذیری مولفه‌های بازآفرینی شهری در محدوده مورد مطالعه به ترتیب اولویت عبارت است از: 1- اجتماع محور، 2- خلاقیت محور، 3- طراحی محور. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بافت تاریخی ارومیه پتانسیل بالایی را به لحاظ اجتماعی و توسعه گردشگری فرهنگی از جمله منابع فرهنگی و رویدادهای فرهنگی و مکان‌‌های تاریخی را داراست اما در عین حال همانگونه که چیاردی و هانیگان معتقدند، فرسودگی بافت، جدایی آن از مراکز جدید شهری و وجود فضاهای رها شده و بی دفاع و فضاهای فاقد طراحی با فضای نامناسب از موانع توسعه این نوع گردشگری و کُند شدن فرایند بازآفرینی بافت تاریخی ارومیه محسوب می‌شوند.

مقاله پژوهشی

تبیین مفاهیم کلیدی شهر اسلامی در تفکر مدینه فاضله فارابی

مرضیه الزهرا نصیرپور؛ محمد نقی زاده؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 125-141

https://doi.org/10.30475/isau.2022.256872.1579

چکیده

باوجود مطالعات بسیار‌،‌ کمبود منابع جهت استواری پایه‌های نظری مفهوم «شهر اسلامی»‌،‌ همچنان مهم‌ترین معضل این بخش از دانش شهرسازی است‌.‌ بدین‌جهت‌،‌ بازخوانی و واکاوی آثار اندیشمندان بزرگ ... بیشتر باوجود مطالعات بسیار‌،‌ کمبود منابع جهت استواری پایه‌های نظری مفهوم «شهر اسلامی»‌،‌ همچنان مهم‌ترین معضل این بخش از دانش شهرسازی است‌.‌ بدین‌جهت‌،‌ بازخوانی و واکاوی آثار اندیشمندان بزرگ مسلمان که نظریات آن‌ها عمدتاً مبتنی بر تعالیم اسلامی است‌،‌ ضروری به نظر می‌رسد‌.‌ پژوهش بنیادی حاضر‌،‌ باهدف کمک به توسعه مبانی نظری «شهر اسلامی»‌،‌ نظریه «مدینه فاضله‌ فارابی» را با استفاده از مطالعات اسنادی‌،‌ مراجعه به منابع دست‌اول و بر اساس روش تجزیه‌وتحلیل کیفی‌،‌ موردمطالعه قرار داده است‌. فارابی حکیم مسلمان ایرانی،‌ در کتب «آراء اهل المدینه الفاضله» و «سیاسه المدنیه»‌،‌ به شرح علمی مفهوم «شهر آرمانی» می‌پردازد‌. ویژگی‌های منحصربه‌فرد او را می‌توان در «جامع‌نگری»، «ساختار و سازمان منظم تفکر او»، «سعی در کاربردی کردن فلسفه اسلامی در اجتماع» و «توجه به مبادی سه‌گانه الهی، انسانی و طبیعی در ارائه نظریات» دانست که این مشخصات، استحکام تفکر مبتنی بر نظریات وی را تا حدود زیادی تضمین می‌نماید. پس از بررسی منابع و تحلیل نتایج‌، مفاهیم کلیدی نظریه فارابی شامل‌:‌ «سعادت»، «جامع‌نگری»، «انسان‌گرایی»، «عدالت»، «الگوی جهانی»، «سیاست»، «نظام اجتماعی»، «مدیریت» و «آموزش» استخراج گردیده است.‌ این مفاهیم، در سه بخش «آرمان متعالی، مسیر حرکت و ابزار عملیاتی» تنظیم و روابط میان آن‌ها تحلیل شده است. درنهایت، کاربست این مفاهیم در تعریف بنیان نظری مفهوم «شهر اسلامی» مشخص گردیده است. این مفاهیم می‌توانند «هدف، رویکرد، ساز و کار، فرم، بستر، سازمان و محتوا»ی مفهوم «شهر اسلامی» را تبیین نمایند.

مقاله پژوهشی

تحلیلی بر تاثیر فعالیت‌های اقتصادی معاصر بر سازمان‌فضایی بازار بزرگ تبریز

رحمت محمدزاده؛ ناهیده رضائی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 143-163

https://doi.org/10.30475/isau.2021.230419.1411

چکیده

بازارهای سنتی، در پی سرعت تغییر و تحولات فعالیت‌های اقتصادی معاصر ناشی از مدرنیزاسیون، با دگرگونی‌های بسیاری همراه بوده‌اند. این‌ مساله، تغییر سازمان‌فضایی بازارها را در پی داشته است. بازار سنتی ... بیشتر بازارهای سنتی، در پی سرعت تغییر و تحولات فعالیت‌های اقتصادی معاصر ناشی از مدرنیزاسیون، با دگرگونی‌های بسیاری همراه بوده‌اند. این‌ مساله، تغییر سازمان‌فضایی بازارها را در پی داشته است. بازار سنتی تبریز نمونه‌ای از این موارد می‌باشد. فرضیه پژوهش این است که فعالیت‌های اقتصادی معاصر بر سازمان‌فضایی بازار سنتی این شهر تاثیر شگرفی داشته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی با راهبرد منطق پس‌کاوی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و مشاهدات عینی در پی درک این مسله و نحوه‌ی کنترل برخی از پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و فیزیکی آن است. مطالعات نشان می‌دهد که بازار تبریز از اواخر قاجار، با تحول در نوع و شیوه‌ی فعالیت‌های اقتصادی جدید و رشد فیزیکی به‌تبع افزایش جمعیت و مهاجرت، شاهد ورود و حضور انبوه کالاهای تولیدی و وارداتی و نیز شهرسازی مدرن بوده به‌گونه‌ای که سازمان‌یابی فضایی بازار، توان پاسخ به این حجم از بازار کالا و خدمات را نداشت. این حجم از تولید و عرضه، تناسب فضاهای بازار را دچار شکاف کرده و موجب تضعیف مبادلات آن در سطح منطقه و شهر شد. ساختار‌ قدیمی بازار نیز با توجه به نیازهای نوین دچار تغییراتی گاه جدی گردید که به متروکه شدن پاره‌ای از فضاها و عناصر شاخص و اضافه شدن فضاهای ناهمگون انجامید. این مساله در مواردی به از بین رفتن سلسله‌مراتب و الگوهای فعالیتی و کالبدی در بازار و ایجاد الگویی در پیرامون آن شد که هم‌پیوندی لازم را برقرار نمی‌ساخت. ازاین رو، ضمن شناخت بازار و ارتباط فضایی با اطراف، مدیریت تکنولوژی و نوآوری با بهره‌گیری از روش‌ها و ابزار کارآمد، مدیریت منابع انسانی و نهایتاً مدیریت پروژه در قالب طرح‌هایی چون ساماندهی اقتصادی و اجتماعی و کالبدی بازار و یا طرح‌های متداول شهرسازی چون احیا بافت تاریخی با توجه به واقعیات منطقه‌ای می‌توانند‌ راهکارهای مناسبی در حفظ و ارتقای سازمان‌فضایی بازار باشند.

مقاله پژوهشی

تحلیلی بر چگونگی بیان معنا در معماری پست‌مدرن از دریچه‌ی زبان‌شناسی (مقایسه‌ی تطبیقی کاربرد فنون بلاغی در زبان و معماری پست‌مدرن)

زهرا احمدی؛ حسن ذوالفقارزاده

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 165-180

https://doi.org/10.30475/isau.2020.216256.1345

چکیده

زبان پست‌مدرن مستلزم به‌کارگیری فنون بلاغی گوناگون است. توجه به نقش فن مجاز و به‌و‌یژه رابطه‌ی تعاملی آن با استعاره، در زبان معماری پست‌مدرن، برای تولید و بیان معنا، در پژوهش‌های پیشین مدنظر قرار ... بیشتر زبان پست‌مدرن مستلزم به‌کارگیری فنون بلاغی گوناگون است. توجه به نقش فن مجاز و به‌و‌یژه رابطه‌ی تعاملی آن با استعاره، در زبان معماری پست‌مدرن، برای تولید و بیان معنا، در پژوهش‌های پیشین مدنظر قرار نگرفته است. هدف این پژوهش بررسی نحوه‌ی شکل‌گیری و کارکرد فنون بلاغی در تولید و انتقال معنا و نیز رمزگشایی و بازتولید آن در معماری پست‌مدرن است. به‌این منظور، برای نخستین‌بار، شرایط تحقق فنون بلاغی مجاز و استعاره در معماری پست‌مدرن تعریف شد و رابطه‌ی تعاملی آن‌ها در دو محور هم‌نشینی و جانشینی برای ایجاد دو فن دیگر ایهام و کنایه، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. بنابراین پژوهش حاضر کیفی و با ماهیتی کاربردی است. داده‌ها از طریق مطالعه‌ی اسنادی گردآوری و به‌روش توصیفی‌-‌تحلیلی، با تحلیل نشانه‌شناسانه و شیوه‌ی تطبیقی‌-مقایسه‌ای و مطالعه‌ی موردی تحلیل شد. براساس یافته‌های پژوهش، معماری پست‌مدرن به‌یاری رابطه‌ی تعاملی مجاز و استعاره در دو محور هم‌نشینی و جانشینی با شکل‌دهی دیگر فنون بلاغی مفاهیمی چون پیچیدگی، تضاد، لذت، کثرت‎‌گرایی و تعویق معنا را متجلی می‌کند و موجب تکثیر و توسعه‌ی آن‌ها می‌شود. همچنین با تلفیق معانی صریح و ضمنیِ نشانه‌های متون گذشته و «از آن خود سازی» آن‌ها، ضمن شکل‌دهی به واقعیات، برخلاف ادعای پست‌مدرنیستی خود، به ساخت ایدئولوژی مبادرت می‌ورزد. بنابراین، از طریق درک عملکرد فنون بلاغی و به‌ویژه رابطه‌ی تعاملی مجاز و استعاره، امکان رمزگشایی و بازتولید معنای هر معماریِ پیچیده‌ی بلاغی به‌کمک تحلیل نشانه‌شناسانه‌ میسر می‌شود. همچنین بهره‌گیری از این فنون، به‌مثابه ابراز بیان اندیشه در طراحی معماری، غنای معناییِ معماری حاصل را ممکن می‌کند.

مقاله پژوهشی

ارزیابی نظام اتصال انسان و طبیعت در سیستم واقعیت مجازی با هدف ارائه و بازتاب مدلی در کالبد معماری

سید علی سجادی زاویه؛ رعنا نیلی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 181-199

https://doi.org/10.30475/isau.2022.230954.1415

چکیده

مواجهه با طبیعت بعنوان نیاز فطری، یک ضرورت چندوجهی در زندگی شهریست که کَمابیش رویارویی با این مقوله اتصالی فیزیکی و روندی خطی بوده است. در خِلال این سِیر با ورود مفاهیم جدید در علوم، واقعیت مجازی برای ... بیشتر مواجهه با طبیعت بعنوان نیاز فطری، یک ضرورت چندوجهی در زندگی شهریست که کَمابیش رویارویی با این مقوله اتصالی فیزیکی و روندی خطی بوده است. در خِلال این سِیر با ورود مفاهیم جدید در علوم، واقعیت مجازی برای تنوع دادن این تجربه به شکل تِله‌پِرزِنس مورد توجه بسیاری از کشورها در حوزه معماری قرار گرفته و قواعد سازمانی آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. درحقیقت، این اصل منطقِ تازه‌ای در زمینه معماری با توجه به پیشرفت‌های حاصله همراه دارد و آن تولید فضاهای احساس‌برانگیزی است که در عین حال انتزاعی ولی بسیار ملموس‌اند. علیرغم جابجایی مرزهای واقعیت در جهان به قصد پیشبرد و ترکیب نو، هنوز تفکری اساسی از این نوع رابطه در کشورمان دیده نشده و کمیابی آن به وضوح حس می‌شود. بدین سان برای محک این فرم حضور، در روشی خاص، انسان و طبیعت برای بازتولید یک تعامل نوآفرین در معماری، در دنیای دیجیتالی ارزیابی می‌شوند. منظور از انجام پژوهش، سنجش حس حضور در طبیعت مجازی با آشکارسازی نظام معیاری آن (سنجش ابزار واقعیت مجازی) و همچنین جهش این پیوند در معماری با تعیین شاخص‌های سازنده آن است. فرایند تحقیق، نخست مبتنی بر مطالعات اسنادی طبق مرور مستندات مربوط به تحقیقات بارز و برجسته با استفاده از منابع کتابخانه‌ای بدست آمده است. در ادامه آن، الگویی از به محک در آوردن این حس در معماری توسط محققین این پژوهش پیشنهاد شده است. در نهایت پارامترهای تحقیق از طریق پرسشنامه ارزیابی شده و برای رسیدن به یک راهکار با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهد بکارگیری ابزار واقعیت مجازی و ارائه تکنیک‌هایی از آن در کالبد معماری، در جهت ارتباط بین انسان و طبیعت میتواند لایه‌ای نو از تعاملات دیجیتالی را در معماری شکل دهد.

مقاله پژوهشی

تأثیر سطوح عوامل معنایی روش زندگی بر انتظام محیط‌های مسکونی با استناد به موردپژوهی محیط مسکونی روستایی

محسن افشاری

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 201-213

https://doi.org/10.30475/isau.2020.242052.1474

چکیده

محیط‌های مسکونی تحت عوامل مختلفی قرار دارند، که مهمترین آن «روش زندگی» است، که برآمده از الگوهای فرهنگی هستند، و از این رو، هدف اصلی مسکن ایجاد محیطی متناسب با روش زندگی انسان است. «روش زندگی» ... بیشتر محیط‌های مسکونی تحت عوامل مختلفی قرار دارند، که مهمترین آن «روش زندگی» است، که برآمده از الگوهای فرهنگی هستند، و از این رو، هدف اصلی مسکن ایجاد محیطی متناسب با روش زندگی انسان است. «روش زندگی» به انتخاب کیفیت‌های محیطی مرتبط با شیوه انجام فعالیت‌های زندگی در محیط‌های مسکونی منجر می‌گردد، بنابراین، ساختار «روش زندگی» از طریق مؤلفه‌های آشکار آن همچون فعالیت‌ها و وجوه محیطی آن همچون زمانمندی و فضامندی فعالیت‌ها، توالی زمانی و فضایی فعالیت‌ها و دیگر جنبه‌های آشکار آن قابل مطالعه است. فعالیت‌ها علاوه بر وجوه آشکار دارای وجوه پنهان و معناداری نیز هستند، که بررسی آن‌ها می‌تواند جنبه‌های ذهنی روش زندگی را عیان سازد. در این تحقیق، با ‌توجه به ماهیت مسئله و چارچوب نظری پژوهش، روش «تحقیق کیفی» بر مبنای «نظریه مبنایی» و «استدلال منطقی» استفاده شده، که در یک نمونه موردی در مسکن محیط روستایی (روستای قزمزاری در غرب استان فارس) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از این است که «مؤلفه‌های ذهنی روش زندگی» شامل «سطوح عوامل معنایی» هستند، که «مؤلفه‌های آشکار روش زندگی» و «مؤلفه‌های محیط ساخته شده» از آن تأثیر می‌پذیرند. «سطوح عوامل معنایی» با تأثیر بر انتظام فضایی و زمانی رویدادهای رفتاری و خصوصیات کالبدی مسکن از قبیل؛ عناصر، فواصل و جهات فضائی، محیط مسکن را با مؤلفه‌های پنهان و آشکار روش زندگی هماهنگ می‌سازند. مؤلفه‌های ذهنی روش زندگی و «سطوح عوامل معنایی» با «تعیین خصوصیات فضایی و زمانی رویدادهای رفتاری» از طریق پیامدهایی همچون؛ تفکیک و تجمیع قرارگاه‌های رفتار، توالی زمانی و فضایی قرارگاه‌های رفتار و تعیین خصوصیات کمی و کیفی عناصر فضایی، محیط مسکن را شکل می‌دهند.

مقاله پژوهشی

پارک باستان‌شناسی، الگوی مناسب حفاظت و توسعة پایدار محوطه‌های تاریخی؛ ضرورت‌ها و مولفه‌ها

محمدحسن خادم زاده؛ حمیده چوبک؛ رویا خرمی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 215-229

https://doi.org/10.30475/isau.2021.237059.1451

چکیده

موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی از آن جهت که ارتباط مخاطب را با گذشته برقرار می‌کنند، برای مردم جذابیت ویژه‌ای دارند، در این میان، بازدید از محوطه‌های تاریخی بدلیل قرارگیری در بطن اثر و زمینه‌های شکل‌گیری ... بیشتر موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی از آن جهت که ارتباط مخاطب را با گذشته برقرار می‌کنند، برای مردم جذابیت ویژه‌ای دارند، در این میان، بازدید از محوطه‌های تاریخی بدلیل قرارگیری در بطن اثر و زمینه‌های شکل‌گیری آن، برای مخاطب از اهمیت بیشتری برخوردار است اما ضرورت‌های حفاظت از آثار، اعم از ملموس، ناملموس و طبیعی، درکنار تلاش برای ادامه حیات محوطه، دغدغه فکری مدیران آن‌ها است. به‌منظور نیل به هدف پژوهش، که تلاش برای شناسایی تطابق و یا عدم تطابقِ ضرورت‌ها و مولفه‌های پارک باستان‌شناسی در محوطه‌های تاریخی می‌باشد، پاسخ به این سوالات الزامیست. مولفه‌های اصلی در ایجاد پارک باستان‌شناسی کدامند؟ و چه ضرورت‌هایی بر ایجاد پارک باستان‌شناسی در محوطه‌های تاریخی دارای مولفه‌های مربوطه تاکید دارند؟ این تحقیق در ابتدا با رویکرد کیفی براساس مطالعات کتابخانه‌ای به تعریف و تشریح دیدگاه‌های نظریه‌پردازان و منشورها و کنوانسیون‌های ملی و بین‌المللی در زمینه موزه، محوطه‌های تاریخی و پارک باستان‌شناسی و ویژگی‌های هرکدام پرداخته، سپس کوشش نموده با راهبرد استدلال منطقی با تکیه بر مباحث بنیانی به پاسخ سوالات بپردازد. در نتیجه در صورتیکه یک محوطه تاریخی شرایط و مولفه‌های لازم برای تبدیل به پارک‌ باستان‌شناسی در منطقه را دارا باشد، با مدیریت یکپارچه در قالب پارک باستان‌شناسی، می‌تواند موجبات حفاظت پایدار محوطه تاریخی و توسعه پایدار جوامع محلیِ حاضر در منطقه را فراهم آورد. این مولفه‌ها را می‌توان به مولفه‌های ایجابی شامل میراث ملموس، ناملموس و طبیعی، و مولفه‌های توسعه‌ای که عبارتند از تاسیسات و تجهیزات، خدمات، نیروی انسانی، اجتماعی، امنیت و ایمنی دسته‌بندی کرد مولفه‌های ایجابی، ایجاد پارک باستان‌شناسی را ممکن می‌کنند و مولفه‌های توسعه‌ای شرایط را برای ادامه حیات آن مهیا می‌نمایند.

