نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسنا ورمقانی

استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

چکیده

بیان: محصوریت مهم‌ترین اصل خلق فضا، کیفیت بارز هر مکان و ابزار خلق هویت‌های متفاوت است. در معماری ایران توده معلول فضا و عامل دربرگیرنده و شکل‌دهنده آن است که مفهوم محصوریت را در خود دارد. ریزوم اصطلاحی زیست‌شناسی است که در جایگاه استعاره، مفاهیمی چون هزارتویی، کثرت، ارتباط، تفاوت و موقعیت میانی را در خود دارد. به‌این‌ترتیب در مطالعه ادبیات تحقیق ابتدا عناصر ایجادگر محصوریت و نیز عناصر فضای متکثر و هزارتوی ریزومیک شناسایی شده و سپس به‌منظور دریافت کیفیات گونه‌گون مرتبه‌بندیِ فضای محصور در یک ساختار شبه‌ریزوماتیک، جنبه‌های ارتباط این دو دسته مقوله با یکدیگر استنباط شده است.
سوال: سؤال تحقیق آن است که کدام مؤلفه‌ها در مبانی معرفت‌شناسی ریزوماتیک را می‌توان در بازتفسیر مراتب محصوریت ساختار هزارتوی خانه‌های تاریخی کاشان مورداستفاده قرار داد؟ کدام رویکردهای کالبدی/فضایی و به چه شکل در مرتبه‌بندی محصوریت ساختار خانه‌های تاریخی کاشان نقش داشته است؟
اهداف: هدف مقاله حاضر بررسی شیوه‌های دستیابی به تنوعی از عرصه‌های محصور در سازمان فضایی خانه‌های تاریخی کاشان و بازتفسیر مراتب محصوریت آن‌هاست.
روش: روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و استدلال منطقی؛ روش گردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای و هم‌چنین برداشت میدانی و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نرم‌افزارهای دپت‌مپ و ای‌گراف بوده است. خانه عامری‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین خانه تاریخی کاشان با عرصه‌های متعدد درون‌گرا به‌عنوان نمونه مطالعه انتخاب شده و در راه بازتفسیر محصوریت با توجه به ساختار هزارتویی این خانه، مؤلفه‌های سازگار در مبانی معرفت‌شناختی ریزوماتیک به جهت قابلیت انطباق با این‌گونه ساختار به کار گرفته شده است.

نتایج: نتایج تحقیق نشان می‌دهد که رویکردهای کالبدی/فضایی متعدد در تطابق ‌با کالبد فضای ریزومی شامل قلمروزدایی و بازقلمروسازی، سیالیت، انعطاف‌پذیری، تفاوت و ناهمسانی، کثرت فضاها و مسیرها و قرار داشتن در میانه و بینابین در ایجاد محصوریت و نیز تنوع و تعدد درجات محصوریت مؤثر بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• محصوریت
• خانه تاریخی
• کاشان
• ریزوماتیک
• ژیل دلوز

موضوعات

• معماری

عنوان مقاله [English]

Re-interpreting the enclosure in the labyrinth of historical houses in Kashan (Ameriha House) based on the rhizomatic epistemology of Gilles Deleuze

نویسنده [English]

• Hosna Varmaghani

Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran

چکیده [English]

Enclosure is the most important principle of creating space and the obvious quality of each place and also the means of creating different identities. In Iranian architecture, the mass includes and shapes the space, which has the concept of enclosure. The purpose of this article is to study the methods of achieving a variety of enclosed areas in the space organization of Kashan historic houses and to reinterpret their enclosure. It has been selected as the largest historical house in Kashan with various introverted areas as a study sample. In order to reinterpret the enclosure according to the labyrinthine structure of this house, compatible components have been used in the rhizomatic epistemological foundations for the possibility of adapting to such a structure. Rhizome is a biological term that, in the place of metaphor, has concepts such as labyrinth, multiplicity, connection, difference, and intermediate position. Thus, in the study of research literature, first the elements that create enclosure as well as the elements of multiple space and rhizome labyrinth are identified. Then in order to get the different qualities of ordering of the enclosed space in a quasi-rhizomatic structure, the aspects of the relationship between these two categories with each other are inferred. Research method is descriptive-analytical and logical reasoning; The method of data collection was library as well as field survey and data analysis tools were UCL Depthmap and A graph software. The results show that multiple physical / spatial approaches in adapting to the rhizome space body include removing and creating realms, fluidity, flexibility, differences and inequalities, multiplicity of spaces and paths, and being in the middle and in between. in creating confinement and diversity. And the multiplicity of degrees of confinement has been effective.

کلیدواژه‌ها [English]

• Enclosure
• Historic House
• Kashan
• Rhizomatic
• Gilles Deleuze