مقاله پژوهشی

ارزیابی جایگاه آموزش‌های دانشگاهی در حوزه معماری پایدار؛ نمونه موردی: ساختمان‌های مسکونی شهر تهران

پیمان پیله چی ها؛ معصومه کاظمی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 231-244

https://doi.org/10.30475/isau.2022.226552.1388

چکیده

باوجود بحران‌های زیست‌محیطی و کاهش ذخایر سوخت‌های فسیلی نیاز به راهکارهای توسعه پایدار و معماری پایدار به ‌منظور مدیریت مصرف انرژی و کاهش زیان‌های خطرناک انسانی بیش‌ازپیش احساس می‌شود. در این راستا ... بیشتر باوجود بحران‌های زیست‌محیطی و کاهش ذخایر سوخت‌های فسیلی نیاز به راهکارهای توسعه پایدار و معماری پایدار به ‌منظور مدیریت مصرف انرژی و کاهش زیان‌های خطرناک انسانی بیش‌ازپیش احساس می‌شود. در این راستا به‌منظور افزایش آگاهی دانشجویان و طراحان بایستی آموزش‌های تخصصی معماری پایدار در حوزه دروس دانشگاهی قرار گیرد. از آنجایی‌که ساختمان‌های مسکونی بخش مهمی از مصرف انرژی را در کشور شامل می‌شوند، بایستی میزان اثربخشی این راهکار بر نحوه طراحی ساختمان‌های مسکونی در شهر تهران موردبررسی قرار گیرد. این پژوهش از منظر روش‌شناسی پیمایشی است و دارای دو بخش کیفی و کمی است که در بخش کیفی به بررسی مبانی نظری مربوطه و در بخش دوم پرسشنامه‌هایی در اختیار 20 نفر از اساتید و دانشجویان معماری به‌ منظور بررسی میزان اثربخشی آموزش‌های معماری پایدار بر نحوه طراحی خانه‌های مسکونی شهر تهران گذاشته ‌شده است و برای تعیین اعتباریابی پرسشنامه از نرم‌افزار Smart PLS2 استفاده ‌شده و به جهت اولویت‌بندی داده‌ها از آزمون فریدمن در نرم‌افزار SPSS ‌بهره گرفته شده است. درنهایت نتایج حاصله بیانگر آن است آموزش‌های معماری پایدار در سطح اجتماعی (دانشجویان، بالا بردن آگاهی مردم و درنهایت کارفرمایان) بیشترین تأثیر را داشته و در بالا بردن کیفیت محیط داخلی ساختمان به نسبت اثربخشی کمتری دارد.

مقاله پژوهشی

بررسی عملکرد اقلیمی دودکش‌های خورشیدی برای خانه‌های اهواز در اتاق‌های آفتابگیر جنوبی

امید رهایی؛ زینب پورسیاحی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 245-257

https://doi.org/10.30475/isau.2022.221907.1365

چکیده

باوجود بحران‌های زیست‌محیطی و کاهش ذخایر سوخت‌های فسیلی نیاز به راهکارهای توسعه پایدار و معماری پایدار به‌منظور مدیریت مصرف انرژی و کاهش زیان‌های خطرناک انسانی بیش‌ازپیش احساس می‌شود. در این راستا ... بیشتر باوجود بحران‌های زیست‌محیطی و کاهش ذخایر سوخت‌های فسیلی نیاز به راهکارهای توسعه پایدار و معماری پایدار به‌منظور مدیریت مصرف انرژی و کاهش زیان‌های خطرناک انسانی بیش‌ازپیش احساس می‌شود. در این راستا به‌منظور افزایش آگاهی دانشجویان و طراحان بایستی آموزش‌های تخصصی معماری پایدار در حوزه دروس دانشگاهی قرار گیرد. ازآنجایی‌که ساختمان‌های مسکونی بخش مهمی از مصرف انرژی را در کشور شامل می‌شوند، بایستی میزان اثربخشی این راهکار بر نحوه طراحی ساختمان‌های مسکونی در شهر تهران موردبررسی قرار گیرد. این پژوهش از منظر روش‌شناسی پیمایشی است و دارای دو بخش کیفی و کمی است که در بخش کیفی به بررسی مبانی نظری مربوطه و در بخش دوم پرسشنامه‌هایی در اختیار 20 نفر از اساتید و دانشجویان معماری به‌ منظور بررسی میزان اثربخشی آموزش‌های معماری پایدار بر نحوه طراحی خانه‌های مسکونی شهر تهران گذاشته ‌شده است و برای تعیین اعتباریابی پرسشنامه از نرم‌افزار Smart PLS2 استفاده ‌شده و به جهت اولویت‌بندی داده‌ها از آزمون فریدمن در نرم‌افزار SPSS استفاده ‌شده است و درنهایت نتایج حاصله بیانگر آن است آموزش‌های معماری پایدار در سطح اجتماعی (دانشجویان، بالا بردن آگاهی مردم و درنهایت کارفرمایان) بیشترین تأثیر را داشته و در بالا بردن کیفیت محیط داخلی ساختمان به نسبت اثربخشی کمتری داشته است.

مقاله پژوهشی

شناسایی و ارزیابی اثر مولفه‌های محیطی- فردی- اجتماعی بر ادراک حرارتی جهت بهبود وضعیت در فضای اداری

بهاره بنازاده؛ شاهین حیدری؛ حبیب هادیان فرد

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 259-279

https://doi.org/10.30475/isau.2021.222582.1371

چکیده

یکی از جنبه‌های متنوع آسایش در محیط‌های مصنوع، آسایش حرارتی است که تحت تاثیر مولفه‌های مختلفی میتواند تغییر یابد. محققان بر این مسئله تاکید می‌‌‌ورزند که مطالعات اولیه آسایش حرارتی با تکیه بر مولفه‌‌‌های ... بیشتر یکی از جنبه‌های متنوع آسایش در محیط‌های مصنوع، آسایش حرارتی است که تحت تاثیر مولفه‌های مختلفی میتواند تغییر یابد. محققان بر این مسئله تاکید می‌‌‌ورزند که مطالعات اولیه آسایش حرارتی با تکیه بر مولفه‌‌‌های اقلیمی تنها بخشی از نتایج را توجیه می‌‌‌نماید؛ از اینرو لازم است اثر سایر مولفه‌‌‌های نیز بررسی گردد. این پژوهش با هدف روشن نمودن مولفه‌‌‌های فردی و اجتماعی، علاوه‌‌‌بر محیطی، اثرگذار بر ادراک آسایش حرارتی صورت پذیرفته ‌‌‌است تا بدین ترتیب راهکارهایی در جهت بهبود وضعیت طراحی و بهسازی فضاهای اداری ارائه نماید. بنابراین دو سوال مطرح است: یکی آنکه مولفه‌‌‌های اثرگذار بر ادراک آسایش حرارتی کدام‌‌‌اند؟ و دیگری کدام یک از پاسخ‌‌‌های حرارتی قابلیت پیش‌‌‌بینی بهتری توسط این نوع مولفه‌‌‌ها را دارا می‌‌‌باشند؟. در این راستا مطالعه‌‌‌ای میدانی (شامل پرسشنامه، مشاهده و ثبت داده‌‌‌های اقلیمی با استفاده از حس‌‌‌گرهای حرارتی) در ساختمان مدیریت دانشگاه شیراز در چهار روز کاری در زمستان 1397 انجام شده‌‌‌است. مولفه‌‌‌های فردی (شامل سن، جنسیت، فشار خون، ضربان قلب، دمای بدن، رنگ پوست، نرخ لباس، نرخ فعالیت و رفتارهای سازگاری خودآگاه) مولفه‌‌‌های اجتماعی شامل (رشته تحصلیی، سمت، سطح تحصیلات، وضعیت مصاحبت و وضعیت مراجعین) در قالب پرسشنامه و مشاهده توسط محقق سنجیده شده‌‌‌است. دمای هوا و رطوبت نسبی داخل به عنوان مولفه محیطی، نیز توسط دیتالاگرها ثبت شده‌‌‌اند. پاسخ‌‌‌های حرارتی افراد نیز در قالب مقیاس‌‌‌های احساس حرارتی، آسایش حرارتی، رضایت حرارتی، ترجیح حرارتی، پذیرش حرارتی و آسایش حرارتی کلی سنجش شده‌‌‌اند. نتایج مطالعه بر روی 108 کاربر در ساختمان اداری نشان می‌‌‌دهد تاثیر مولفه‌‌‌های اجتماعی قابل اغماض است اما توجه بدان‌‌‌ها در روند طراحی می‌‌‌تواند به بهبود وضعیت کمک نماید. در خصوص مولفه‌‌‌های فردی نیز شاخص توده بدن و نرخ لباس دو مولفه با بیشترین اثرگذاری می‌‌‌‌‌‌باشند. بنابراین وجود مولفه‌‌‌های اجتماعی کمک چندانی بر پیش‌‌‌بینی پاسخ‌‌‌های حرارتی نمی‌‌‌نماید. براساس مولفه‌‌‌های محیطی و فردی نیز، ترجیح حرارتی ضریب تعیین بالاتری را نشان می‌‌‌دهد. از آنجایی که ترجیح حرارتی زمینه‌‌‌ساز تغییرات لحظه‌‌‌ای و واکنش فرد در محیط می‌‌‌شود، از اهمیت بسزایی برخوردار است و باید مورد توجه طراحان قرار گیرد.

مقاله پژوهشی

بهینه‌یابی انرژی گنبدهای آب انبارها؛ نمونه موردی: گنبدهای شهر قزوین

توحید شیری؛ محمد دیده بان؛ محسن تابان

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 281-296

https://doi.org/10.30475/isau.2021.235674.1437

چکیده

آب‌انبارها علاوه بر مناطق گرم و خشک، در مناطق سرد کشورمان نیز مورد استفاده عموم قرار می‌گرفته است. یکی از اصلی‌ترین عنصر آب‌انبارها پوشش مخزن آن‌هاست، که از طاق‌های آجری گوناگون مانند آهنگ، کلنبو ... بیشتر آب‌انبارها علاوه بر مناطق گرم و خشک، در مناطق سرد کشورمان نیز مورد استفاده عموم قرار می‌گرفته است. یکی از اصلی‌ترین عنصر آب‌انبارها پوشش مخزن آن‌هاست، که از طاق‌های آجری گوناگون مانند آهنگ، کلنبو با خیز و فرم‌های متفاوت ساخته ‌شده است. هدف از این پژوهش شناخت میزان دریافت تابش خورشید در سطوح و جریان حرارت در داخل گنبد آب‌انبارهای قزوین می‌باشد که منجر به شناخت بهینه‌ترین فرم پوشش مخزن آب‌انبار در بین نمونه‌های مطالعه شده می‌گردد. برای انجام این تحقیق چهار نمونه از آب انبارها با ساختار متفاوت گنبد در شهر قزوین انتخاب، سپس گنبدها در نرم افزار Revit 2016 مدلسازی شد و میزان دریافت تابش خورشید گنبدها در سردترین روز سال و در ساعات 13، 14و 16 با استفاده از پلاگین‌های Honeybee & Ladybug با موتور انرژی پلاس مشخص گردید. برای اعتبارسنجی با استفاده از نرم‌افزار COMSOL تحلیل جریان هوای یکسان CFD در گنبدهای خیز بلند و کم انجام شد. نتایج آنالیزها نشان دادند که میزان دریافت تابش در سطوح گنبد آب‌انبارها متفاوت است و در گنبدهای خیز کم و سطح تماس زیاد نسبت به تابش خورشید، عملکرد دریافت حرارت نسبت به گنبدهای خیز بلند، بیشتر است. زیرا این گنبدها سطوح بیشتری در معرض تابش خورشید قرار می‌دهند. در تحلیل جریان CFD در هنگام ظهر و گرمای شدید روز، در قسمت بالای گنبد خیز بلند گردابه‌ی گرما ایجاد می‌گردد که از گرم شدن بیش از حد داخل گنبد جلوگیری می‌نماید. بنابرین مناسب‌ترین گنبد برای آب‌انبارهای اقلیم سرد قزوین، گنبدهای خیز کم می‌باشند.

مقاله پژوهشی

اثر آموزشِ بازی‌وار بر کاهش فرسودگی تحصیلی دانشجویان معماری و نقش آن در فرایند یادگیریِ طراحی

مژگان رئوف رحیمی؛ شادی عزیزی؛ مهرداد جاویدی نژاد؛ امیر صادقی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 297-309

https://doi.org/10.30475/isau.2020.239546.1464

چکیده

آتلیه‌ها در دانشکده‌های معماری به مثابه ابزار اصلی آموزش می‌باشند که در آن دانشجویان در معرض حل دسته‌ای از مسئله‌های طراحی قرار می‌گیرند. از آنجا که فرسودگی تحصیلی موجب می‌شود فرایند یادگیری روندی ... بیشتر آتلیه‌ها در دانشکده‌های معماری به مثابه ابزار اصلی آموزش می‌باشند که در آن دانشجویان در معرض حل دسته‌ای از مسئله‌های طراحی قرار می‌گیرند. از آنجا که فرسودگی تحصیلی موجب می‌شود فرایند یادگیری روندی نزولی طی کند، کاهش آن مورد توجه محیط‌های آکادمیک خواهد بود. علاوه بر این شیوه‌های آموزشی، از جمله بازی‌وارسازی بررسی و به‌روز شده و طی سالیان و با اهداف مختلف استفاده شده است. هدف از اجرای این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش بازی‌وار طراحی معماری در مقطع تحصیلی کارشناسی، بر کاهش میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان و در نتیجه ارتقا فرایند یادگیری طراحی است. پژوهش حاضر به شیوه‌ی آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه‌ی آماری این پژوهش دانشجویان طرح 4 معماری دانشگاه آزاد واحد پرند بودند که شصت نفر از آن‌ها به صورت تصادفی برای شرکت در این پژوهش انتخاب شدند و در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. جهت گردآوری داده‌ها از پرسشنامه استاندارد فرسودگی تحصیلی (MBI-GS(S و برای آنالیز آماری داده‌ها، از نرم‌افزار SPSS 22 استفاده شد. بر اساس یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که آموزش بازی‌وار در طراحی معماری در کاهش فرسودگی تحصیلی مؤثر بوده است، لذا استفاده از این شیوه‌ به منظور کاهش فرسودگی تحصیلی و بهبود یادگیری طراحی دانشجویان معماری پیشنهاد می‌گردد.

مقاله پژوهشی

تحلیلی تبیینی درباره عوامل مؤثر بر شکل‌گیری ریخت شهری در یک بافت خودانگیخته (نمونه موردی: محله زیادلو، گرگان)

عماد آقاجان بیگلو؛ محمود محمدی؛ بهادر زمانی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 311-325

https://doi.org/10.30475/isau.2020.109228

چکیده

پیش از استقرار نظام شهرسازی نوین در ایران، اغلب بافت‌های مسکونی طی فرایندهای برنامه‌ریزی نشده‌ای شکل می‌گرفته‌اند که به دلیل فقدان نظام جامع ثبت املاک، اطلاعات دقیقی از نحوه تقسیمات اراضی شهری و ... بیشتر پیش از استقرار نظام شهرسازی نوین در ایران، اغلب بافت‌های مسکونی طی فرایندهای برنامه‌ریزی نشده‌ای شکل می‌گرفته‌اند که به دلیل فقدان نظام جامع ثبت املاک، اطلاعات دقیقی از نحوه تقسیمات اراضی شهری و احداث معابر و بناها در کوی‌های مسکونی در دست نیست. به‌منظور شناخت نحوه پیدایش یک بافت مسکونی خودانگیخته، محدوده‌ای از بافت میانی شهر گرگان انتخاب‌شده و کوشش شده تمام رویدادهای مؤثر بر شکل‌گیری ریختِ شهریِ از 1300 تا 1350 ه.ش. کاوش گردد. طرح این مقاله مبتنی بر رویکرد کیفی و ترکیب روش نظریه زمینه‌ای با خوانش سیستماتیک و روش ریخت‌شناسیِ تطبیقیِ درزمان است. بدین ترتیب که داده‌ها هم از درون مصاحبه‌های ساختاریافته و هم به کمک تکنیک آنالیز توسعه‌ای ریخت‌شناسی استخراج شده‌اند تا فقدان داده‌های مکتوب با استحصال داده‌های شفاهی از آگاهی ساکنان اولیه بافت جبران گردد. یافته‌ها نشان می‌دهد عوامل شکل‌دهنده به ریخت شهری به‌صورت الگویی ماتریسی عمل می‌کنند و نحوه اثرگذاری آن‌ها مطابق با یک فرایند خطی نیست. اجزاء این ماتریس را سه ساحت کنشگران، عمل/تعامل و شرایط تشکیل می‌دهد که هرکدام شامل مجموعه‌ای از مقولات تأثیرگذار و دارای انواع و ابعاد مختص به خود است. فرد/خانواده، جامعه محلی به ترتیب مؤثرترین کنشگران قلمدادشده‌اند؛ در ساحت عمل/تعامل، حق مالکانه برای تفکیک اراضی، توافق میان صاحبان حقوق و نظام حقوقی مؤثرترین عوامل شناخته شده و مهم‌ترین شرایط زمینه‌ای به ترتیب اقلیم و اقتصاد زمین و بعد خانوار به دست آمده‌اند. همچنین عارضه موجود به‌صورت فرم مصنوع و فرم طبیعی در ورای تمام ساحت‌های برشمرده نقش عمده‌ای را در شکل‌گیری ریخت شهری ایفا کرده است.

مقاله پژوهشی

تاثیرتکنولوژی واقعیت مجازی (VR) برنتایج پذیرش بام سبز درساختمان‌های مسکونی (مطالعه موردی: قائمشهر)

الهام شکری‌نیا عمرانی؛ راحله رستمی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 327-338

https://doi.org/10.30475/isau.2022.229172.1408

چکیده

امروزه استفاده از واقعیت مجازی به طور گسترده در زمینه‌های مختلف در حال افزایش است. در این تحقیق تاثیر استفاده تکنولوژی واقعیت مجازی (VR) درتحلیل معماری، میزان پذیرش بام سبز، به عنوان کمک ابزاری در روش ... بیشتر امروزه استفاده از واقعیت مجازی به طور گسترده در زمینه‌های مختلف در حال افزایش است. در این تحقیق تاثیر استفاده تکنولوژی واقعیت مجازی (VR) درتحلیل معماری، میزان پذیرش بام سبز، به عنوان کمک ابزاری در روش تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت. تحقیق حاضر با فرض این‌که تکنولوژی VR بر نتایج پذیرش بام سبز تاثیرگذار می‌باشد، ابتدا به بررسی پارامترهای مختلف بام سبز پرداخته و با بررسی ادبیات تحقیق به روش تحلیل منطقی و استدلال قیاسی عوامل تاثیرگذار بر پذیرش سقف‌های سبز ازقبیل: انتخاب نوع گیاه، آبیاری و بام سبز، عملکرد اجتماعی و عوامل موثر در ایجاد مزایای اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی، استخراج شد. با استفاده از این پارامترها مدل تحقیق و پرسشنامه طراحی گردید. بعد از تکمیل پرسشنامه توسط شرکت‌کنندگان با استفاده از عینک واقعیت مجازی به عنوان ابزاری کمکی در روش تحقیق، داده‌ها به دست آمده و به کمک نرم‌افزار اسمارت پی ال اس (Smart PLS)، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که عوامل ذکر شده نقش بسزایی در پذیرش بام سبز داشته است. همچنین قرار دادن شرکت‌کنندگان در محیط بام سبز به صورت مجازی، سبب شد تا آن‌ها نتایج دقیق‌تری با توجه به تجربه حضور در بام سبز ارائه دهند. همچنین نتایج نظرسنجی نشان داد، میزان مشارکت و اشتیاق شرکت‌کنندگان با پیشنهاد استفاده از عینک VR به طوری چشمگیری بالارفته و منجر به احساس خرسندی ازشرکت در آزمون شده است.

مقاله پژوهشی

رویکرد سنتی حفاظت معماری در مشرق زمین

محمد مهدی هوشیاری؛ بهنام پدرام؛ علی زمانی فرد

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 339-354

https://doi.org/10.30475/isau.2021.236601.1444

چکیده

اندیشه حفاظت معماری در سده‌های 17 و 18 در اروپا شکل گرفت و در سده بیستم در قالب منشورهای آتن و ونیز به جهان عرضه گردید. برخی کشورهای شرقی اصول این منشورها را تا اندازه‌ای مغایر با برخی سنت‌های حفاظت معماری ... بیشتر اندیشه حفاظت معماری در سده‌های 17 و 18 در اروپا شکل گرفت و در سده بیستم در قالب منشورهای آتن و ونیز به جهان عرضه گردید. برخی کشورهای شرقی اصول این منشورها را تا اندازه‌ای مغایر با برخی سنت‌های حفاظت معماری خود می‌دیدند و همین امر موجب به چالش کشیده شدن اندیشه مرسوم در زمینه حفاظت و شکل‌گیری سند اصالت نارا گردید که به احترام بر تنوع فرهنگی و زمینه فرهنگی تأکید می‌کرد. حال پرسش اینجاست که رویکرد سنتی حفاظت معماری در کشورهای شرقی دارای چه ویژگی‌ها و مغایرت‌هایی است؟ از آنجایی که توجه به زمینه فرهنگی بسیار مورد تأکید است، لذا شناخت ویژگی‌های رویکرد شرقی و شیوه‌های سنتی حفاظت معماری در شرق برای شناخت زمینه فرهنگی کشورهای شرقی ضرورت دارد. از این‌رو هدف این مطالعه شناخت ویژگی‌های رویکرد سنتی برخی کشورهای شرقی از جمله ایران و مغایرت‌های آنها با اصول مدرن حفاظت است تا بتوان تا اندازه‌ای به شناخت زمینه فرهنگی مشرق زمین در حفاظت معماری دست یافت. این پژوهش از نوع بنیادی و به صورت کیفی و استقرایی انجام می‌شود که بخشی از آن مطالعه مروری است و از آنجایی که در رابطه با ایران در این زمینه مطالعه‌ای انجام نگرفته، بخش مربوط به ایران با کدگزاری و مقوله‌بندی روش نظریه زمینه‌ای انجام می‌شود. در پایان جمع‌بندی مطالعه نشان‌دهنده آن است که وجه تمایز شرق در حوزه حفاظت میراث، در توجه بیشتر به ناملموس‌ها و معنویات است که مغایرت‌هایی با برخی اصول مدرن حفاظت معماری مانند منشور ونیز که دربردارنده گرایش ماده‌گرایانه‌ست دارد. مفاهیم و باورهایی چون فناپذیری در شرق نقشی کلیدی در نگاه به میراث مادی گذشته داشته است. ایران نیز به عنوان یک کشور شرقی جنبه‌هایی از رویکرد شرقی را در سنت‌های حفاظت خود داشته و با ویژگی‌هایی چون تزئین بنای تاریخی از منحصربه‌فردی خاص خود نیز برخوردار است.

مقاله پژوهشی

بازشناسی الگوهای بومی بافت کهن و شناخت فاکتورهای تشکیل دهنده آن در مجموعه‏‌های ‏مسکونی؛ نمونه موردی شهر اردبیل

شاهرخ عبدالهی ملایی؛ علی جوان فروزنده

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 355-374

https://doi.org/10.30475/isau.2020.226766.1389

چکیده

مسکن به عنوان یکی از شیوه‎های سکونت می‎بایست نشانی از برقراری ارتباط میان انسان و محیط را داشته باشد. امروزه از طرفی نوگرایان با نادیده گرفتن این ارتباط، محیطی فاقد معنا آفریده و انسان را سرگردان ... بیشتر مسکن به عنوان یکی از شیوه‎های سکونت می‎بایست نشانی از برقراری ارتباط میان انسان و محیط را داشته باشد. امروزه از طرفی نوگرایان با نادیده گرفتن این ارتباط، محیطی فاقد معنا آفریده و انسان را سرگردان و بی هویت ساخته و از طرفی دیگر غلبه نگرش اقتصادی به مسکن و کیفیت نازل ساختمان‎های جدیدالاحداث و نادیده گرفتن سیمای مطلوب شهری، مسائل اقلیمی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی سبب تشدید نیازهای فیزیکی، روح و ادراک انسان گشته است. با بیان این مشکل هدف اصلی این پژوهش شناسایی الگوهای بومی تاثیرگذار در شکل‏گیری ‏فضاهای مسکونی در بافت کهن شهر اردبیل می‌‌‌باشد. در این پژوهش ابتدا با نگاهی توصیفی- تحلیلی به توصیف متغیرها پرداخته شده، فراوانی و درصد هر متغیر متناسب با وضعیت یا حالات موجود به شکل جدول و نمودار ارائه شده است. در مرحله دوم برای بررسی رابطه بین متغیرها از آزمون آماری کای اسکوئر و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. اطلاعات وارد نرم‌افزار SPSS شد و نتایج مورد نیاز با استفاده از آزمون‏های ‏ذکر شده استخراج گردید. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد جهت‌گیری ساختمان تاثیری بر جبهه ورودی به ساختمان ندارد اما با بیشتر شدن مساحت عرصه تعداد ورودی‌ها نیز افزایش می‌یابد. در این خانه‌‌‌ها جبهه‌‌‌ی شمالی، رو به نور جنوب و یا جبهه‌‌‌ی قرارگیری تالار، طنبی- پنجره‎های ارسی- مهم‌ترین و شاخص‌‌‌ترین جبهه خانه‌ها است. همچنین مشخصاتی چون استفاده از زیرزمین به طور عمده و تالار و طنبی با استفاده از الگوی شکلی مستطیل و شکم‌‌‌دریده و بهره‌‌‌گیری از اعداد مشخص در فضاها با میزان فراوانی بالا مشاهده می‌‌‌شود.

مقاله پژوهشی

گونه‌شناسی مدارس سنتی ایران براساس جغرافیای تاریخی (مطالعه موردی: مدارس جغرافیای تاریخی خراسان و اصفهان)

فاطمه میرزایی خلیل‌آبادی؛ حجت گلچین

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 375-390

https://doi.org/10.30475/isau.2022.217531.1351

چکیده

مدارس، یکی از مهمترین بناهای ادوار تاریخ هنر و معماری ایران محسوب می‌‌‌شوند. از شاخص‌‌‌ترین نمونه‌های آن‌ها می‌‌‌توان به مدارس دوره‌‌‌ی اسلامی اشاره کرد؛ که مطالعه و تحقیق برروی کالبد و طرح ... بیشتر مدارس، یکی از مهمترین بناهای ادوار تاریخ هنر و معماری ایران محسوب می‌‌‌شوند. از شاخص‌‌‌ترین نمونه‌های آن‌ها می‌‌‌توان به مدارس دوره‌‌‌ی اسلامی اشاره کرد؛ که مطالعه و تحقیق برروی کالبد و طرح معماری آن‌‌‌ها در بازشناسی هویت این ابنیه تاریخی گامی موثر است.تاکنون مطالعات گوناگونی در زمینه گونه‌‌‌شناسی مدارس سنتی ایران انجام گرفته است، لیکن ارزیابی مصادیقی از دو حوزه جغرافیای تاریخی مشخص در یک مطالعه‌‌‌ی تطبیقی،‌‌‌ وجه مشخصه این پژوهش است. جغرافیای تاریخی، در کنار عواملی همچون شیوه‌‌‌های ساخت و دستاوردهای معماری ادوار مختلف، یکی از مولفه‌‌‌های مهم ابنیه تاریخی است که توجه به آن برای شناسایی هویت معماری آن‌‌‌ها لازم است. اما در پژوهش‌‌‌های تاریخ معماری ایران کمتر به این رویکرد توجه شده است. هدف این مقاله گونه‌‌‌شناسی مدارسی است که در دو حوزه جغرافیای تاریخی خراسان و اصفهان قرار گرفته‌‌‌اند. این مسئله با طرح این پرسش محقق می‌‌‌شود که آیا مدارس واقع در یک جغرافیای تاریخی از یک الگوی مشخص در ویژگی‌‌‌های کالبدی پیروی می‌‌‌کنند؟ بدین منظور ابتدا به تبیین مفهوم جغرافیای تاریخی، معرفی جغرافیای تاریخی ایران و به ویژه دو حوزه‌‌‌ی خراسان و اصفهان پرداخته شده است. از آنجایی که این تحقیق از نوع کیفی است، پس از شناسایی مدارس، تعدادی از مدارس هریک از دو حوزه‌‌‌ی مذکور بصورت هدفمند انتخاب شدند و در روندی استقرایی و به روش توصیفی-‌‌‌ تحلیلی بررسی و تحلیل شدند. نتایج حاصل نشان می‌‌‌دهد باتوجه به وجود ویژگی‌‌‌های مشترک زیاد در میان مدارس حوزه‌‌‌ی جغرافیای تاریخی خراسان بزرگ، می‌‌‌توان یک الگوی مشخص برای آن تعریف نمود. این الگو شامل موقعیت و تعداد برخی عناصر معماری نظیر مدرس‌‌‌ها، برجک‌‌‌های برروی محیط خارجی بنا، پله‌‌‌ها، تالارها، دستگاه ورودی و همچنین تعداد محورهای تقارن و سلسله مراتب فضاهای دستگاه ورودی است. اما در بین مدارس حوزه‌‌‌ی اصفهان، با وجود تنوع زیاد الگوها، الگوی واحدی نمی‌‌‌توان یافت.

مقاله پژوهشی

گسترش تحلیل پارامتریک بر روی نظریه ماتریس برنامه‌دهی معماری ویلیام ام پنا با استناد به نظریه گراف‌ها

علی ضیایی؛ حامد مضطرزاده؛ خسرو موحد

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 391-410

https://doi.org/10.30475/isau.2022.329872.1876

چکیده

ویلیام ام پنا نظریه ماتریس یا جدول اطلاعات شبکه‌ای خود را در سال 1987 در کتاب مسئله‌کاوی تشریح نمود. این نظریه مکانیسمی جهت برنامه‌دهی معماری ارایه داده است. پارادایم پارامتریک در چهار دهه گذشته به صورت ... بیشتر ویلیام ام پنا نظریه ماتریس یا جدول اطلاعات شبکه‌ای خود را در سال 1987 در کتاب مسئله‌کاوی تشریح نمود. این نظریه مکانیسمی جهت برنامه‌دهی معماری ارایه داده است. پارادایم پارامتریک در چهار دهه گذشته به صورت گسترده جنبه‌های مختلف معماری و نقد را به خود اختصاص داده است. پارادایم پارامتریک از پارامتریک فرمال در ده‌های اولیه به پارامتریک بیم و نهایتاً به پارامتریک اتوماسیون توسعه یافته است. پارامتریک اتوماسیون سطح گسترده و غیرقابل‌انکاری را در روند طراحی معماری و نقد را شامل می‌شود. این تحقیق سعی دارد بر مبنای پارادایم پارامتریک، ماتریس ویلیام ام پنا را گسترش داده و مکانیسمی پارامتریک جهت تحلیل پیچیده داده‌ها را در مقیاس بسیار وسیع برای کمک به طراحان و منتقدان ایجاد نماید. روش داده‌بنیاد استراوس و کوربین به کمک کدگذاری سه‌گانه بستر تحقیق را فراهم کرده است و در نهایت نظریه گراف‌ها به عنوان مکانیسم تحلیل پارامتریک تحت برنامه گفی، نسخه 0.9.2 مورد استفاده قرار گرفته است. مراحل تحقیق عبارتند از: 1- انتخاب ماتریس پنا و گسترش آن. 2- تکمیل محتواهای مرتبط با هر خانه ماتریس مبنا و ارتباطات یک طرفه خانه‌های آن 3- ارجاع اطلاعات جهت بازبینی به تیم متخصصان 4- ادامه تا رسیدن به سنجه اشباع نظری. 5- انتقال اطلاعات به نرم‌افزار گفی. 6- تهیه خروجی‌های مورد نیاز با استفاده از فیلترهای متعدد نرم‌افزار. 7-تحلیل خروجی‌ها در راستای پاسخ به سوال تحقیق بر مبنای کدگذاری انجام شده، خانه‌هایی با درجه و وزن بیشتر در محدوده تعریف شده و همچنین کوتاه‌ترین فاصله بین دو خانه بدست آمده و گراف‌های مرتبط ترسیم می‌گردند. با تکرار مکرر این مرحله قابلیت تحلیل شامل مقایسه، فراوانی و تحلیل آلترناتیوها امکان‌پذیر خواهد بود.

نقش طرح‌واره‌های ذهنی در تولید فضا (نقد سه‌گانه‌ی فضایی لوفور از منظر مکتب ویگوتسکیایی شناخت)

بهراد فرمهینی فراهانی؛ مظفر صرافی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 5-21

https://doi.org/10.30475/isau.2020.223709.1376

چکیده

نظریه‌ی تولید فضای لوفور از اثرگذارترین نظریه‌ها بر مطالعات فضایی بوده که به رابطه‌ی میان ذهنیت ساکنان شهر و فضای شهری توجه دارد. با این وجود، سه‌گانه‌ی عمل فضایی، بازنمایی‌های فضا و فضاهای بازنمودی ... بیشتر نظریه‌ی تولید فضای لوفور از اثرگذارترین نظریه‌ها بر مطالعات فضایی بوده که به رابطه‌ی میان ذهنیت ساکنان شهر و فضای شهری توجه دارد. با این وجود، سه‌گانه‌ی عمل فضایی، بازنمایی‌های فضا و فضاهای بازنمودی یا تمثیلی که در آن نظریه طرح شده است، از آن‌جهت که چگونه دلالت‌های نشانه‌شناختی در فضا، به ایجاد معانی در ذهن می‌انجامد مساله‌ساز بوده، و از منظر علم روان‌شناسی شناختی دقیق نیست. هدف از این مقاله، نقد سه‌گانه‌ی لوفور و توضیح فرایندِ اندیشه و بازنمایی واقعیت در ذهن با بهره‌گیری از مکتب ویگوتسکی در روان‌شناسی شناختی و به‌کارگیری مدل طرح‌واره‌ی ذهنی است. با نقد نظریه‌ی لوفور و نشان دادن کژی‌های آن، نهایتاً با به‌کارگیری مدل طرح‌واره‌های ذهنی به این پرسش پاسخ داده می‌شود که فضای شهری در رابطه‌ با آگاهی و ذهنیتِ ساکنانش چگونه تولید می‌شود؟ روش‌شناسی این مقاله برپایه‌ی دو رویکرد روش‌شناختی کلان نگاشته شده است: رویکرد سیستمی در شناخت‌شناسی، و ساختمند‌گراییِ هستی‌شناختی؛ با تاکید بر این موضوع که پدیده‌های اجتماعی و فضایی را باید در روند تکامل، تکوین و زوال‌شان در طول تاریخ بررسی کرد؛ که همان روش دیالکتیک است. نتیجه‌ی حاصل از یافته‌ها و بحث نشان می‌دهد که دلالت‌های نشانه‌شناختی در فضای زیسته نه به‌صورتِ شاعرانه‌ای که در بیان لوفور نهفته است، بلکه از طریق نقشی که مفاهیم و روابطِ میانِ آن‌ها در قالب طرح‌واره‌ها در روان انسان دارند برقرار می‌شوند. همچنین شناخت شکل‌گیری و دگرگونی فضا مستلزم مطالعه‌ی طرح‌واره‌های انسانِ قصدمندِ کنشگرِ اجتماعاً رشد کرده‌ای‌ است که آگاهی‌اش به‌وساطتِ سیستم‌های نشانه‌شناختی و ابزارها شکل گرفته و البته در گذر زمان تغییر می‌پذیرد. از آن‌جا که آگاهی هر فرد متاثر از گروه اجتماعی است که فرد عضوی از آن است، در مطالعات فضاهای شهری، باید طرح‌واره‌های ذهنی گروه‌های اجتماعی را درباره‌ی فضایی معین مطالعه کرد.

تبیین راهبردهای طراحی بیوفیلیک موثر بر سلامت بیماران بستری در بیمارستان‌ها

غزال زارع؛ محسن فیضی؛ محمد بهاروند؛ محمدرضا مثنوی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 59-78

https://doi.org/10.30475/isau.2020.210114.1318

چکیده

این پژوهش نیاز به تغییر و توسعه طراحی بیمارستان‌ها را برای ایفای نقش ملموس در معالجه بیماران اثبات می‌کند. پژوهش‌های بسیار در خصوص تاثیرات طبیعت بر سلامت حاکی از آن است که ارتباط با طبیعت در فضای مصنوع ... بیشتر این پژوهش نیاز به تغییر و توسعه طراحی بیمارستان‌ها را برای ایفای نقش ملموس در معالجه بیماران اثبات می‌کند. پژوهش‌های بسیار در خصوص تاثیرات طبیعت بر سلامت حاکی از آن است که ارتباط با طبیعت در فضای مصنوع تاثیر بسزایی بر کاهش مدت زمان بهبودی بیماران دارد. لذا فرض شده است که؛ اجرایی‌کردن اصول طراحی بیوفیلیک در بیمارستان‌ها بر درمان و مدت زمان بهبودی تاثیرگذار است. در این پژوهش بر اساس هدف، روش تحقیق کاربردی، و شیوه مطالعه توصیفی‌- ‌تحلیلی است. ابتدا با روش بازبینی سیستماتیک منابع مربوط به زمینه طراحی بیوفیلیک و سلامت، تحلیل و بررسی شده‌، سپس مرتبط‌ترین مقالات در حوزه طبیعت و سلامت، انتخاب‌ شده و تئوری‌ها و شاخصه‌های سلامتی تاثیر‌پذیر از ارتباط با طبیعت ارائه‌شده‌اند. در ادامه پژوهش، 14 الگوی طراحی بیوفیلیک در 5 بیمارستان، استرا سوئد، خو‌تک‌پوآت سنگاپور، ان‌جی‌تنگ‌فونگ‌و‌جورنگ سنگاپور، دل آستین تگزاس و رویال ملبورن در 3 سطح کلیت مجموعه، سازماندهی بنا و طراحی داخلی اتاق بیماران مورد مقایسه تطبیقی و ارزیابی قرار‌گرفته‌اند. در نتیجه بر اساس یافته‌های مبتنی بر شواهد، مدل طراحی بیمارستان بیوفیلیک و کاربردی‌ترین راهبردهای طراحی بیوفیلیک در هر یک از بخش‌های بیمارستان، برای استفاده جامعه طراحان و ارتقای کیفیت شفابخشی فصاهای درمانی بدست آمدند. با این حال همچنان ارزیابی تجربی و عملی تاثیر الگوهای بیوفیلیک و توسعه مستمر آنها مورد نیاز است.

پژوهشی در ضرورت طراحی بهینه فضاهای باز و محیط سبز کالبد آموزشی در راستای بهبود ادراک دانش‌آموزان و ارتقاء کیفیت محیط آموزشی (مطالعه موردی: دبیرستان‌های دخترانه شهر اصفهان)

سیده مرضیه طبائیان

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 127-139

https://doi.org/10.30475/isau.2020.214757.1339

چکیده

در طراحی معماری و کالبدی بسیاری از مدارس و فضاهای آموزشی کشور، کمتر به جنبه‌های روانشناختی دانش‌آموزان توجه ویژه شده است حال آنکه این فضاها بیشترین سطح ارتباط را با کودکان و نوجوانان به تعامل می‌گذارند. ... بیشتر در طراحی معماری و کالبدی بسیاری از مدارس و فضاهای آموزشی کشور، کمتر به جنبه‌های روانشناختی دانش‌آموزان توجه ویژه شده است حال آنکه این فضاها بیشترین سطح ارتباط را با کودکان و نوجوانان به تعامل می‌گذارند. برطبق دیدگاه صاحبنظران، محیط آموزشی مدرسه باید به‌گونه‌ای که یادگیری در آن آسان و خوشایند باشد، طراحی گردد. نیاز روزافزون گسترش فضاهای آموزشی همگام با افزایش جمعیت دانش‌آموزی و عدم کفایت برخی فضاهای موجود، یکی از مشکلات اساسی جامعه امروزی مدارس کشور است. در این میان فضای سبز این محیط‌ها بسیار مورد توجه باید قرار گیرند. در این تحقیق هدف بررسی و ارزیابی ضرورت وجود طراحی مطلوب فضاهای باز آموزشی در کلیه‌ مقاطع تحصیلی است چراکه ایجاد رغبت و حس علاقه‌مندی به محیط آموزشی و تعامل آن با فضاهای سبز و فضای باز حیاط، از عوامل مؤثر در برداشت دانش‌آموزان از محیط مدرسه و همچنین پیشرفت تحصیلی آنها می‌باشد. روش تحقیق استفاده شده در این پژوهش کیفی از نوع توصیفی (پس رویدادی علی – مقایسه‌ای) می‌باشد. جامعه‌ آماری مشتمل بر دبیرستان‌های دخترانه‌ شهر اصفهان (اعم از مطلوب یا نامطلوب) بوده‌اند. به منظور اجرای طرح پژوهشی، از میان نواحی پنجگانه‌ آموزش و پرورش شهر اصفهان، چهار ناحیه به تصادف انتخاب گردید. نتیجه این‌که بین میانگین نمرات نحوه‌ طراحی فضاهای باز حیاط و محیط سبز مدرسه از دیدگاه دانش‌آموزان دو گروه مدارس مطلوب و نامطلوب تفاوت معناداری موجود است. بدین صورت که دانش‌آموزان مدارس مطلوب به لحاظ استفاده از فضاهای باز متناسب با ویژگی‌های روانشناختی دانش‌آموزان، نگرش مثبتی به مدرسه و محیط آموزشی داشتند.

ارزیابی تاثیر عوامل محیطی بر رضایتمندی بیمار و همراه بیمار در اتاق‌های استراحت بیمارستان‌های شهر تهران

هانی حدادزادگان؛ زهراسادات زمردیان؛ محمد تحصیلدوست؛ شادی جامی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 251-264

https://doi.org/10.30475/isau.2021.118129

چکیده

مطالعات مختلف تایید می‌کنند که ارزیابی شاخص‌های کیفیت محیطی داخلی، در کاربری‌های حساسی مانند ساختمان‌های درمانی، نقش مهمی را در حفظ سلامت، رضایت و بهبود بیماران ایفا می‌کند. تنوع نیازهای مختلف بهره‌برداران(بیمار، ... بیشتر مطالعات مختلف تایید می‌کنند که ارزیابی شاخص‌های کیفیت محیطی داخلی، در کاربری‌های حساسی مانند ساختمان‌های درمانی، نقش مهمی را در حفظ سلامت، رضایت و بهبود بیماران ایفا می‌کند. تنوع نیازهای مختلف بهره‌برداران(بیمار، همراه بیمار و کارمندان)، شرایط فیزیولوژیکی و حساسیت‌های ذهنی ایشان، اهمیت انتخاب روش مناسب مطالعه این کاربری را افزایش می‌دهد. هدف اصلی این پژوهش بررسی کیفیت محیط داخلی اتاق استراحت بیمار به منظور شناخت مهمترین شاخص کیفیت محیط داخلی تاثیرگذار بر رضایت کاربر و مقایسه شرایط محیطی با استانداردهای موجود در این زمینه است. در پژوهش حاضر از دو روش اندازه‌گیری میدانی داده‌های فیزیکی و پرسشنامه رضایتمندی کاربر، برای سنجش کیفیت محیط داخلی بیمارستان استفاده شده است. سنجش کیفیت محیط داخلی عموما با استفاده از 4 شاخصه‌ی اصلی حرارت، نور، صوت و کیفیت هوای داخلی مورد پژوهش قرار می‌گیرد. به این منظور در پنج بیمارستان واقع در شهر تهران 482 پرسشنامه از بیماران و همراهان بیمار، جمع‌آوری شد. اندازه‌گیری متغیرهای محیطی مانند دمای هوای خشک، رطوبت نسبی، شدت روشنایی، تراز شدت صوت، غلظت ذرات معلق، در فضای اتاق استراحت بیمار، به صورت همزمان با تکمیل پرسشنامه توسط کاربران مطابق با پروتکل های مشخص، توسط پژوهشگر انجام می‌شود. بر اساس نتایج، بیشترین مطابقت با استاندارد در کیفیت هوای داخلی و کمترین در کیفیت صوتی بر اساس استاندارد سازمان جهانی بهداشت مشاهده شده است. نتایج نشان داده‌اند که همبستگی قابل توجهی بین دو شاخص حرارتی و نوری با کیفیت محیط داخلی به ترتیب به میزان 0/59 و 0/42 وجود دارد. این در حالی است که دو شاخص صوتی و کیفیت هوای داخل، باوجود میزان همبستگی بالا با کیفیت محیط داخلی (به ترتیب 0/62 و 0/67)، منبع داخلی دارند. مقایسه‌ی فراوانی نمونه‌های موردی که در داخل محدوده‌ی استاندارد دمایی (23-26 درجه سانتی‌گراد ) با سایر موارد، نشان‌دهنده‌ی افزایش 11 درصدی نارضایتی کاربران به واسطه عدم رعایت این بازه است. با توجه به اینکه کیفیت صوتیِ غالب نمونه‌های موردی خارج از حد استاندارد است، لیکن 30 تا 40 درصد از کاربران، رضایت نسبی از وضعیت صوتی را گزارش کرده‌اند. کیفیت روشنایی نیز، با توجه به روشنایی بیش‌ازحد استاندارد در غالب نمونه‌های موردی، میزان رضایت کاربران را به‌ طور میانگین در بالاترین محدوده رضایت ثبت کرده است.

ارزیابی رضایتمندی سکونتی در مجموعه مسکن مهر به مثابه راهبردی جهت پیشگیری از اتلاف سرمایه ملی (مطالعه موردی: مجتمع دولت مهر شهر کرمانشاه)

مسعود زهره؛ حسین رضایی

دوره 11، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 5-20

https://doi.org/10.30475/isau.2020.154850.1114

چکیده

برنامه‌ریزی و احداث پروژه‌‌های انبوه مسکن از جمله مسکن مهر به عنوان یک طرح کلان در مقیاس ملی در راستای تامین سرپناه اقشار کم درآمد از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. لذا با توجه به اجرای مرحله‌ای اینگونه ... بیشتر برنامه‌ریزی و احداث پروژه‌‌های انبوه مسکن از جمله مسکن مهر به عنوان یک طرح کلان در مقیاس ملی در راستای تامین سرپناه اقشار کم درآمد از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. لذا با توجه به اجرای مرحله‌ای اینگونه پروژه‌ها در زمان‌ها و مناطق مختلف، سنجش میزان رضایت افراد ساکن در برخی از آنها که به بهره‌برداری رسیده‌اند جهت بررسی اثربخشی کیفی در زندگی مردم و تعیین نقاط مثبت و بویژه منفی به منظور بهبود فرآیند پیش رو ضرورت می‌یابد. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر تاکید بر نقش ارزیابی پس از بهره‌‌برداری در مراحل اولیه طرح‌های ساخت و ساز کلان است تا بتوان از یافته‌‌های حاصل در پروژه‌‌های مشابه بعدی استفاده کرد و از این طریق به افزایش رضایتمندی ساکنین پروژه‌های مشابه و البته با توجه به صرف بودجه‌های قابل ملاحظه در این گونه از طرح‌ها، پیشگیری از اتلاف سرمایه ملی نائل شد. در این تحقیق از استراتژی موردکاوی و روش ترکیبی (کیفی – کمی) استفاده شده که در ابتدا به صورت توصیفی- تحلیلی به تدوین چهارچوب نظری پرداخته و سپس به گونه پیمایشی به جمع‌آوری اطلاعات میدانی از طریق توزیع پرسشنامه محقق‌ساخت در مجموعه مورد مطالعه و نهایتا تحلیل آماری توصیفی و استباطی آنها و تعمیم نتایج در قالب پیشنهادات تحقیق معطوف گردیده است. مورد مطالعاتی پژوهش، مجتمع مسکونی دولت مهر واقع در شهرک دولت‌آباد شهر کرمانشاه بوده و حجم نمونه مورد بررسی بر اساس فرمول کوکران برآورد شده است. با این توضیح که پاسخ‌دهندگان به صورت تصادفی انتخاب گردیده و متعاقبا تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارSPSS22 انجام گرفته است. نتایج این تحقیق بر خلاف بسیاری از تحقیقات مشابه، حاکی از آن است که علی‌رغم رضایت نسبی ساکنین از معیارهای فعالیتی و اجتماعی، کمترین میزان رضایتمندی مربوط به معیارهای کالبدی از جمله تامین نیازهای مبتنی بر آسایش محیطی بویژه در مقیاس معماری ساختمان‌ها می‌باشد.

مقاله پژوهشی

ارزیابی تاثیر بام سبز بر خرداقلیم شهری؛ نمونه موردی: بافت کوتاه مرتبه اقلیم گرم و خشک شیراز

سینا کرمی راد؛ رزا وکیلی نژاد

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.237674.1453

چکیده

استفاده از بام سبز یکی از راهکارهای متداول جهت کاهش بار حرارتی ساختمانهاست. از طرف دیگر استفاده از سطوح خنک و فضای سبز جهت تغییر خرداقلیم و کاهش جزیره گرمایی شهری، پیشنهاد می‌شود. مقاله حاضر با هدف بررسی ... بیشتر استفاده از بام سبز یکی از راهکارهای متداول جهت کاهش بار حرارتی ساختمانهاست. از طرف دیگر استفاده از سطوح خنک و فضای سبز جهت تغییر خرداقلیم و کاهش جزیره گرمایی شهری، پیشنهاد می‌شود. مقاله حاضر با هدف بررسی میزان تاثیر دو نوع بام سبز درخت و چمن بر خرداقلیم حرارتی در اقلیم گرم و خشک انجام شده است. نمونه مورد مطالعه بخشی از بافت کوتاه مرتبه شهر شیراز بوده و پژوهش به روش شبیه‌سازی حرارتی محیط خارجی با استفاده از نرم‌افزار انویمت در دو روز از گرم‌ترین روزهای سال انجام شده است. بدین منظور تاثیرات حرارتی سه نمونه بام متداول با پوشش نهایی ایزوگام، بام سبز با چمن و بام سبز با درخت بر محیط محله اطراف مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد استفاده از بام سبز با درخت و چمن تاثیر اندکی بر کاهش دمای خرداقلیم دارد. در گیرنده‌های مختلف، حداکثر کاهش ایجاد شده در دمای هوا بین 0.27 تا 0.74 درجه و در دمای تابشی 5.05 درجه است. بیشترین تغییرات رطوبت نسبی شامل 0.36 درصد افزایش و 0.48 درصد کاهش و در مورد سرعت باد شامل حداکثر 0.68 متر بر ثانیه افزایش در مقادیر بوده و تغییرات این متغیرها، در بیشترین حالت تغییری معادل 1.52 در ضریب آسایش حرارتی ایجاد می‌کند. تحلیل همبستگی انجام شده میان متغیرها و آسایش حرارتی ایجاد شده در حالت‌های مختلف، وجود ضریب معناداری قوی را نشان می‌دهد. کارایی بام سبز با درخت، به دلیل تأثیر درختان بر کاهش میزان دمای متوسط تابشی بیشتر از بام سبز با چمن است و شرایط آسایش حرارتی مطلوب‌تری در مقیاس خرداقلیم محلی ایجاد می‌کند. به این ترتیب محدوده احداث بام سبز، در مقایسه به نوع آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. ایجاد بام سبز در محدوده کوچک (بلوک شهری و واحد همسایگی) تاثیری اندک بر شرایط حرارتی خرداقلیم دارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

خلق پارک جیبی(پاکت‌پارک) و بازتولید هم‌حضوری اجتماعی در شهر؛ نمونه موردی: شهر خرمدره

محمد تقی حیدری؛ آنیتا مجیدی هروی؛ مریم رحمانی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2021.264783.1605

چکیده

فضاهای سبز شهری می‌توانند به عنوان بستری مناسب برای توسعه روابط اجتماعی و ارتقاء ارزش‌های فرهنگی جامعه مورد استفاده قرار گیرند. در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، توجه به پارک‌های جیبی بیشتر با هدف ... بیشتر فضاهای سبز شهری می‌توانند به عنوان بستری مناسب برای توسعه روابط اجتماعی و ارتقاء ارزش‌های فرهنگی جامعه مورد استفاده قرار گیرند. در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، توجه به پارک‌های جیبی بیشتر با هدف تأمین حداقل فضای سبز مورد نیاز برای شهرها احساس نیاز می‌شود و در این میان به علت اثرگذاری این پارک‌ها بر نوع و کیفیت روابط میان شهروندان، کیفیت و چگونگی این تأثیرات در طراحی پارک‌ها نیز به دقت باید تبیین شود. با توجه به این امر شکاف ذهنی نوشتار حاضر بر این امر استوار است که اجتماع‌پذیری پارک‌های جیبی در شهر خرمدره تحت تاثیر چه شرایط و شیوه‌ای تولید می‌شود؟ با این رویکرد هدف نوشتار حاضر معرفی رهیافت توسعه پارک‌های جیبی به عنوان مؤثرترین روش‌ در ارتقاء بخشی به تولید هم‌حضوری اجتماعی در محلات شهر ایرانی می‌باشد. تحقیق حاضر از نظر نوع، کاربردی و به لحاظ ماهیت روش، ترکیبی شامل راهبردهای کیفی و همبستگی و به لحاظ قلمرو زمانی، مقطعی(شهریور 1398)، می‌باشد. جهت جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز تحقیق از منابع اسنادی و مشاهده میدانی(مصاحبه با 384 نفر از سرپرستان خانوار) و به منظور تجزیه داده‌ها از آزمون تحلیل عاملی، آزمون T تک‌نمونه‌ای و آزمون تحلیل مسیر در قالب مدل DPSIR، استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد خلق پارک‌های جیبی می‌تواند بیشترین تاثیر را در ارتقاء مناسبات همسایگی داشته باشد. همچنین شاخص‌های انگیزش اجتماعی در محله و ارتقاء آسایش و تصور ساکنین در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. آزمون تحلیل مسیر در قالب مدل DPSIR نیز نشان داد شاخص "فشار" با ضریب اثر کل 713/0 بیشترین تاثیر و رابطه علی را بر بازتولید هم‌حضوری اجتماعی بواسطه ایجاد پاکت پارک در شهر خرمدره دارد. با توجه به این‌که مولفه فشار متشکل از شاخص‌های کیفیت اعتماد اجتماعی بین ساکنین، کیفیت احساس امنیت اجتماعی، کیفیت پاسخگوئی به شخصیت افراد و تنوعی از فعالیت‌ها متناسب با نیازهای مختلف گروه‌های متنوع افراد در طول شبانه روز، می‌باشد، لذا این عوامل باید در بطن برنامه‌ریزی در راستای بازتولید هم‌حضوری اجتماعی در شهر خرمدره مورد توجه قرار گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل نحوی نمودپذیری شفافیت فضایی در معماری معاصر ایران

حسنا ورمقانی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.290149.1721

چکیده

جایگاه مثبت فضا یا به عبارتی فضامحوری در برابر حجم‌انگاری، از وجوه شاخص معماری ایران است و در این راستا، شفافیت از اصول و مبانی و ازجمله کیفیات ویژه و بنیادین در ساختار فضایی معماری ایرانی به حساب می‌آید. ... بیشتر جایگاه مثبت فضا یا به عبارتی فضامحوری در برابر حجم‌انگاری، از وجوه شاخص معماری ایران است و در این راستا، شفافیت از اصول و مبانی و ازجمله کیفیات ویژه و بنیادین در ساختار فضایی معماری ایرانی به حساب می‌آید. بر همین اساس، برخی معماران معاصر ایران بر این اصل پای فشرده و با الهام از آثار جاودانه این سرزمین سعی در نمودپذیری و تحقق و تداوم آن داشته‌اند. با تکیه بر اهمیت پرداختن به این شاخصه، هدف تحقیق حاضر، سنجش نحوه کاربرد مفهوم شفافیت و چگونگی بروز آن در عناصر فیزیکی و ساختارهای فضایی معماری معاصر ایران است. بر این مبنا پژوهش حاضر اقدام به بررسی موضوع در دو مرکز فرهنگی از دوره معاصر ایران و مقایسه و تطبیق تدابیر بکار رفته در تحقق این اصل نموده و جهت پیشبرد تحلیل از تکنیک نحو فضا و ترسیم و تفسیر نمودارهای توجیهی و محیط نرم‌افزارهای UCL Depthmap و Agraph بهره برده است. دو بنای مطالعاتی شامل مرکز فرهنگی سینمایی دزفول و مرکز بین‌المللی فرهنگی اصفهان از آثار معمار معاصر، فرهاد احمدی است. رویکرد تحقیق شامل دو وجه کمی و کیفی است. به‌طوری‌که شاخص‌های چهارگانه شفافیت از طریق بررسی ادبیات تحقیق به روش تحلیلی توصیفی استنتاج شد و پس از بررسی و گزینش شاخص‌های مرتبط با موضوع در نظریه نحو فضا، فرآیند تحلیل به روش استدلالی قیاسی و منطقی پی گرفته شد. به‌این‌ترتیب با استفاده از خروجی شاخص‌هایی چون عمق، اتصال، تعداد فضا، یکپارچگی فضایی و مخروط دید، موضوع شفافیت در چهار زیربخش گشایش فضایی، انسجام فضا، تداوم و توالی و ادغام و همپوشانی در بناهای مطالعاتی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که تدابیر متعدد در کنار هم و گاه با اولویت‌بندی‌هایی نسبت به یکدیگر در ایجاد شفافیت بصری و فیزیکی مؤثرند. هم‌چنین نحوه نمودپذیری شفافیت در دو بنای مرکز فرهنگی دزفول و اصفهان، تفاوت‌ها و شباهت‌هایی را آشکار می‌کند که می‌تواند در غنای معماری معاصر ایران مؤثر گردد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

جنبه‌های موثر بر زیبایی یا زشتی شهر از نگاه ساکنان؛ مورد پژوهی: منطقه 2 شهر تهران

فرانک عطارد؛ محسن حبیبی؛ حسین ذبیحی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.239481.1463

چکیده

سهم زیادی از آشفتگی‌ها و ناهماهنگی‌های بصری شهر تهران، بر اساس دیدگاه‌های نظری زیبایی‌شناسی، به نوع طراحی و ترکیب توده و حجم‌های ساختمان‌ها مربوط می‌شود. لذا این پرسش مطرح می‌‌گردد که از دیدگاه ... بیشتر سهم زیادی از آشفتگی‌ها و ناهماهنگی‌های بصری شهر تهران، بر اساس دیدگاه‌های نظری زیبایی‌شناسی، به نوع طراحی و ترکیب توده و حجم‌های ساختمان‌ها مربوط می‌شود. لذا این پرسش مطرح می‌‌گردد که از دیدگاه تجربی و از منظر ساکنان و استفاده‌کنندگان شهر، جنبه زیبایی و مطلوبیت فرم و ظاهر توده‌ها و ساختمان‌های شهر و ترکیب آن‌ها چگونه است؟ و یا چه معیارها و ارزش‌هایی برای طراحان و سازندگان ساختمان‌های امروزی، مطرح است که در توده‌ها و فرم‌های ساختمانی کنونی متجسم می‌شود؟ مقالة حاضر برای پاسخ به پرسش‌های فوق و به دنبال بررسی جنبه های گوناگون موثر بر زیبایی‌شناسی بصری توده های ساختمانی، به کندوکاو در متون نظری مربوطه و مسائل عینی و ذهنی گروهی از ساکنان منطقة 2 شهر تهران، می‌پردازد. این مطالعه با روش پژوهش توصیفی و با استنتاج نتایج کاربردی، بر پایه مرور متون و اسناد مرتبط و هم‌چنین با استفاده از روش نظریة زمینه‌ای (در بخش مطالعات میدانی)، و روش تطبیقی انجام می‌گیرد. بر اساس نتایج بدست ‌آمده از مطالعات میدانی و مقایسه و ارزیابی آن‌ها با مطالعات نظری، چارچوبی اولیه از نظریه زیبایی‌شناسی در ارتباط با توده های ساختمانی، مشتمل بر مولفه‌های کالبدی- بصری و غیرکالبدی، ارائه گردید. مشخص شد که این نظریه می‌تواند دارای دو بعد یا دو جنبه محتوایی و رویه‌ای باشد. بعد محتوایی بر اصول و معیارهای شکل‌دهنده به احجام و توده‌های ساختمانی، و بعد رویه‌ای بر شرایط و بستر نوع شکل‌گیری احجام و توده‌های ساختمانی، تاکید دارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین«ماهیت دانش طراحی» از منظر یادگیری سازنده‌گرا

رویا صادقی فرشته؛ امید دژدار؛ سارا جلالیان؛ حسین اردلانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 آبان 1399

https://doi.org/10.30475/isau.2020.222893.1373

چکیده

طراحی، یکی از پیچیده‌ترین و درعین‌حال مهمترین فعالیت خلاقه انسان است که نیازمند توانایی و دانش خاص خود است. در حدود چند دهه از شروع طراحی‌پژوهی می‌گذرد، که در این بین پژوهش‌های اولیه، بیشتر درپی ارائه ... بیشتر طراحی، یکی از پیچیده‌ترین و درعین‌حال مهمترین فعالیت خلاقه انسان است که نیازمند توانایی و دانش خاص خود است. در حدود چند دهه از شروع طراحی‌پژوهی می‌گذرد، که در این بین پژوهش‌های اولیه، بیشتر درپی ارائه روش‌های کاربردی طراحی بوده‌اند و مطالعات اخیر، بیشتر به پیچیدگی‌های کار، توصیف فضای مساله و فرآیند طراحی بوده است. بنابراین، نیاز به مطالعه‌ی شناخت ماهیت دانش‌طراحی وساختن دانش در یادگیری سازنده‌گرا، احساس می‌شود. در این مقاله سعی شد با رویکردی‌ کیفی و به روش نظریة‌زمینه‌ای به بررسی ماهیت دانش طراحی از منظر سازنده‌گرایی پرداخت. این سوال مطرح می‌شود که، ماهیت دانش طراحی از منظر یادگیری سازنده‌گرا چگونه است؟ راه‌های کسب دانش طراحی در یادگیری سازنده‌گرا چگونه است؟ به نظر می‌رسد، دانشی که طراحان استفاده می‌کنند، قابل انطباق به رویکرد تولید دانش از منظر سازنده‌گرا است، پس سعی می‌شود، از منظر یادگیری سازنده‌گرا به بررسی ماهیت دانش ‌طراحی بپردازد. اطلاعات به‌دست‌ آمده از مستندات برجسته و مصاحبه با اساتید معماری در نرم‌افزار مکس‌کیودا وارد شد، ضمن کدگذاری اولیه ، محوری و گزینشی، به استخراج مولفه‌هایی انجامیده و معطوف به ارائه این شد که، مجموعه عوامل شناختی، عاطفی طراح که نگرش او به موقعیت طراحی و دانش طراحی‌اش موثرند، همراه طراح به موقعیت طراحی راه می‌یابند، که می‌توان از آن به «دانش مختص هر طراح» معرفی شود و محیط یادگیری سازنده‌گرا مناسب‌ترین رویکردی است که می‌توان برای آموزش طراحی اتخاذ نمود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بررسی سیر تکوینی نقش رایانش در الگوسازی از فرآیندهای شکل گیری پدیده های طبیعی در تولید فرم معماری

یاشار قراچمنی اصل؛ محمد بهاروند؛ سحر طوفان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 اسفند 1399

https://doi.org/10.30475/isau.2021.242338.1476

چکیده

ایده تعمیق در طبیعت و توجه به نحوه رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی بجای تقلید از لایه‌های سطحی و شکلی، سابقه‌ای طولانی دارد. لیکن در عمل، توانایی علمی و فنی کافی برای اجرای آن وجود نداشته است. شاید بتوان ... بیشتر ایده تعمیق در طبیعت و توجه به نحوه رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی بجای تقلید از لایه‌های سطحی و شکلی، سابقه‌ای طولانی دارد. لیکن در عمل، توانایی علمی و فنی کافی برای اجرای آن وجود نداشته است. شاید بتوان دلیل آن را انتخاب سطحی موضوعات پیچیده و غیر قابل احاطه به لحاظ ضعف در زمینه‌های علمی و یا نبود امکانات فنی برای اجرا دانست. حال با عنایت به تحولات فنی و علمی در چند دهه اخیر امکان‌پذیری چنین رویکرد ماهیتی، دور از ذهن نمی‌باشد. ظهور نظریات و روش‌های رایانشی نوین بر گرفته از سیستم‌های زیست‌شناختی، در طی چند دهه اخیر، تعمیق در اصول و قواعد فرآیند تولید فرم را امکان‌پذیر نموده است. پؤوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که چگونه می‌توان الگو‌های رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی را در روشمند‌سازی فرآیند تولید فرم معماری به کار بست؟ هدف مقاله حاضر بررسی چگونگی الگو‌سازی از فرآیندهای رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی در روشمند‌سازی فرآیند تولید فرم در حوزه معماری می‌باشد. یکی از الگوهای مطرح در فرآیند رشد پدیده‌های زیستی، الگوی رشد دیفرانسیلی می‌باشد. روش تحقیق در پژوهش پیش رو، بصورت توصیفی تحلیلی میباشد و گردآوری اطلاعات شامل مطالعات کتابخانه ای و اسناد و مدارک هست. پس از مرور سوابق نظری و عملی رایانشی ملهم از اصول زیست‌شناختی و بررسی سیر تکوینی آنها، با استفاده از روش تحقیق شبیه‌سازی با راهبرد استدلال منطقی، الگوی رشد دیفرانسیلی، در یک فرآیند تولید فرم معماری مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت. به نحوی که طی یک آزمایش شبیه‌سازی، مدلی از الگوهای رشد در تولید فرم رایانشی ارایه گردید. با توجه به آزمایش صورت گرفته، نتیجه‌گیری می‌شود شبیه‌سازی الگوریتمیک الگوهای رشد و شکل‌گیری پدیده‌های زیستی از مجرای رایانشی، در خلق روشهای نوین فرآیند تولید فرم معماری می‌تواند مؤثر واقع گردد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل تاثیر تغییرات حجمی بر رفتار آکوستیکی در مساجد (مطالعه موردی: مساجد تاریخی تبریز)

عباس غفاری؛ فرزانه قلیزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 تیر 1400

https://doi.org/10.30475/isau.2021.230007.1410

چکیده

شنوایی در انسان حسی است که در انتخاب ورودی‌ها نقشی ندارد و ناخود آگاه در برابر صداها قرار می‌گیرد. محیط زندگی انسان، سرشار از این اصوات است و منابع مختلفی به ازدیاد آن کمک می‌نمایند که در هر محیطی بسته ... بیشتر شنوایی در انسان حسی است که در انتخاب ورودی‌ها نقشی ندارد و ناخود آگاه در برابر صداها قرار می‌گیرد. محیط زندگی انسان، سرشار از این اصوات است و منابع مختلفی به ازدیاد آن کمک می‌نمایند که در هر محیطی بسته به موقعیت انسان، تعریف حداکثری برای میزان بار وارده صوتی به گوش انسان تعریف می‌شود. مساجد به عنوان عملکردی خاص در زمینه آکوستیک نیازمند رفتارهای چندگانه در این حوزه‌اند. مسجد ایده‌آلِ آکوستیکی بایستی بتواند در عین این‌که به فضاهای خلوت و تمرکز فردی اهمیت می‌دهد؛ در پخش مناسب صدا به منظور کاربردهای جمعی نیز موفق عمل نماید. به نظر می‌رسد رفتار کلی صوتی در مساجد با فرم و ساختار سنتی در احجام کمتر همگن‌تر بوده، تراز فشار صدا را در کلیت فضا بالاتر نشان دهد و در نمونه‌های حجیم‌تر مکان‌های متعدد با فشار بالای صدا اما ناهمگن بوجود آید. به منظور واکاوی فرضیه‌ی مذکور، طرح مطالعاتی پیش رو، در دو فاز مطالعاتی و میدانی انجام یافته و تحلیل رفتار صوتی دغدغه اصلی پژوهش است تا بتوان در گونه‌های مختلف حجمی تفاوت ‌های آکوستیکی را با تکیه بر ابزارهای سنجش بروز که ارائه دهنده نتایج کارآمدتری نیز خواهد بود؛ بررسی و تحلیل نمود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد افزایش حجم در ساختار یکسان نمونه‌ها، موجب کاهش فشار صدا در بنا می‌شود و در عین حال زمان واخنش افزایش می‌یابد. این مقوله به فرکانس وابستگی مستقیم دارد و در فرکانس‌های پایین‌تر، افزایش حجم تاثیر کمتری در تراز فشار صدای فضا دارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

چارچوبی نظری در تعیین آستانه بهینه دگرگونی، پیوستگی و پایایی مفهوم خاطره جمعی در مرکز تاریخی تهران

مصطفی حسینی کومله؛ مهران علی الحسابی؛ سید عبدالهادی دانشپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.300209.1759

چکیده

دگرگونی ارزش‌ها، آداب فکری و زیستی و تغییر رابطه انسان با جهان و طبیعت، مخدوش شدن انسجام دیرینه کالبدی، اجتماعی و فرهنگی از جمله چالش‌های شهرهای ایرانی در دوران معاصر است که فراموشی خاطرات جمعی و دگرگونی ... بیشتر دگرگونی ارزش‌ها، آداب فکری و زیستی و تغییر رابطه انسان با جهان و طبیعت، مخدوش شدن انسجام دیرینه کالبدی، اجتماعی و فرهنگی از جمله چالش‌های شهرهای ایرانی در دوران معاصر است که فراموشی خاطرات جمعی و دگرگونی مفهوم شهر را در پی داشته است. هدف از نوشتار حاضر، مطالعه آستانه بهینه دگرگونی، پیوستگی و پایایی در راستای حفاظت از مفهوم شهر و خاطره جمعی در مرکز تاریخی تهران است. پژوهش، از روش کیفی و راهبرد پدیدارشناسانه (پدیدارشناسی توصیفی) استفاده می‌کند. در این نوشتار، ضمن مرور نوشتگان مرتبط با خاطره جمعی، دگرگونی، پیوستگی و پایایی، یک چارچوب نظری برای انجام مطالعه پدیدارشناسانه تدوین گردیده و بر پایه آن مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته با 41 نفر از اهالی مرکز تاریخی تهران (از متولدین دهه‌های گوناگون و از اقشار و طیف‌های اجتماعی متفاوت) به انجام رسیده است. نتایج این پژوهش، علاوه بر گونه‌بندی خاطرات جمعی (خاطرات خانه و محله، خاطرات فرهنگی-اجتماعی، مذهبی، ملی-سیاسی، طبیعی و شهری)، صور‌ت‌بندی نظری مفاهیم «دگرگونی»، «پیوستگی» و «پایایی» را در بر میگیرد. صورتبندی نظری مفهوم دگرگونی در مرکز تاریخی تهران، حکایت از چهار سندروم یا نشانگان «دگرگونی متداوم»، «ترک محله پدری»، «آشیانه خالی» و «فراموشی متداوم» دارد. برپایه چارچوب نظری پژوهش، میتوان گفت که آستانه بهینه دگرگونی، پیوستگی و پایایی در مرکز تاریخی تهران در حدودی است که در آن، «دگرگونی متداوم» محدوده متوقف گردد و ساختار هویتبخش آن از طریق غلبه فرهنگ مرمت بر فرهنگ تخریب و نوسازی، حفظ شخصیت مرکز تاریخی و حفظ سبک زندگی و شیوه سکونت اصیل تداوم یابد که این خود متضمن «توقف ترک محله پدری» و «بازگشت به آشیانههای خالی» است. همچنین لنگرگاههای خاطره از طریق حفظ یا یازیابی سرنخهای کالبدی (ابنیه تاریخی)، سرنخهای اجتماعی (بافت اجتماعی) و سرنخهای فرهنگی (قصهها و ضربالمثلها و زبان شیرین تهران) تثبیت گردند که این خود منجر به توقف «فراموشی متداوم» و حفظ خاطره جمعی خواهد شد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل اثرات ایجاد بزرگراه ‌های درون شهری بر شهر با استفاده از رویکرد آینده‌نگاری

سمانه جلیلی صدر آباد؛ شقایق پرهیزگار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2021.278400.1673

چکیده

در خلال تغییرات سریع جهانی شهرها تغییر الگویی را تجربه می‌کنند که بزرگراه یکی از آنها است و نقش مهمی را در جابجایی و دسترسی شهری ایفا می‌کنند. در همین راستا باید تاثیراتی که بر شهر می‌گذارند نیز مورد ... بیشتر در خلال تغییرات سریع جهانی شهرها تغییر الگویی را تجربه می‌کنند که بزرگراه یکی از آنها است و نقش مهمی را در جابجایی و دسترسی شهری ایفا می‌کنند. در همین راستا باید تاثیراتی که بر شهر می‌گذارند نیز مورد بررسی قرار گیرد. روش پژوهــش حاضر توصیفی-تحلیلی و از نــوع کاربردی است و استخراج شاخص‌ها با شیوه دلفی در سه راند، ابتدا از متخصصین خواسته شده تا شاخص‌ها و عوامل موثر را بیان کنند و در مرحله بعدی شاخص بیان شده دسته‌بندی و نهایی شده‌اند و در راند آخر به تعیین امتیازات عوامل پرداخته شده است. لذا 10 نسخه پرسشنامه جهت تعیین امتیازات عوامل توسط کارشناسان تکمیل شده و با بهره‌گیری از روش تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روش‌های متداول و مورد پذیرش آینده‌نگاری است، به تحلیل مؤلفه‌های موثر در ارتباط با بزرگراه‌ها پرداخته است. تعداد 24 عامل در ارتباط با تاثیرات بزرگراه مورد بررسی قرار داده شده و در نهایت با جداول و نمودارهای مستخرج از این نرم‌افزار تحلیل عوامل انجام گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد از میان شاخص‌ها و عواملی که مورد بررسی قرار گرفتند، متغیرهای میزان تغییر شبکه راه‌ها، میزان استفاده از حمل و نقل موتوری، مسیر پیاده و دوچرخه، عملکرد و کارایی کاربری اراضی، میزان آلودگی آب‌های سطحی، جهت گسترش شهر و میزان جریان باد و هوا حائز اهمیت ویژه‌ای هستند و متغیر میزان تغییر شبکه راه‌ها و میزان استفاده از حمل و نقل موتوری، بیشترین تاثیرات بزرگراه‌های درون شهری می‌باشند، به طور کلی این موارد 7 عامل کلیدی اثرات بزرگراه‌های درون شهری هستند که باید در روند برنامه ‌ریزی‌های خرد و کلان در جهت بهبود وضعیت شهر و بزرگراه‌ها به آنها توجه ویژه‌ای کرد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

سنجش و تحلیل میزان استفاده از ظرفیت‌های رسانه و تأثیر آن بر برندسازی شهری (مطالعه موردی: شهر خلاق خوراک رشت)

علی اکبر سالاری پور؛ میترا روشن؛ عالیه فریدی فشتمی؛ حمیدرضا یوسفی ماتک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 دی 1400

https://doi.org/10.30475/isau.2021.283183.1691

چکیده

برندسازی شهری از عوامل مهم در دستیابی شهرها به توسعه اقتصادی است که یکی از راه‌های مؤثر جهت نیل به این هدف، استفاده از ظرفیت رسانه و وسایل ارتباط جمعی می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تحقق برندینگ ... بیشتر برندسازی شهری از عوامل مهم در دستیابی شهرها به توسعه اقتصادی است که یکی از راه‌های مؤثر جهت نیل به این هدف، استفاده از ظرفیت رسانه و وسایل ارتباط جمعی می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تحقق برندینگ شهر خلاق خوراک شناسی رشت صورت پذیرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی می‌باشد. با مطالعات مبانی نظری و پیشینه تحقیق، چهار معیار برندسازی شهری، رسانه‌های جمعی، رسانه‌های اجتماعی و کیفیت اطلاعات رسانه‌ای استخراج شده و پرسش‌نامه‌ای بر مبنای آن‌ها با سؤالات طیف لیکرت طراحی شد. تعداد 395 پرسش‌نامه به صورت آنلاین در میان شهروندان و گردشگران شهر رشت جهت جمع آوری اطلاعات تکمیل شده است. داده‌های به دست آمده وارد نرم‌افزار SPSS شد و برای تحلیل داده‌ها از میانگین و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج رتبه بندی آزمون فریدمن نشان داد به ترتیب معیارهای برندسازی شهری، کیفیت اطلاعات رسانه‌ای، رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های جمعی دارای بیشترین اهمیت هستند. سپس با استفاده از نرم‌افزار 3Smart PLS به مدل سازی و تحلیل پژوهش پرداخته شده است. ضریب مسیر معیار‌های رسانه‌های اجتماعی، کیفیت اطلاعات رسانه‌ای و رسانه‌های جمعی به ترتیب با مقادیر 361/0، 279/0 و 124/0 در ارتباط با برندسازی به دست آمدند. نتایج پژوهش نشان داد رسانه‌های اجتماعی به خصوص تبلیغات به واسطه افراد مشهور و تاثیرگذار در فضای مجازی نقش بسیار پررنگی را در شناساندن برند ایفا می‌کند و با سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه زیرساخت‌های اینترنت می‌توان به ارتقای برند شهر کمک نمود که نیازمند تعاملات بیشتری با افراد داخل و خارج کشور است. در آخر نیز، تأثیر رسانه‌های جمعی بر برندسازی از نظر پاسخ‌دهندگان بسیارکم بدست آمد که به دلیل عدم فعالیت‌های مؤثر در این حوزه و اعتماد کمتر مردم به رسانه‌های رادیویی و تلویزیون است، با این حال نمی‌توان تأثیر آن را به طور کامل نادیده گرفت و لزوم فعالیت در هر دو حوزه از رسانه را می‌طلبد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

کاهش ورود آلودگی صوتی از طریق بازشوها به درون ساختمان (طراحی بازشو از بین برنده صوت جریان هوای ورودی)

امیر کلانتری‌فرد؛ سید عباس آقا یزدانفر؛ محسن فیضی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.246232.1505

چکیده

بحران انرژی یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های امروز جهان بوده که بخش عمده‌ای از مصرف انرژی در ساختمان‌ها است. یکی از بهترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌های دستیابی به آسایش حرارتی و کاهش مصرف انرژی، استفاده ... بیشتر بحران انرژی یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های امروز جهان بوده که بخش عمده‌ای از مصرف انرژی در ساختمان‌ها است. یکی از بهترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌های دستیابی به آسایش حرارتی و کاهش مصرف انرژی، استفاده از تهویه طبیعی است که در شهرهای پرجمعیت امروز غالباً امکان تهویه طبیعی از طریق پنجره‌ها به علت ورود آلودگی صوتی همراه با جریان هوا به درون ساختمان، وجود ندارد. هدف این پژوهش دستیابی به راهکاری است که بتوان همزمان با استفاده از تهویه طبیعی و جریان هوا از محیط به درون بنا، از ورود آلودگی صوتی همراه هوا جلوگیری نمود. برای این منظور در ابتدا سامانه‌های ایستای تهویه طبیعی مورد بررسی قرار گرفت و نقاط ضعف آن‌ها با توجه به شرایط شهرنشینی امروزی بررسی شد. سپس سامانه‌های ایستا و پویای کنترل صوت بررسی و از ادغام این سامانه‌ها و با الهام از سامانه عملکردی مکانیکی صداخفه‌کن اسلحه‌ها، نمونه‌ای از یک بازشو طراحی و سپس از طریق شبیه‌سازی با استفاده از نرم‌افزارهای حرارتی و CFD مورد آزمایش قرار گرفت. با استفاده از تحلیل‌های مورد نظر، بازشویی طراحی شد که می‌تواند در حین عبور جریان هوا، مانع ورود آلودگی صوتی به درون ساختمان شود. نمونه‌ای از این بازشو ساخته و مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایشات نشان داد که بازشو مورد نظر باعث کاهش شدت صوت جریان هوای ورودی به بنا تا ۱۰ دسی بل می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل و ارزیابی مولفه‌های راهبرد توسعه شهر در شهرهای کوچک، مورد مطالعه شهر گلوگاه، مازندران

علی حسینی؛ محمدحسین محمدی؛ زهرا کبیری؛ رامین ضربی کناری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.280499.1682

چکیده

طرحهای جامع شهری به دلیل مسائلی همچون بلندپروازانه بودن، عدم ملاحظه امکانات واقعی، عادم انعطاف پذیری، عدم مشارکت شهروندی، کمرنگ بودند نقش هدایت کنندگی و نقش بازدارندگی ناکارآمدی خود را در برنامه ریزی ... بیشتر طرحهای جامع شهری به دلیل مسائلی همچون بلندپروازانه بودن، عدم ملاحظه امکانات واقعی، عادم انعطاف پذیری، عدم مشارکت شهروندی، کمرنگ بودند نقش هدایت کنندگی و نقش بازدارندگی ناکارآمدی خود را در برنامه ریزی و مدیریت شهری نشان دادند. راهبرد توسعه شهر به عنوان یک برنامه کل نگر و یک فرآیند عملگرا به شهرها کمک می‌کند تا رویکرد راهبردی و دیدگاه بلندمدت را در برنامه‌ریزی شهری ادغام و رشد عادلانه در شهر را ارتقاء دهد تا کیفیت زندگی برای همه شهروندان بهبود یابد. بنابراین هدف این تحقیق، تحلیل و ارزیابی مولفه‌های راهبرد توسعه در این شهر می باشد تا درک بهتری از وضعیت شهر ایجاد شود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی و از طریق مشاهده و توزیع پرسشنامه بین دو جامعه شهروندان و کارشناسان مختلف شهری صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که شهر گلوگاه با چالشهایی مواجه است که اینها همه منجر به کاهش کیفیت زندگی شهری در آن شده است. در این میان میانگین شاخصها برای ساکنین، شاخص زیست پذیری شهری ضعیف تر از سایر شاخصها می باشد و بعد از آن شاخص رقابت پذیری شهری قرار دارد. شاخص حکمروایی شهری و بانکی بودن در مرتبه بعدی قرار می گیرند. همچنین نتایج همبستگی روابط متوسط تا ضعیفی را بین ابعاد نشان می دهد. به طورکلی ارزیابی از ابعاد راهبرد توسعه شهر در شهر گلوگاه از دید کارشناسان و از دید شهروندان با میزان کمتر از میانگین استاندارد در حد پایین قرار دارد که نشان دهنده وضعیت نه چندان مطلوب از نگاه این دو گروه می باشد. این تحقیق وضعیت شاخصهای موجب قبل از تهیه برنامه راهبرد توسعه شهر را برای درک بهتر وضعیت شهر نشان می دهد و همچنین تهیه و اجرای این برنامه را برای این شهر ضروری می داند تا در راستای آن موجب پایداری شهری گردد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تأملی بر شناخت مزرعه قاضی‌بالا بر پایه معیارهای شش‌گانه مزارع اربابی

حسین راعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.271946.1634

چکیده

در سالیان اخیر مطالعات گسترده‌ای در جهت شناخت و شناسایی مزارع مسکون تاریخی در فلات مرکزی ایران آغاز شده است. جغرافیای فرهنگی شهرهایی مانند؛ قم مأمن این گونه فراموش شده از معماری ایران است. مزرعه قاضی‌بالا ... بیشتر در سالیان اخیر مطالعات گسترده‌ای در جهت شناخت و شناسایی مزارع مسکون تاریخی در فلات مرکزی ایران آغاز شده است. جغرافیای فرهنگی شهرهایی مانند؛ قم مأمن این گونه فراموش شده از معماری ایران است. مزرعه قاضی‌بالا در کنار مزارع دیگری چون؛ سزاوار، البرز، کَهَک وچشمه‌علی در برهه‌ای از تاریخ به ویژه دوره قاجار به وجود آمدند، توسعه یافتند و هم‌اکنون نیز بقایای آن‌ها در پیرامون قم دیده می‌شود. مسئله اصلی تحقیق آگاهی اندک جوامع در شناسایی و شناخت مزارع مسکون تاریخی است. بسیاری از مزارع اربابی بدون توجه به هویت آن‌ها در حال بازسازی نادرست هستند و یا با نام‌ها و عناوین دیگری در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند. مزرعه قاضی بالا در قم نیز دچار این مسائل بوده است. دو پرسش اساسی در این تحقیق مطرح می‌شود؛ چه معیارهایی برای شناسایی مزارع اربابی در اقلیم مرکزی ایران وجود دارد؟ و آیا مزرعه قاضی بالا در انطباق با معیارهای مزارع اربابی ایران، انشاء شده است؟ هدف تحقیق معرفی مزرعه قاضی بالا به عنوان یک مزرعه اربابی در ایران است. بنابراین سعی می‌شود با رهیافت تفسیری و راهبرد تفسیری تاریخی به موضوع پرداخته شود و در قالب مطالعات میدانی، نگرش‌سنجی و سندپژوهی، یافته‌های تحقیق محقق شود. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد شش معیار برای شناسایی مزارع اربابی در ایران وجود دارد و مزرعه قاضی‌بالا با معیارهای شش‌گانه موجود منطبق است. این مزرعه می‌تواند براساس مطالعات موجود در فهرست آثار ملی ایران در قالب یک «کلِ‌منسجم» و با حضورکلیه متعلقات و عناصر وابسته به نام «مزرعه‌اربابی قاضی‌بالا» به ثبت برسد. مالک مزرعه می‌تواند با حفاظت از قابلیت‌های کالبدی، کاربری گذشته مزرعه را احیاء کند و با بهره‌گیری از روش‌های نوین کشاورزی و با فعال‌کردن صنایع تبدیلی موزون به ارزش‌های اقتصادی مزرعه بیفزاید. هم اکنون مزارع اربابی زیادی همانند قاضی‌بالا در ایران وجود دارند که نیازمند شناخت درست، معرفی و حفاظت هستند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل تصویر برند درونی بافت تاریخی شهر اصفهان

هاجر ناصری اصفهانی؛ مهین نسترن؛ رسول بیدرام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.261676.1593

چکیده

بافت‌های تاریخی از مزیت‌های نسبی شهرهای کهن هستند که در رویکردهای رقابت‌پذیری شهری توانایی جذب سرمایه‌های انسانی و اقتصادی را دارند؛ اما هنگامی این مزیت تبدیل به مزیت رقابتی می‌شود که برند مکان توانایی ... بیشتر بافت‌های تاریخی از مزیت‌های نسبی شهرهای کهن هستند که در رویکردهای رقابت‌پذیری شهری توانایی جذب سرمایه‌های انسانی و اقتصادی را دارند؛ اما هنگامی این مزیت تبدیل به مزیت رقابتی می‌شود که برند مکان توانایی خلق تصویر یگانه ارزشمند را در ذهن ذی‌نفعان خود داشته باشد. هرگونه برنامه ریزی و طراحی در راستای ارتقا برند مکان، نیازمند شناسایی دقیق وضع موجود و ادراک ذی نفعان مکان است؛ در این میان تصویر ذهنی ذی‌نفعان داخلی مکان اعم از ساکنان، صاحبان کسب و کار و شهروندان بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا تا بافت شهری برای ذی‌نفعان داخلی خود نتواند ارزش‌آفرینی، خلق تصویر مثبت و رضایت خاطر ایجاد کند در جلب رضایت ذی نفع خارجی اعم از گردشگران و سرمایه‌گذاران نیز ناموفق است. از این رو این مطالعه با هدف بررسی برند درونی بافت‌ تاریخی شهر اصفهان با روش نظریۀ زمینه‌ای استراوس و کربین، تصویر ذهنی ذی‌نفعان داخلی پنج محله تاریخی جویباره، دردشت، جلفا، تخت فولاد و نقش جهان را مورد بررسی و تحلیل قرار داد تا از دستاورد نتایج آن به شناخت عوامل شکل دهنده به ذهنیت ذی‌نفعان داخلی و وضعیت فعلی برند بافت دست یابد. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که پدیده تصویر ذهنی بافت تاریخی شهر اصفهان از منظر ذی‌نفعان داخلی، متشکل از جذابیت‌های میراث ملموس و ناملموس فرهنگی، سازگاری اجتماعی در مقابل تعارض اجتماعی، گونه فعالیت‌های اقتصادی و تعامل اجتماعی است که عواملی مانند مسائل کالبدی، اجتماعی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بر میزان تمایل به بافت در جنبه های مختلفی نظیر سکونت، سرمایه‌گذاری و بازدید و گذراندن اوقات فراغت در بافت اثر می‌گذارد؛ در برخی محله‌های تاریخی منجر به رکود اقتصادی، عدم سرزندگی اجتماعی و خروج سرمایه از بافت می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین رابطه «الگو» و «ضابطه» در معماری

آزاده مهاجرمیلانی؛ علیرضا عینی فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.257504.1577

چکیده

دو واژه الگو و ضابطه از پرکاربردترین واژه‌ها در ادبیات معماری و شهرسازی هستند. همنشینی و همسویی این دو واژه از این جهت که با تفاوت در سطح کاربرد، نقش نظام‌دهندگی به محیط انسان‌ساخت دارند، موضوع این ... بیشتر دو واژه الگو و ضابطه از پرکاربردترین واژه‌ها در ادبیات معماری و شهرسازی هستند. همنشینی و همسویی این دو واژه از این جهت که با تفاوت در سطح کاربرد، نقش نظام‌دهندگی به محیط انسان‌ساخت دارند، موضوع این پژوهش هستند.سوال‌های این تحقیق این است که چه نسبتی بین الگو و ضابطه در معماری وجود دارد؟ و مفاهیم توصیه‌ای الگوها چگونه با چارچوب تجویزی ضوابط قابل همسویی هستند؟هدف این است که با بررسی بنیان‌های تغییرات معماری امروز، نسبت الگو و ضابطه و تاثیر آن‌ها در شکل‌دهی به ساختار معماری را بررسی و رابطه این دو را تبیین کند.برای بسط این مفاهیم و پر کردن خلأ پژوهشی موجود، رویکرد ساخت نظریه و روش تحقیق استدلال منطقی است. داده‌ها با تحلیل محتوا از پیشینه موضوع گردآوری و برای گروه‌کردن آن‌ها و تبیین مفاهیم الگو و ضابطه از تکنیک دلفی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که میزان تاکید و توجه به نقش محدودکننده ضوابط در روند شکل‌گیری و ساخت معماری به گونه‌ای است که در نقش ساخت چارچوب‌های تجویزی به همسویی متعادلی با الگوها نمی‌رسند. ضوابط در صورتی می‌توانند همسو با الگوها عمل کنند که حامی مفهومی الگوها بوده و بجای تجویز مطلق، به الگوها شکل کاربردی بدهند. تعادل میان کاربرد الگو و ضابطه‌، با گرایش بیشتر به توصیه-محور و مکان-محور بودن و قرارگیری همسو در سلسله‌مراتب اسناد طراحی، میسر می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

ارزیابی و معرفی مدل‏ های حکمروایی اثربخش برای مناطق کلان‏ شهری ایران

ایرج اسدی؛ اسفندیار زبردست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.254622.1553

چکیده

به رسمیت شناختن مناطق کلان‏شهری و نیز پرسش از نهادها و ساختارهای متناسب و اثربخش برای مدیریت و حکمروایی این گونه مناطق نزدیک یک قرن دغدغه فکری جدی اندیشمندان این حوزه بوده است. مطالعات نشان می‏دهد ... بیشتر به رسمیت شناختن مناطق کلان‏شهری و نیز پرسش از نهادها و ساختارهای متناسب و اثربخش برای مدیریت و حکمروایی این گونه مناطق نزدیک یک قرن دغدغه فکری جدی اندیشمندان این حوزه بوده است. مطالعات نشان می‏دهد در بخش قابل توجهی از مدل‏های پیشنهادی که برای تجدید‏سازمان حکومتی این مناطق در ایران ارائه شده‏اند، بافتار فضایی و سیاسی خاص مناطق کلان‏شهری کشور کمتر مورد ملاحظه قرار گرفته‏اند. ازاین رو، هدف اصلی این مقاله یافتن آن دسته از مدل‏های منطقه‏ گرایی کلان‏شهری است که با تعریف جغرافیایی از مجموعه‏ های شهریِ کلان‏شهری و نیز ویژگی‏های ساختار سیاسی و مدیریت محلی و منطقه ‏ای کشور تناسب نسبی دارند. این مقاله بعد از بحث موجز درباره دلایل پرداختن به منطقه‏ گرایی کلان‏شهری، ابتدا به طرح گونه‏ شناسی‏های مختلف درباره منطقه‏ گرایی کلان‏شهری پرداخته و با بررسی تفصیلی چند گونه ‏شناسی مهم و شناخته شده به فهرست نمودن مدل‏ها و اشکال اصلی منطقه گرایی کلان‏شهری می‏پردازد. در ادامه تناسب و اثربخشی هر یک از مدل‏های منطقه ‏گرایی کلان‏شهری بر حسب دو تعریف عمده از «شهر»، یکی در معنای ناحیه ساخته‏ شده شهری یا کلان‏شهری و دیگری در معنای منطقه عملکردی شهری یا کلان‏شهری مورد بررسی قرار می‏گیرند. یافته‏ های تحقیق نشان می‏دهد برخی از مدل‏های منطقه ‏گرایی از پیش در کشور مورد استفاده بوده ‏اند با این حال از میان تمام مدل‏های مورد بررسی تنها سه مدل تاسیس سازمان‏های خدماتی منطقه ‏ای چندمنظوره، شورای منطقه‏ای و حکومت منطقه‏ای برای اداره یکپارچه مناطق کلان‏ شهری بزرگ تناسب و اثربخشی خواهند داشت.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

معیارهای گزینش دستیاران تدریس و مدرسان مدعو معماری

وحید صدرام؛ سیده مهسا موسوی شیلگانی؛ سارا اسعدی جعفرآباد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.252278.1537

چکیده

با افزایش پذیرش دانشجو در رشته‌ی معماری نسبت به گذشته، استادان معماری برای پیشبرد کارگاه طراحی نیازمند کمک دستیارانی هستند که غالباً از میان مدرسان مدعو انتخاب می‌شوند. ظاهراً برای انتخاب این دستیاران ... بیشتر با افزایش پذیرش دانشجو در رشته‌ی معماری نسبت به گذشته، استادان معماری برای پیشبرد کارگاه طراحی نیازمند کمک دستیارانی هستند که غالباً از میان مدرسان مدعو انتخاب می‌شوند. ظاهراً برای انتخاب این دستیاران محدودیت‌ها و معیارهای روشنی وجود ندارد و استادان صرفاً با نظر شخصی و تجربی و با شناخت قبلی خود دستیار انتخاب می‌کنند. از سوی دیگر، برخی دانش‌آموختگان جدید معماری نیز به‌دلیل کمبود کار در بازار حرفه‌ای، بدون میل و استعداد شخصی، متقاضی دستیاری هستند. گاهی بی‌توجهی یا اشتباه استادان در انتخاب یک دستیار مناسب، موجب نارضایتی دانشجویان کارشناسی معماری می‌شود. از این رو، سعی شده به معیارهای گزینش دستیار تدریس و مدرسان مدعو در دانشکده‌ی معماری دانشگاه حکیم سبزواری پرداخته شود. روش تحقیق این مقاله ترکیبی است و در دو بخش مطالعات کتابخانه‌ای و زمینه‌ای، از طریق مصاحبه و پرسشنامه انجام شده است. از طریق مصاحبه با استادان و پرسش از دانشجویان دوره‌ی کارشناسی، و در ادامه، با مقایسه، تحلیل و تطبیق نظرها، چند معیار روشن بدست آمد و اولویت‌بندی شد. هدف از تحقیق حاضر آن است که از طریق استخراج معیارهای برجسته‌ی مورد قبول استادان و دانشجویان معماری، تعریفی عملیاتی برای گزینش دستیاران استاد ارائه دهد تا استادان علاقه‌مند بتوانند انتخاب‌های شخصی و تجربی خود را با نتایج حاصل از این پژوهش ارزیابی نمایند و خطای کمتری داشته باشند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین اصول طراحی نمای ساختمانهای مسکونی اقلیم گرم و مرطوب در راستای کاهش دمای هوای داخلی مبتنی بر معماری بومگرا

جمال الدین مهدی نژاد درزی؛ زهرا مهدی نژاد گودرزی؛ فاطمه مظفری قادیکلایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2021.249604.1524

چکیده

از راهکارهای تاثیرگذار بر کاهش مصرف انرژی و مصرف سوخت های فسیلی در ساختمان و نیز کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی آن(افزایش انتشار گازهای گلخانه ای)، بکارگیری انرژی غیرفعال می باشد. نمای ساختمان های مسکونی ... بیشتر از راهکارهای تاثیرگذار بر کاهش مصرف انرژی و مصرف سوخت های فسیلی در ساختمان و نیز کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی آن(افزایش انتشار گازهای گلخانه ای)، بکارگیری انرژی غیرفعال می باشد. نمای ساختمان های مسکونی به عنوان واسطه ی اصلی بین فضای داخلی و خارجی عنصر مهمی جهت کنترل تابش نور خورشید به محیط داخلی و کاهش مصرف انرژی می باشد. در اقلیم گرم و مرطوب بوشهر مهم‌ترین پدیده و فرآیند مشهود اقلیمى گرماى هواست، از این رو بررسی راهکارهای اقلیمی جهت کنترل جذب و انتقال حرارت خوشید و کاهش بار سرمایش امری ضروری می باشد. در پژوهش حاضر عملکرد حرارتی و میزان جذب و انتقال تابش خورشیدی به فضای داخل توسط نمای ساختمان آپارتمانی در اقلیم گرم و مرطوب بوشهر بررسی شد. سپس تاثیر راهکارهای طراحی نمای معماری بومی بوشهر بر کاهش دمای هوای داخلی ساختمان مورد بررسی قرار گرفته است. در راستای پاسخگویی به پرسش های تحقیق، شبیه سازی عملکرد حرارتی سایه اندازی، نسبت پنجره به دیوار و مصالح نما به شکل جداگانه بر ساختمان آپارتمانی انجام شد. متغیر بهینه جهت کاهش بار سرمایشی، انتخاب و بر ساختمان اعمال و رفتار حرارتی آن جهت بهبود عملکرد حرارتی ساختمان‌های آینده ی اقلیم گرم و مرطوب به عنوان ساختمان بهینه بررسی شد. شبیه سازی با استفاده از نرم‌افزار دیزاین بیلدر با موتور شبیه‌ساز انرژی پلاس و نرم افزار کلایمت کانسالتنت1 نسخه 55 و مدل آسایش حرارتی اشری2 انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که بهینه ترین حالت عملکرد نما با سایه اندازهای عمودی کرکره ای، پنجره مشبک و نمای سیمانی سفید با کاهش بار سرمایشی تا 38 درصد و کل بار مورد نیاز ساختمان تا 33 درصد می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

واکاوی و یکپارچه سازی نظریات توسعه شهری دانش پایه در راستای ارائه چارچوب مفهومی

معصومه جعفری؛ منوچهر طبیبیان؛ سید حسین بحرینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.248491.1516

چکیده

در قرن بیست و یکم با پیشرفت دانش و تکنولوژی مشکلات عدیده ای برای توسعه شهرها به وجود آمده است که طرح های توسعه کنونی از جمله طرح های تکنوکراتیک و غیرمنعطف قادر به حل این مشکلات نیستند. توجه به لزوم دانش ... بیشتر در قرن بیست و یکم با پیشرفت دانش و تکنولوژی مشکلات عدیده ای برای توسعه شهرها به وجود آمده است که طرح های توسعه کنونی از جمله طرح های تکنوکراتیک و غیرمنعطف قادر به حل این مشکلات نیستند. توجه به لزوم دانش در امر توسعه شهرها جهت حل مشکلات جدید، توسعه ای از جنس با مردم و اهمیت آن حتی در ابتدای بشریت از یونان باستان در کتاب جمهوری افلاطون به عنوان راه حل کلیدی و اشاره به عناصر این نوع توسعه همچون کارکنان دانش که از آن با عنوان نخبگان آن هم در راس حکومت یاد می کند لزوم توجه به توسعه دانشی می باشد. بنابراین با توجه به مشکلات عدیده این قرن با درنظر گرفتن دانش به عنوان اصل اساسی برای توسعه کنونی شهرها می توان گامی اساسی در بهبود مسائل برداشت. پژوهش حاضر به واکاوی و یکپارچه سازی نظرات، الگوها و تجارب در رویکرد توسعه شهری دانش پایه به روش تحلیل کیفی می پردازد و از طریق طیف لیکرت و اولویت دهی توسط 20 کارشناس برجسته مولفه ها و شاخص های توسعه شهری دانش پایه مشخص شده است. در پایان چالش های پیش روی توسعه شهری دانش پایه در ایران را مطرح کرده و به 6 مولفه اساسی برای بهبود شرایط تاکید می کند که اولین و مهمترین مولفه مدیریت دانشی و در ادامه اقتصاد دانش پایه در رتبه دوم ، فناوری و اطلاعات رتبه سوم ، محیط دانشی رتبه چهارم، کارکنان دانش رتبه پنجم و مکان دانش در رتبه آخر امتیازدهی داده اند. امید است این پژوهش گامی هر چند کوچک در توسعه شهری ایران برداشته بردارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بررسی تحلیلی تجدیدحیات رودخانه‌های شهری به‌مثابه مکان عمومی پایدار ‏و تبیین مدل مفهومی آن ‏(نمونه موردی: بالقلی چای (اردبیل)، زاینده‌رود (اصفهان)، کارون (اهواز)، زرجوب (رشت))‏

سید مجتبی صفدرنژاد؛ عبدالهادی دانشپور؛ مصطفی بهزاد فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.248179.1512

چکیده

بیان مسئله: رودخانه‌های شهری، بر اثر توسعه شتابان شهرنشینی با چالش‌های فراوانی روبرو شده‌اند. رویکرد مؤخر ‏‏«بازآفرینی شهری پایدار آبکنار» در پی احیای آنها در قالب «مکان‌های پایدار» ... بیشتر بیان مسئله: رودخانه‌های شهری، بر اثر توسعه شتابان شهرنشینی با چالش‌های فراوانی روبرو شده‌اند. رویکرد مؤخر ‏‏«بازآفرینی شهری پایدار آبکنار» در پی احیای آنها در قالب «مکان‌های پایدار» در توازن با مقوله حفاظت اکولوژیک است.‏پرسش پژوهش: تجدیدحیات رودخانه‌ به‌مثابه مکان‌ عمومی پایدار و سازوکارهای آن چیست؟ وضعیت رودخانه‌ها پس از ‏اقدامات اصلاحی چگونه است و مکان‌های عمومی حاصل چه کیفیتی دارند؟اهداف: پژوهش حاضر، ضمن بررسی ارزیابی مردم از اقدامات انجام‌شده روی رودخانه‌ها و سنجش کلان کیفیت آنها ‏به‌عنوان مکان‌های عمومی، در تلاش برای تبیین چگونگی تجدیدحیات رودخانه‌ به‌مثابه مکان عمومی پایدار است.‏‏ روش تحقیق: بنیان فلسفی پژوهش عمل‌گرایی، رویکرد آن آمیخته پژوهی و روش تحقیق، موردکاوی رودخانه در شهرهای ‏اصفهان، اهواز، اردبیل و رشت است. مفهوم و چگونگی تجدیدحیات پایدار، از طریق ادبیات موضوع‎ ‎و تجارب مشابه واکاوی شده ‏و به‌واسطه بررسی‌های میدانی مبتنی بر تحلیل محتوا و تئوری زمینه‌ای تکمیل‌شده است.‏نتیجه‌گیری: مکان‌سنجی نمونه‌های موردی بیانگر آن است که از دیدگاه مردم، کیفیت مکان‌های عمومی مبتنی بر کارون ‏و زرجوب در سطح متوسط به پایین، بالقلی چای اردبیل در سطح متوسط و زاینده‌رود اصفهان در سطح متوسط رو به بالا قرار ‏دارد. اقدامات اصلاحی تا حدودی موجب ارتقای وضع رودخانه و مکان‌های عمومی آن شده است.‏‎ ‎تجدیدحیات پایدار ‏رودخانه‌های شهری، به دنبال احیای آن در قالب «مکان‌ عمومی پایدار» است. سازوکارهای کلان این رویکرد شامل: توازن ابعاد ‏رودخانه و مواجهه فعال و جامع‌نگر با آن، تسهیل عملکردهای مختلف، رویکرد کل‌نگر نسبت به رودخانه، اولویت سلامت ‏رودخانه به‌عنوان سامانه زیستی باز و سرشار از تنوع، تمرکز توأمان بر «درونداد، فرایند، برونداد، کیفیات، اثرات»، پیوستگی ‏رودخانه، زمینه‌سازی حضور انسان برای تجربه مکان، بازتعریف جایگاه رودخانه در نظام‌های کلان زیست‌محیطی/ اجتماعی/ ‏اقتصادی، تناظر فرایند با چرخه حیات مکان عمومی و متکی بر سازندهای آن، توجه به انتظارات شهروندان در فرایند مراجعه و ‏تسهیل ارتباط شهر/ شهروندان/ رودخانه است. ‏

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت طراحی نمای ساختمان‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها (با رویکرد فازی)

محمدرضا ترابی؛ احد نظری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.235394.1436

چکیده

از سال 1391 با تشکیل کمیته‌های نما در شهرداری‌ها و بررسی نماهای طراحی‌شده در فرآیند صدور پروانه، کیفیت نمای ساختمان‌ها مورد توجه قرارگرفته‌است. با این حال، ابعاد کیفی نما و شاخص‌های آن (که همواره محل ... بیشتر از سال 1391 با تشکیل کمیته‌های نما در شهرداری‌ها و بررسی نماهای طراحی‌شده در فرآیند صدور پروانه، کیفیت نمای ساختمان‌ها مورد توجه قرارگرفته‌است. با این حال، ابعاد کیفی نما و شاخص‌های آن (که همواره محل اختلاف‌نظر کارشناسان بوده‌است) از مهم‌ترین چالش‌های این کمیته‌ها به‌شمار می‌رود. در راستای پاسخ به این چالش، هدف این مقاله، شناسایی شاخص‌های کیفی مرتبط با طراحی نمای ساختمان‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها از منظر خبرگان معماری‌وشهرسازی است. به منظور تدقیق و شفافیت هدف و پرسش تحقیق، پژوهش حاضر بر ساختمان‌های مسکونی میان‌مرتبه‌ی میان‌افزای شهر تهران متمرکز شده‌است.رویکرد این پژوهش در درجه اول پرداختن به مقوله کیفیت در طراحی معماری به طور کلی و سپس تمرکز بر روی نماست. در این راستا ابتدا به منظور شناسایی شاخص‌های کیفیت در طراحی معماری، منابع معتبر علمی مورد مطالعه قرار گرفته که در نتیجه این مطالعه، 40 شاخص کیفی مرتبط با کلیتِ طرح معماری در ۳ بُعد اصلی عملکردی، ماندگاری و تأثیرگذاری و 8 زیرگروه تعریف و طبقه‌بندی شده‌اند. در گام بعد با تمرکز بر نمای ساختمان‌ها از میان این شاخص‌های 40گانه، آن‌هایی که مرتبط با طراحی نمای ساختمان هستند، با مشورت و مصاحبه با متخصصان و خبرگان، غربال‌گری و اصلاح شده‌است.پس از غربال‌گری شاخص‌ها، مجموعه‌ای از 29 شاخص کیفی مرتبط با طراحی نمای ساختمان‌ها تعیین شده و به منظور اولویت‌بندی شاخص‌ها، در قالب پرسشنامه در اختیار سرپرستان طراحیِ دفاتر مهندسین مشاوره معماری‌وشهرسازی شهر تهران قرار گرفته‌است. این جامعه‌آماری دارای 182 عضو بوده که در این پژوهش با توزیع 132 پرسشنامه و دریافت 126 عدد از آن‌ها روند جمع‌آوری اطلاعات پایان‌یافته‌است.بر اساس نتایج پرسشنامه‌ها، شاخص‌های امنیت فیزیکی، امنیت روانی، نورگیری، دوام، و آلودگی مهم‌ترین شاخص‌های کیفی طراحی نمای یک ساختمان به‌شمار‌می‌روند. همچنین نتایج حاکی از آن است که معمارانِ شهر تهران در طراحی نمای یک ساختمان بر حوزه‌های محیط‌زیست، سیستم‌های مهندسی ساختمان و شخصیت معماری تأکید بیشتری دارند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

امکان سنجی استفاده از راهکارهای بهینه‌سازی پوسته ساختمان‌های اداری در مناطق معتدل ایران با بهره‌گیری از نمونه‌‌ بناهای صفر انرژی اجرا شده در اقلیم‌های مشابه

فاطمه یارمحمد؛ فاطمه مهدیزاده سراج

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.225316.1384

چکیده

انتشار بیش از حد گاز دی‌اکسیدکربن اثرات سوئی را بـر محیط‌زیست گذاشته است حدود 40 درصد از مصرف انرژی و 30 درصد انتشار دیاکسیدکربن توسط ساختمان‌ها صورت می‌گیرد. این در حالی است که تاثیر بسزای پوسته ساختمان ... بیشتر انتشار بیش از حد گاز دی‌اکسیدکربن اثرات سوئی را بـر محیط‌زیست گذاشته است حدود 40 درصد از مصرف انرژی و 30 درصد انتشار دیاکسیدکربن توسط ساختمان‌ها صورت می‌گیرد. این در حالی است که تاثیر بسزای پوسته ساختمان را در تبادل حرارتی و مصرف انرژی و در پی آن انتشار گاز دیاکسیدکربن نمیتوان نادیده انگاشت، این مقاله به بررسی راهکارهای طراحی پوسته ساختمان‌های صفر انرژی با رویکرد کاهش مصرف انرژی، انتشار دی‌اکسیدکربن و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به تفکیک در دو دهه اخیر پرداخته است. سپس 34 نمونه ساختمان اداری در مناطق معتدل اروپایی بررسی و پرکاربردترین راهکارهای طراحی پوسته‌های آن شناسایی شده است. و نهایتا پرکاربردترین راهکارهای شناسایی شده جهت امکان سنجی قابلیت اجرا برای ساختمان های اداری در اقلیم مشابه در ایران بر اساس پارامترهایی چون هزینه، سهولت اجرا در زمان ساخت و سهولت نگهداری پس از ساخت بنا، نیاز به نیروی کار ماهر و تجهیزات تخصصی، زمان اجرا، میزان تولید انرژی و بازگشت سرمایه با استفاده از آنتروپی شانون وزن‌دهی و برحسب وزن ترکیبی حاصل از کاربرد و قابلیت اجرا رتبه‌بندی شده است. روش تحقیق استفاده شده از نوع توصیفی تحلیلی بوده و از ابزارهایی چون بهره‌گیری از نتایج تحقیقات پیشین، بررسی نمونه‌های موردی و مقایسه تطبیقی نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهند پرکاربردترین راهکارها به ترتیب مربوط به استفاده از صفحات فتوولتائیک، عایق‌کاری حرارتی جداره‌ها، استفاده از تهویه طبیعی، توجه به ابعاد و موقعیت پنجره‌ها، استفاده از نور روز، استفاده از مصالح با ظرفیت حرارتی مناسب، استفاده از گلخانه و آتریوم و استفاده از دیوار و بام سبز می‌باشد. استفاده توامان این راهکارها در طراحی پوسته‌ها می‌تواند بیشترین بهره‌وری را به جهت کاهش مصرف انرژی و کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن در کوتاه مدت داشته باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین عوامل اقلیمی ایجادکننده حس مکان (مطالعه تطبیقی در بافت تاریخی رشت و یزد)

گیلدا دقیقی ماسوله؛ مژگان خاکپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.191454.1249

چکیده

حس مکان از موضوعاتی است که در سال‌های اخیر با پشت‌سر نهادن پیش‌فرض‌های ساخت‌گرایی، در پارادایم پساساختارگرایی به آن پرداخته شده و در راستای شناخت خصوصیات پدیداری این حس، تحقیقاتی صورت پذیرفته است. ... بیشتر حس مکان از موضوعاتی است که در سال‌های اخیر با پشت‌سر نهادن پیش‌فرض‌های ساخت‌گرایی، در پارادایم پساساختارگرایی به آن پرداخته شده و در راستای شناخت خصوصیات پدیداری این حس، تحقیقاتی صورت پذیرفته است. اما نظر به اهمیت فهم مکان، شناخت و تدقیق در عواملی که موجد این ادراک است، همچنان اهمیت دارد. این مقاله با این پرسش که خصوصیات اقلیمی چه تاثیری بر ایجاد حس مکان دارد، با این مفهوم نظری که نمی‌توان اقلیم را به ویژگی‌های آب و هوایی تقلیل داد، به پژوهش تحلیلی در دو منطقه اقلیمی متفاوت در ایران پرداخته است. این تحقیق کیفیِ پدیدارشناسی، با رویکردی اگزیستانسیال(سوم شخص) بر روش پژوهش تحلیل تطبیقی و استفاده از مطالعات میدانی در بافت قدیمی شهرهای رشت و یزد تکیه دارد. یافته‌های پژوهش مؤید آن است که تفاوت‌های حس مکان در معماری بافت قدیم شهرهای رشت و یزد با تکیه بر متغیرهایی از جمله خصوصیات کالبدی، نظام عملکردی و بار معنایی قرار دارد. خصوصیات کالبدی موثر بر حس مکان همچون عوامل تحدید فضا، نظام عملکردی(شامل وجوهی چون فضاهای فعالیتی و کاربری‌های عمومی و خصوصی) و نیز بار معنایی از جمله معانی حسی و ملموسِ محیط و معانی ارزشی و نمادین، تحت تاثیر عمیق اقلیم واقع است. به طور کلی اقلیم شامل دو دسته عوامل طبیعی-جغرافیایی و عوامل انسان-ساخت، در هر دو منطقه‌ی مورد مطالعه، پدیداری و ادراک حس مکان را دستخوش تغییر قرار داده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

حس حضور در آینده؛ نمود معماری آینده گرا در سینمای علمی-تخیلی

صلاح الدین مولانایی؛ محمد نوید فتاحی؛ نینا قصلانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.248688.1518

چکیده

رسانه‌ها در جوامع امروزی، دارای نقشی غیرقابل انکار هستند و از این رو می‌توانند محلی باشند برای نمایش معماری و امکانی فراهم آورند که افراد جامعه به کسب تجربه‌ی ذهنی معماری فقط با دیدن ساختمان‌های ساخته ... بیشتر رسانه‌ها در جوامع امروزی، دارای نقشی غیرقابل انکار هستند و از این رو می‌توانند محلی باشند برای نمایش معماری و امکانی فراهم آورند که افراد جامعه به کسب تجربه‌ی ذهنی معماری فقط با دیدن ساختمان‌های ساخته شده و دارای حضور کالبدی اکتفا نکنند‌. از سویی دیگر، ایده‌های یک معمار ممکن است نتوانند بنابه دلایلی رنگ واقعیت به خود گیرند و برای تحققشان از قابلیت‌های جهان مجازی استفاده شود. برخی شیوه‌های طراحی نیز بر اساس فناوری پیشرفته و رویکرد به آینده بنا نهاده شده-اند که آرکولوژی و آرشیگرام هم از این دست سبک‌ها هستند و این سبک‌ها ایده‌ای برای طراحی یک شهر بوده که مهم‌ترین اصول آن استفاده‌ی بهینه از فناوری و ابرسازه‌هاست. در عرصه‌ی سینما هم فیلم های علمی تخیلی در قالب سبک آینده‌گرا وجود دارد که نوشتار حاضر به بررسی میزان بهره‌گیری فیلم‌های این سبک از معماری آینده‌گرا درجهت القای حس حضور در آینده به مخاطب می‌پردازد. روش‌شناسی تحقیق، همبستگی از نوع رابطه‌ای بوده، پرسشنامه هایی جهت بررسی گزینه‌های مستخرج از مطالعات در 24 فیلم منتخب پژوهشگران در اختیار 60 نفر از دانشجویان، فارغ‌اتحصیلان و اساتید معماری گذاشته شد. در بررسی میزان تأثیرگذاری معماری بر فضاهای سینمایی و مقدار بهره‌گیری از ویژگی‌ها، بحث و نتایج این تحقیق بیانگر حضور 88 درصدی معماری آینده‌گرا در فیلم‌های علمی تخیلی است که حضور نشانه‌های آرکولوژیک و آرشیگرام نسبت به سایر سبک‌ها به وضوح بیشتر بوده و راهنماهایی برای طرح‌ریزی فضای آینده‌گرایانه با استخراج مهم‌ترین عوامل معماری دخیل در سکانس‌ها در انتهای نوشتار تبیین شده‌اند که پر کاربردترینشان: مقیاس، تک‌بناهای عظیم، مصالح فلزی با رنگ خنثی ، مقیاس بزرگ و سازه‌های فضایی و ... بوده‌اند که در مبحث طراحی معماری می‌توانند به کار برده شوند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بررسی تأثیر غنای حسی برتسهیل مسیریابی- جهت یابی کاربران در ایستگاه های حمل ونقل ریلی شهرتهران ( نمونه موردی: ایستگاه مترو میدان ولی عصر)

ساناز حق شناس؛ مهناز محمودی زرندی؛ نسیم خانلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.236861.1447

چکیده

حمل‌ونقل ریلی ایران، به‌دلیل رویکرد عملکردمحور و مبتنی برحس‌بینایی صرف، علی‌رغم مزایای فراوان آن، تنها امکان بهره‌مندی طیف خاصی ازکاربران را ازاین سامانه مفید انبوه‌بر، فراهم نموده است. این نقص، ... بیشتر حمل‌ونقل ریلی ایران، به‌دلیل رویکرد عملکردمحور و مبتنی برحس‌بینایی صرف، علی‌رغم مزایای فراوان آن، تنها امکان بهره‌مندی طیف خاصی ازکاربران را ازاین سامانه مفید انبوه‌بر، فراهم نموده است. این نقص، آسیب‌هایی همچون حس سرگشتگی وعدم سهولت مسیریابی-جهت‌یابی و... را برای کاربران به‌همراه داشته است. به‌نظر می‌رسد، این آسیب‌ها بیش ازهمه ریشه در عدم توجه به‌سایر حواس و افزایش غنای‌حسی کاربران به‌واسطه نوع طراحی مؤلفه‌های معماری و اطلاعاتی دراین فضاها دارد. لذا تحقیق حاضربا هدف دستیابی به‌راهکارهای تسهیل وبهبود عملکرد مسیریابی-جهت‌یابی مبتنی برافزایش غنای‌حسی کاربران درایستگاه‌های حمل‌ونقل‌ریلی شهرتهران، به‌روش توصیفی-تحلیلی، ازنوع همبستگی انجام شده است. حوزه پژوهش، ایستگاه‌های مترو تهران و جامعه‌آماری آن کاربران ایستگاه‌ها به‌روش تصادفی هدفمند بوده است. نمونه تحقیق، ایستگاه میدان‌ولی‌عصربه دلیل مقیاس عملکردی و اهمیت ایستگاه، تقاطعی و عمیق بودن، طیف کاربران متنوع، نوع معماری خاص و نزدیکی به رویکرد پژوهش انتخاب شده است. داده‌ها، ازطریق ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﺴﺘﻪ‌ﭘﺎﺳﺦ کاربران‌گردآوری شده است. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ، محقق ساخته بوده که روایی‌محتوایی آن ازطریق تحلیل عاملی و پایایی آن با محاسبه آلفای‌کرونباخ، تأیید شد.ایستگاه نمونه در مرحله اول، به شیوه نحو فضا در محیط نرم‌افزارDepthmapX تحلیل شده است. در مرحله دوم با اجرای پرسشنامه مصور و ایجاد شرایط حسی‌خاص(ایجاد تصویرذهنی مناسب کاربران به وسیله نمایش فیلم، ایجاد محرک-های حسی بویایی، چشایی، لامسه، بینایی وشنوایی)، توسط کاربران، مورد سنجش قرار گرفت. دراین تحقیق طراحی مبتنی برغنای‌حسی، متغیرمستقل؛ مؤلفه‌های‌اطلاعاتی و‌معماری، متغیرهای وابسته‌میانی و مسیریابی- جهت‌یابی، متغیر وابسته نهایی است. داده‌های گردآوری شده به‌روش‌ تحلیل‌مسیر، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. افزایش ضرایب‌مسیر از435/0 به536/0و 571/0 به‌واسطه تأثیر غنای‌حسی بر مؤلفه‌های اطلاعاتی و معماری درایستگاه نمونه، فرضیه پژوهش را تأیید نمود و نتایج نشان داد که، ضریب تأثیر غنای‌حسی برمؤلفه‌های اطلاعاتی(462/0)و بر مؤلفه‌های معماری (531/0) است. همچنین مؤلفه‌های‌اطلاعاتی با ضریب(218/)0و مؤلفه‌های‌معماری با ضریب (256/0)، بر تسهیل فرآیند مسیریابی-جهت‌یابی کاربران تأثیرگذار است. درواقع این‌گونه مؤلفه‌ها، از پیچیدگی فضا می‌کاهد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تدوین چارچوب طراحی مسکن مطلوب در بافت های فرسوده شهری نمونه موردی: بافت فرسوده منطقه6 مشهد

ندا رافتی سخنگو؛ وحید احمدی؛ محسن طبسی؛ سید مسلم سید الحسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2023.353480.1957

چکیده

چکیدهبافت های فرسوده شهری با قشر متفاوتی از ساکنین در آن، امروزه در محاصره توسعه جدید قرار گرفته است و از نظر ساختاری و عملکردی دچار کمبودهایی می باشد. این بافت ها به سبب مشخصه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی ... بیشتر چکیدهبافت های فرسوده شهری با قشر متفاوتی از ساکنین در آن، امروزه در محاصره توسعه جدید قرار گرفته است و از نظر ساختاری و عملکردی دچار کمبودهایی می باشد. این بافت ها به سبب مشخصه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی خود نیازمند توجه بیشتر در طراحی مسکن می باشند. در اتخاذ هر گونه تصمیم در تامین مسکن بافت فرسوده علاوه بر جامعیت در تدوین معیارها، توجه به خواست و تمایلات ساکنین اهمیت می یابد و پذیرش و تطبیق ویژگی های تصمیم ارایه شده با آداب و رسوم و شیوه زندگی افراد، اقتصاد حاکم بر خانواده ها و مسائل محیطی و حقوقی از دلایل موفقیت طرح ها می باشد.در این پژوهش سعی بر آن بوده است تا با رویکردی تحلیلی پیمایشی و با استفاده از مطالعات اسنادی و میدانی در کنار تدوین معیارهای جامع مسکن مطلوب در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، محیطی و حقوقی، مسائل آشکار و پنهان بافت های فرسوده شهری منطقه6 مشهد شناسایی شود و از طریق مشارکت ساکنین به تبیین چارچوبی که می تواند پایه طراحی هر واحد مسکونی در بافت های فرسوده باشد، دست یافت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در بین معیارهای مطلوبیت مسکن، بعد اجتماعی به عنوان پر اهمیت ترین و بعد حقوقی به عنوان کم اهمیت ترین معیارها محسوب می شود. همچنین تفاوت زیادی بین ویژگی های مسکن مطلوب در بافت فرسوده و الگوهای عام ارایه شده در ساخت و سازهای جدید می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

بهینه‌سازی مناظر شهری با تأکید بر تاب‌آوری در برابر سیل

فاطمه فتوحی اهل؛ آزیتا بلالی اسکویی؛ یاسر شهبازی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 اسفند 1401

https://doi.org/10.30475/isau.2022.349273.1943

چکیده

منظر بطور عام و منظرشهری بطور خاص، در برابر خطرات فزاینده‌ی طبیعی، انسانی و انسان‌ساخت رو به اضمحلال می‌رود. این جریان در کشور ایران، در مقایسه با بسیاری از سرزمین‌های دیگر از حالت شکننده‌تری برخوردار ... بیشتر منظر بطور عام و منظرشهری بطور خاص، در برابر خطرات فزاینده‌ی طبیعی، انسانی و انسان‌ساخت رو به اضمحلال می‌رود. این جریان در کشور ایران، در مقایسه با بسیاری از سرزمین‌های دیگر از حالت شکننده‌تری برخوردار است. زیرا، از یک طرف توسعه مصنوع انواع ارزش‌های منظرین را تحت هجوم قرار داده است و از طرف دیگر رخدادهایی چون سیل بر تخریب آن تشدید می‌کند. منظر بُعدی از ابعاد مکان محسوب می‌شود که با مفاهیمی چون اینجا و آنجا و پی‌گاه‌های صحنه‌ای حوزه‌های طبیعی و مصنوع در قالب‌هائی چون چشم‌انداز زمین و چشم‌ انداز شهر تبیین می‌شود. شناخت ویژگی‌های آن با کیفیت‌هائی چون غنای حسی، تنوع، جذابیت و دعوت‌کنندگی مفهوم پیدا می‌کند. این پژوهش بر آن است که ضمن شناخت و معرفی تاب‌آوری منظر شهری در مقابل سیل نسبت به تقویت و بهینه‌سازی آن بکوشد. با یک انگاشت عملگرایانه و رویکرد عمدتاً کمی تاب‌آوری در منظر شهری پُل‌دختر با هدف کاربردی بررسی شد. برای داده‌پردازی از نقشه‌های مختلف مکان‌مبناء و برای تحلیل از نرم‌افزارهای هوشمند، بویژه City Engine استفاده شد. یافته‌اندوزی‌ها نشان می‌دهد که با استناد به نقشه‌های پایه هوشمند از یکطرف جریان‌های متداول و عادی توسعه غنای حسی، جذابیت و کارائی مناظر پایه را در مسیر سازندگی بهتر بکار گرفت و از طرف دیگر در شرایط بحرانی از بسترهای منظر، حریم رودخانه‌ها و دامنه ارتفاعات و محورهای شهری و میراث مصنوع و طبیعی تاریخی حفاظت نمود.

مشاهده مقاله

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان